روبات ایرانی، محبوب خارجی

زهرا خلجی-روزنامه‌نگار

«سینا» برای پزشکی ایران یک نام پرافتخار است؛ روباتی جراح که از راه دور عمل می‌کند. این روبات سال‌هاست توانسته به‌عنوان یک دستیار زبده، پزشکی ایران را در حوزه جراحی چند گام ارتقا دهد. سامانه روباتیک جراحی ازراه‌دور سینا نه‌تنها در داخل‌ کشور موفق بوده، بلکه به‌دلیل فناوری بی‌نظیرش به چند کشور صادر شده و مورد شگفتی و استقبال پزشکان خارجی قرار گرفته‌است. به‌تازگی اما 2سامانه جدید سینا به اندونزی رفته و در شهرهای مدان و ماکاسار وارد فاز آموزشی شده‌اند. پیش از این در سال2021، 2مدل دیگر از این روبات به این کشور صادر شده بود. به‌همین بهانه مروری داریم بر این فناوری کاملا ایرانی که توانسته در دنیا زبانزد خاص و عام شود.

معرفی
سامانه روباتیک سینا حاصل حدود 20سال تلاش محققان و دانشمندان ایرانی است و جراحی‌ها را به‌صورت لاپاروسکوپی انجام می‌دهد. این سیستم به جراحان اجازه می‌دهد جراحی‌های پیچیده را راحت‌تر و با دقت و سرعت بیشتر انجام دهند. این روبات کاملا ایرانی، حاصل زحمات پژوهشگران حوزه طراحی روباتیک و مکاترونیک مرکز تحقیقات دانشگاه علوم‌پزشکی تهران است که از مدل نخست آن در سال۱۳۹۴ به‌عنوان یک پروژه ملی در نمایشگاه تجهیزات پزشکی رونمایی شد.

تجزیه و تحلیل
سینا درواقع از 2بخش اصلی تشکیل شده‌است. بخش اول یک کنسول کنترل فرآیند جراحی است که در اختیار جراح قرار داده می‌شود و فرمان‌های حرکتی را از دستان جراح و فرمان‌های کنترلی را از انگشتان و پاهای او دریافت می‌کند و تصویری از زمان حقیقی موضع جراحی ازراه‌دور را در اختیار جراح قرار می‌دهد. بخش دیگر تخت جراحی و روبات‌های جراح و تصویربردار بر بالین بیمار است که حرکات دریافت‌شده از کنسول جراحی را در زمان حقیقی روی بدن بیمار اعمال می‌کند. ارتباط این 2بخش اصلی از دستگاه یا از طریق اینترنت و از راه دور است یا در محل جراحی است و به‌این‌ترتیب جراح می‌تواند از هر جایی عمل را انجام دهد.

صادرات
قابلیت‌های روبات سینا منجر به ثبت 10 اختراع در آمریکا و سایر کشورهای غربی و شرقی و بیش از 70مقاله معتبر در دنیا شد و به‌همین دلیل این روبات تبدیل به یک دستگاه محبوب برای سایر کشورها شده‌است. صادرات این سامانه معادل ۱.۱میلیون یورو به‌ازای هر دستگاه برای کشور ارزآوری دارد. نخستین کشوری که یکی از مدل‌های روبات سینا را خرید، اندونزی بود و به‌این‌ترتیب نخستین صادرات روبات جراح سینا در سال۲۰۲۱ رقم خورد. همچنین طی تفاهمنامه‌ای قرار است روبات جراح سینا به‌صورت نیمه‌مونتاژ در ایران تولید شود و به‌صورت SKD به روسیه صادر و در سن‌پترزبورگ مونتاژ شود.

عملکرد

روبات سینا برای جراحی‌های پیچیده حفره شکمی، قفسه سینه و لگن مورد استفاده قرار می‌گیرد. با به‌کارگیری این روبات علاوه بر اینکه دقت و سرعت در جراحی افزایش می‌یابد، شکاف‌هایی در حد فقط 5میلی‌متر در بدن بیمار ایجاد می‌شود که باعث خونریزی کمتر، بهبود سریع‌تر و دوره نقاهت کوتاه‌تر بیمار می‌شود. روبات‌های تخت بیمار از طریق ابزارهای 5میلی‌متری با قابلیت‌های حرکتی فراتر از دست انسان، همه حرکات مورد نیاز جراحی را اجرا و نقش دستان جراح را در شکم بیمار بازی می‌کنند. بنابراین عمل‌هایی که به‌صورت باز انجام می‌شدند، با کمک روبات‌های جراح با حداقل آسیب به بیمار و از طریق چند شکاف 5میلی‌متری انجام می‌شود.