روباتها به فضا میروند
سالهاست فضاپیماهای روباتیک به فضا راه پیدا کردهاند و با مزایایی که دارند کمکم جای فضانوردان را خواهند گرفت
زهرا خلجی-روزنامهنگار
شب کریسمس بود که فضاپیمای بیسرنشین و کاملا اتوماتیک پارکر از نزدیکترین نقطه به خورشید عبور کرد. تاکنون هیچ فضاپیمای ساخت دست بشر نتوانسته تا این حد به خورشید نزدیک شود. پارکر مأموریت داشت تا درباره این ابر ستاره و تأثیرات آن بر وضعیت آبوهوای فضایی زمین اطلاعات بیشتری کشف کند. اما چرا این لحظه نقطه عطفی برای بشریت بود؟ این فضاپیما بدون هیچ دخالت مستقیم انسانی، تمام وظایف از پیش برنامهریزیشده خود را بهطور مستقل انجام داد و در زمان عبور از کنار خورشید هیچ ارتباطی با زمین نداشت. این نقطه را میتوان سرآغازی بر حضور روباتها در فضا به جای فضانوردان دانست.
تجربه شگفتانگیز
کاوشگرهای روباتیک طی 6دهه گذشته به سراسر منظومه شمسی پرتاب شدهاند و به مقصدهایی دست یافتهاند که برای انسانها غیرممکن است. پارکر طی عبور ۱۰ روزه خود، دمایی برابر با هزار درجه سانتیگراد را تجربه کرد؛ اما موفقیت این فضاپیماهای کاملا خودمختار، همراه با هوش مصنوعی پیشرفته، این سؤال را مطرح میکند که انسانها ممکن است چه نقشی در آینده اکتشافات فضایی ایفا کنند.
خطرات کمتر برای فضانوردان
آیا بعد از این به فضانوردان انسانی نیاز خواهد بود یا خیر؟ لرد مارتین ریس، ستارهشناس سلطنتی بریتانیا، میگوید: «روباتها بهسرعت در حال پیشرفت هستند و با وجود این، دلایل برای فرستادن انسانها به فضا هر روز ضعیفتر میشود. تنها دلیلی که میتوان فرستادن انسانها به فضا ارائه کرد، ماجراجویی یا کسب تجربه برای افراد ثروتمند است که این بایدبه طورخصوصی تأمین مالی شود. ولی با وجود روبات دیگر نیاز نیست فضانوردان تمام خطرات حضور در فضا را به جان بخرند.»
هوشمندتر از همیشه
اندرو کوتس، فیزیکدان دانشگاه کالج لندن نیز با این ایده موافق است. او میگوید: «برای اکتشافات جدی فضایی، من بهمراتب روباتها را ترجیح میدهم. آنها میتوانند به جاهای غیرقابل دسترس بروند و کارهای بیشتری انجام دهند.» طبق استدلال او، روباتها همچنین ارزانتر از انسانها هستند و با پیشرفت هوش مصنوعی میتوانند هر روز هوشمندتر شوند اما این چه معنایی برای نسل آینده فضانوردان مشتاق دارد؟ واقعا دیگر وظایفی وجود ندارد که انسانها در فضا قادر به انجام آن باشند یا روباتها، با این حجم پیشرفت هرگز نتوانند آن را انجام دهند؟
روبات مقابل انسان
فضاپیماهای روباتیک تاکنون به تمام سیارات منظومه شمسی، بسیاری از سیارکها و دنبالهدارها سفر کردهاند، اما انسانها تنها به 2مقصد رفتهاند، مدار زمین و ماه. جدا از تمایل ذاتی برای کاوش، انسانها در مدار زمین تحقیق و آزمایشهایی انجام میدهند؛ مانند آنچه در ایستگاه فضایی بینالمللی انجام میشود و از این تحقیقات برای پیشرفت علم استفاده میکنند. روباتها نیز میتوانند به این تحقیقات علمی کمک کنند؛ چون میتوانند به مکانهایی بروند که برای انسان غیرقابلتحمل و دسترس است و میتوانند از ابزارهایی برای بررسی و مطالعه جو و سطوح این مکانها استفاده کنند. البته انسانها انعطافپذیرتر هستند و کارها را سریعتر از روبات انجام میدهند، اما نگهداشتن آنها برای طولانی مدت در فضا واقعاً طاقتفرسا، بیماریزا و البته گران است. هوش مصنوعی میتواند برای خودکار کردن وظایف خستهکننده استفاده شود. روی سطح یک سیاره، انسانها خسته میشوند و تمرکزشان را از دست میدهند، اما ماشینها هرگز.