یادداشت
ظرفیت‌های بازار توافقی برای ایجاد تعادل در قیمت ارز
مسعود توکلی؛ کارشناس ارز
درصورتی که سازوکار‌های استاندارد بازارمحور در بازار توافقی ارز شکل بگیرد و همه بازیگران اکوسیستم بازار ارز را در برگیرد، بازار توافقی ارز می‌تواند در بلندمدت مرجعیت بازار ارز را در اختیار بگیرد.
به‌طور کلی، بازار توافقی ارز 2مزیت بزرگ دارد؛ اول اینکه می‌تواند جریان عرضه و تقاضا را متعادل کند و دوم درصورت توجه بیشتر بانک مرکزی می‌تواند در بازار شفافیت ایجاد کند.سوابق معاملات ارز در سامانه نیما نشان می‌دهد که در دوره‌هایی که اختلاف قیمت ارز رسمی با بازار غیررسمی افزایش پیدا می‌کند، صادرکننده‌ها تمایلشان برای عرضه ارز کاهش و در مقابل، تقاضا برای خرید ارز افزایش پیدا می‌کند.
این موضوع به‌صورت مضاعف منجر به رشد قیمت می‌شود و با ارسال پیام به بازار غیررسمی این بازار را هم تحت‌تأثیر قرار می‌دهد.در واقع زمانی که تقاضا در سامانه نیما انباشته می‌شود و عرضه هم کاهش پیدا می‌کند به بازار غیررسمی پیام صعود صادر می‌شود.
در چنین شرایطی با تشکیل بازار توافقی ارز، واردکنندگان و صادرکنندگان قادرند با یک سازوکار بازارمحور در یک نرخ توافقی با یکدیگر معامله کنند.قاعدتاً زمانی که یک نرخ توافقی ایجاد می‌شود، تقاضا‌های غیرضروری ارز کاهش و از طرف دیگر، عرضه کننده هم میلش به عرضه ارز افزایش پیدا می‌کند، اما تأثیر مهم دیگر بازار توافقی از جنبه شفافیت است که البته لازم است بانک مرکزی در این زمینه کارهای بسیار بیشتری انجام دهد.در گذشته انتقاد‌هایی نسبت به فعالیت سامانه نیما و اینکه این سامانه در یک فضای غیرشفاف فعالیت می‌کند وجود داشته است، اما توسعه بازار توافقی و رفتن به سمت مکانیسم‌های بازارمحور می‌تواند عاملی برای حذف رانت و شفاف شدن بازار باشد.
به بیان دقیق‌تر، زمانی که اطلاعات مربوط به مبادلات بازار توافقی ارز به‌صورت شفاف اعلام می‌شود، بازار قادر خواهد بود براساس همین داده‌ها حرکت کند؛ به‌طور مثال، زمانی که حجم و ارزش مبادلات و عرضه‌ها از سوی بانک مرکزی اعلام می‌شود، این اطمینان در بازار ایجاد می‌شود که ارز به میزان کافی برای تامین کالاها وجود دارد و این خود می‌تواند اثرات زیادی در کاهش نرخ ارز داشته باشد.
اگر بخواهیم بگوییم اثرات واقعی بازار توافقی ارز چه زمانی در بازار نمایان خواهد شد، باید گفت: این اثرات زمانی نمایان می‌شود که همه مکانیسم‌های بازارمحوری در بازار توافقی ارز به‌صورت استاندارد اجرا شود؛ به این معنا که صراف‌ها و همه بازیگران اکوسیستم بازار ارز نیز به این بازار اضافه شوند.
به بیان بهتر، اگر سازوکار بازار توافقی ارز به سمت بازارمحوری حرکت کند، یقیناً می‌تواند در بلندمدت مرجعیت بازار ارز را در اختیار بگیرد، اما این مستلزم آن است که بازیگران بازار توافقی افزایش یابند و شامل همه بازیگران بازار ارز شود.
