
باغ تاریخی شاگرد تنبل دارالفنون

نام قبلی: باغ عینالدوله
نام فعلی: نگارخانه برگ
موقعیت: میدان هروی خیابان شهید وفامنش
تهران تا اواخر دوره قاجار در محاصره انبوه باغهایی قرار داشت که سند قریب به اتفاق آنها به نام شاهزادگان و رجال سرشناس و متمول خورده بود. تعدادی از این باغها در شرق تهران واقع شده بود که برخی از آنها با گذشت دهههای طولانی هنوز پابرجا ماندهاند و به بخشی از هویت محلههای شرقی پایتخت بدل شدهاند. باغ و عمارت عینالدوله چنین ویژگی منحصربهفردی دارد و امروز بهعنوان یکی از مقاصد گردشگری پایتخت شناخته میشود. این باغ و عمارت قاجاری به عبدالمجید میرزا، ملقب به عینالدوله، نوه فتحعلیشاه تعلق دارد که از شاگردان تنبل دارالفنون بوده و با دستور ناصرالدین شاه او را نزد مظفرالدینمیرزا در تبریز میفرستند. عینالدوله بعد از بازگشت از تبریز و در دوران مظفرالدینشاه، محمدعلی شاه و احمد شاه قاجار به نخستوزیری میرسد و این باغ و عمارت را در همان سالها تصاحب میکند.
داریوش شهبازی، تهرانپژوه، درباره قدمت و تاریخچه باغ عینالدوله میگوید: «عینالدوله مالک همه اراضی مجیدیه تا جنوب لویزان بود که در آن سالها خارج از حصار ناصری قرار داشت و به آن مبارکآباد میگفتند و امروز حوالی خیابان پاسداران، میدان هروی و خیابان وفامنش است. اراضی حد فاصل مجیدیه تا جنوب لویزان با گذشت زمان به چند بخش تقسیم میشود و بخشی از آن به ساخت خانه برای مردم اختصاص پیدا میکند. بخش دیگری به بوستان مجیدیه تبدیل شد و بخش اصلی تحت عنوان باغ و عمارت عینالدوله باقی ماند.» عینالدوله، صدراعظم مستبد مظفرالدین شاه که مدام آزادیخواهان را بهبند میکشید تا سال 1306در قید حیات بود و در سالهای پایانی عمرش ورشکسته شده بود. او در همان سالها اموالش را از دست داد و باغ عینالدوله هم از مالکیتش درآمد و مالک جدیدی به نام بصیرالدوله پیدا کرد.
شهبازی در ادامه درباره ویژگی باغ عینالدوله توضیح میدهد: «اراضی مجیدیه در آن سالها مثل اراضی زرگنده بهدلیل سیلابیبودن خاک مناسبی نداشت و به همین دلیل محصول و میوه خاصی در آن به عمل نمیآمد. بعد از جنگ جهانی دوم که ساختوسازها در محله نارمک شروع شد اراضی مجیدیه هم تحتتأثیراین ساختوسازها قرار گرفت و اینگونه بود که باغ عینالدوله از اواخر دهه30شمسی در محاصره خانههای مسکونی قرار گرفت و باغ سلطنتآباد ناصرالدین شاه، باغ امینالضرب، باغ مهران و چند باغ دیگر که مالکان مشهوری نداشتند بهطور کامل بین خانههای مسکونی محصور شد. بصیرالدوله در چنین شرایطی باغ عینالدوله را خرید و آن را به سکونتگاه خانوادهاش تبدیل کرد.» سرنوشت باغ عینالدوله بعد از مرگ مالک جدیدش به کلی تغییر کرد و وارثان بصیرالدوله در سال 1376آن را به شهرداری تهران فروختند تا کاربری عمومی پیدا کند. بنایی که در اختیار شهرداری قرار گرفت به کلی ویران بود اما بازسازی شد و نگارخانه برگ که یکی از معتبرترین نگارخانههای پایتخت به شمار میرود در داخل عمارت عینالدوله گشایش یافت و در دسترس مردم قرار گرفت.»