بازگشت به زندگی در بند قرآنی

راحله عبدالحسینی-روزنامه‌نگار

آمار بالای بازگشت دوباره مجرمان به زندان، دادستان 35ساله شهرستان نی‌ریز فارس را به فکر انداخت تا چاره‌ای تازه برای یک اتفاق تلخ بیندیشد. ‌ اکبر شهسوار‌که خود نیز حافظ و قاری قرآن است هست، راهکار را در انس با آیات نورانی قرآن یافت و بند تازه‌ای در زندان شهرستان نی‌ریز فارس راه‌اندازی کرد؛ بند قرآنی؛ بندی که زندانیان با انتخاب خود به آن‌جا می‌روند، پیراهنی سفید می‌پوشند و شیوه‌ای دیگر برای یافتن معنای زندگی پیدا می‌کنند. شهسوار که پیش از این به صدور احکام جایگزین خاص زبانزد بود، حالا با افتخار می‌گوید که بند قرآنی آمار بازگشت دوباره مجرمان به زندان را به‌شدت کاهش داده است.‌

ایده راه‌اندازی بند قرآنی در زندان نی‌ریز فارس به‌دلیل آمار بالای بازگشت مجرمان به زندان بود. قبل از صحبت درباره بند قرآنی، علت بالا بودن این آمار چیست؟
زندانیان اصطلاحی دارند که می‌گویند طرف شاگرد به زندان می‌آید و استاد خارج می‌شود. به این معنی که هر فوت و فن خلافکاری را هم که نمی‌داند در زندان و بر اثر همنشینی با دیگر مجرمان می‌آموزد. این موضوع را بگذارید در کنار آمار بالای زندانیان خرید و فروش مواد‌مخدر در زندان نی‌ریز. موقعیت جغرافیایی شهرستان نی‌ریز در مسیر ترانزیت مواد‌مخدر از شرق‌ به مرکز کشور است و بیشتر زندانیان به همین جرم در زندان هستند که بعد از آزادی، دوباره همین جرم را تکرار می‌کنند. این در حالی است که یکی از وظایف زندان‌ها بحث اصلاح زندانیان و جلوگیری از دوباره مرتکب جرم شدن آنان است.

و برای همین امر بند قرآنی را راه انداختید؟
اعلام کردیم هر فردی که تمایل دارد می‌تواند به بند قرآنی بیاید. تسهیلات ویژه‌‌ای هم برایشان درنظر گرفتیم ازجمله مرخصی و مساعدت‌هایی که نیاز داشتند. لباسی به رنگ سفید که نماد پاکی و آرامش است برای بند قرآنی درنظر گرفتیم. پیراهن‌های سفیدی شبیه لباس طلاب در حوزه، به آنان داده شد.

استقبال برای پیوستن به بند قرآنی چطور بود‌ و چه آموزش‌هایی درنظر گرفتید؟
خوشبختانه استقبال‌ خوب بود. مربی قرآن استخدام کردیم که به‌صورت تمام وقت و در طول هفته در بند قرآنی حضور دارد. روحانی هم 3 نوبت نماز را به جماعت برگزار می‌کند. کلاس‌های قرآنی هم متنوع و شامل روخوانی و روان‌خوانی تا قرائت و حفظ است. افراد بسته به شرایط تحصیلی و علاقه خود حضور در کلاس‌ها را انتخاب می‌کنند. در بند قرآنی کتاب‌های علوم دینی هم در کنار رحل و قرآن هست. برای برخی از افراد قلم قرآنی خریداری شده است.

حالا که یکی دو سال از راه‌اندازی بند قرآنی می‌گذرد، آماری از بازگشت مجرمان دارید؟
وضعیت به شکل ناباورانه‌ای عالی شده است. بازگشت افرادی که از بند قرآن ترخیص شدند، نزدیک به صفر است. حتی وضعیت اجتماعی آنان را در شهرستان رصد کردیم و متوجه شدیم که شرایط بهتری دارند. همین هم شد که به‌صورت رسمی به مؤسسه قرآنی بیت‌الاحزان در کشور پیوستیم و از آنان خواستیم برای نخستین بار مربیان قرآنی خود را به زندان بفرستند تا آموزش‌ها تخصصی باشد و یکی از شعبه‌های این مؤسسه فعال قرآنی کشور حالا در زندان نی‌ریز فعال است.

