رازهای نهفته در ساخت مسجد حاج حسین

موضوع:مسجد فخریه
موقعیت:  خیابان ولیعصر‌عج بالاتر از خیابان راتق
مسجد فخریه یکی از 3مسجد بدون استهلاک و انحراف در تهران است که توسط «استاد لرزاده، معمار بنام، بین سال‌های ۱۳۰۸ تا ۱۳۱۲ در برهه‌ای که مشغول طراحی و ساخت کاخ مرمر بود، ساخته شد. بانی این مسجد حاج‌حسین فخریه است که شغل او فخاری و کوره آجرپزی‌اش در نازی‌آباد بود. «نصرالله حدادی» تهران‌پژوه، درباره این مسجد می‌گوید:«در سال در 2 تاریخ 17خرداد و 12مرداد خانه خدا سایه ندارد و خورشید بر خانه خدا عمود می‌شود. این پدیده به این دلیل رخ می‌دهد که کعبه دقیقا در میان خط استوا و مدار راس‌السرطان قرار دارد؛ برای همین محراب مساجد را با زاویه می‌سازند، اما استاد زاویه محراب مسجد را به‌گونه‌ای می‌گرفت که با افق این روزها تنظیم باشد و کاملاً رو به سمت قبله ساخته شود. حدادی می‌گوید: «مرحوم حاج‌حسین‌آقا فخریه، واقف این مسجد، خودش در آن زمان در حوالی محله نازی‌آباد کوره آجرپزی داشت، اما برای اینکه شک و شبهه‌ دینی در مال شخصی‌اش برای ساخت مسجد وجود نداشته باشد، به هیچ وجه از کوره آجرپزی خودش به تهران آجر نمی‌آورد و آجرهای مسجد را از دیگران می‌خرید. برای ساخت این مسجد 300هزار آجر به‌کار رفته و با توجه به اینکه حمل‌ونقل در آن زمان فقط توسط چارپایان انجام می‌شد، مرحوم حاج‌حسین‌آقا فخریه گفته بوده که روزی 2 بار، صبح و بعدازظهر، بر حیوانات بار سوار کنند. روی حیواناتی مانند الاغ بیشتر از۷۰ تا ۸۰ آجر، روی قاطر بیشتر از ۹۰ تا ۱۰۰ آجر و بر شتر بیشتر از ۱۰۰ تا ۱۱۰ آجر نگذارند تا زبان‌بسته‌ها اذیت نشوند. از نازی‌آباد تا بالای میدان منیریه هر هزار متر برای آنها هم آب و هم علیق (کاه و یونجه) بگذارند و اگر حیوانات طی مسیر زخمی می‌شدند دیه آنها را باید کنار می‌گذاشتند و بعد از اتمام ساخت مسجد حیوانات آزاد می‌شدند.»