پس حافظان قرآن هم از دل زندان بیرون می‌آیند؟
حافظان چند جزء تا کل قرآن داریم. حتی پیرمرد 60ساله‌ای که سواد ندارد، در مسیر حفظ قرآن است. فرد دیگری بود که حافظ قرآن شد و حالا بعد از گذراندن دوران حبس خود به‌عنوان مربی به ما در بند قرآنی کمک می‌کند. فرد دیگری را هم بعد از آزادی به مؤسسه بیت‌الاحزان کرمان معرفی کردیم و مشغول کار شده‌است. چند مورد هم در مساجد مشغول آموزش قرآن شده‌اند. در مسابقات کشوری در رشته‌های حفظ 3جزء، ۱۵ جزء، 20جزء، موضوعی و قرائت قرآن کریم رتبه نخست استان را داشتیم.

پس موضوع اصلاح سبک زندگی که مدنظر شماست، کماکان محقق شده‌است؟
اعتقاد من بر حسب تجربه این است که زندانی‌ها؛ از نزدیک‌ترین افراد به خدا هستند. زندگی‌شان در بن بست کامل است و پشیمان هستند. معمولا توبه کرده‌اند، مستاصل ‌ و دنبال راه چاره برای بازگشت به زندگی هستند. قرآن به ما راه و رسم زندگی را نشان می‌دهد. معمولا افرادی که از بند قرآنی به مرخصی می‌روند، دقیق و سر ساعت برمی‌گردند. اما در بندهای دیگر معمولا دیرکرد یا غیبت دیده می‌شود. همین نظم و مسئولیت‌پذیری در تمام وجوه زندگی شخصی افراد بند قرآنی دیده می‌شود.

از آنجا که حافظ کل قرآن ‌هستید، تجربه آموزش در بند قرآنی را هم دارید؟
تدریس نمی‌کنم، اما هر هفته با آنان گپ می‌زنم و از احوالشان می‌پرسم. برخی می‌گویند انس با قرآن آنان را از فکر خودکشی نجات داده. برخی می‌گویند آرامش بیشتری دارند. از افرادی که در مسیر حفظ هستند، می‌پرسم کدام سوره را حفظ هستند‌ برای من می‌خوانند. ایرادی باشد با هم رفع می‌کنیم.
 یک نکته جالب و شیرین برای من این است که در زندان نی‌ریز جرم بیشتر افراد در زمینه مواد‌مخدر است و در بین آنان افرادی از سیستان و بلوچستان و کرمان و اهل سنت هستند. در بند قرآنی شیعه و سنی کنار هم نماز جماعت می‌خوانند و کاملا دوست و رفیق هستند.



احکام جایگزین آقای دادستان
اکبر شهسوار در 11سالگی حافظ کل قرآن شد. او که دانشجوی دکتری رشته حقوق گرایش جزا و جرم‌شناسی است، از سال 1394کارش را به‌عنوان دادیار شعبه دوم دادسرای نی‌ریز شروع کرد. در کارنامه او احکام جایگزین هم به چشم می‌خورد. درباره یکی از این احکام می‌گوید: «جوانی برای خانمی در خیابان مزاحمت ایجاد کرده بود، بعد از رضایت شاکی درخصوص جنبه‌ عمومی جرم، آن جوان را مکلف به حفظ 15حدیث درخصوص حرمت و مذمت ایجاد رابطه با نامحرم و ایجاد مزاحمت برای آنان کردم و جوان می‌باید بعد از حفظ، احادیث را به‌صورت بروشور در مساجد شهر نصب می‌کرد و علاوه بر آن مکلف به حفظ سوره‌هایی از قرآن نیز شد.»