گزارش
پروژه جدید برای انزوای ایران
این روزها سوریه به زمین بازی تازه‌ای برای پیگیری کلان‌راهبرد منزوی‌سازی ایران تبدیل شده‌است
علیرضا احمدی-روزنامه‌نگار
«منزوی‌سازی ایران در منطقه» یکی از اصلی‌ترین رویکردهای مدنظر محور واشنگتن – تل‌آویو طی ماه‌های اخیر به‌حساب می‌آید؛ سیاستی که این روزها سوریه به زمین بازی تازه‌ای برای پیگیری آن تبدیل شده‌است؛ تا جایی که شرط «داشتن رابطه خوب با آمریکا»، «مقابله با نقش‌آفرینی ایران در آینده سوریه» تعیین شده‌است. در شرایطی که تحولات در سوریه همچنان در کانون توجه رسانه‌های بین‌المللی و منطقه‌ای قرار دارد، آمریکایی‌ها در حال روی صحنه بردن نمایش ضدایرانی تازه‌ای در دمشق هستند و می‌کوشند از فرصت پیش‌آمده در سوریه، بیشترین بهره‌برداری را در راستای پیگیری کلان‌راهبرد «منزوی‌سازی ایران» در منطقه داشته باشند؛ راهبردی که طی ماه‌های اخیر شاهد اقدام‌های گسترده‌ای ازسوی محور عبری – غربی برای تحقق آن بوده‌ایم. در چنین شرایطی اما، واقعیت‌های میدانی در منطقه نشان می‌دهد رویکرد «منزوی‌سازی ایران» نه‌تنها برای طرف مقابل نتیجه‌ای به‌دنبال نداشته، بلکه دیپلماسی سیاسی – اقتصادی جمهوری‌اسلامی در عرصه منطقه‌ای و بین‌المللی با پویایی روزافزونی در حال پیشبرد راهبردهای ترسیمی باهدف مقابله مؤثر با خصومت‌ورزی‌های چندوجهی است؛ موضوعی که سفر اخیر رئیس‌جمهور ایران به مصر، نمودی از آن به‌حساب می‌آید. این درحالی است که طی ماه‌های اخیر شاهد اقدام‌های متنوعی به‌منظور منزوی‌کردن ایران در عرصه بین‌المللی و منطقه‌ای بوده‌ایم که در ادامه به بررسی آنها می‌پردازیم.
موج‌سواری بر تحولات سوریه
اقدام: تحمیل رویکردهای ضدایرانی به حاکمان تازه سوریه از سوی دیپلمات‌های آمریکایی
زمان: 30دی‌ماه 1403در جریان مذاکرات آمریکایی‌ها در دمشق
اهداف:
تلاش برای کنار زدن ایران از تحولات و مناسبات منطقه
مقابله با احیای نقش‌آفرینی ایران در سوریه
القای انزوای ایران در معادلات منطقه‌ای
فراهم کردن فضای استراتژیک برای رژیم‌صهیونیستی در سوریه
نقش‌دهی به رقبای منطقه‌ای ایران در چارچوب کلان‌راهبرد منزوی‌سازی ایران
راهبرد ایران:
افزایش نقش‌آفرینی منطقه‌ای ازجمله در جریان حضور در نشست اخیر سران کشورهای عضو دی8
روشنگری جمهوری‌اسلامی درباره اهداف حضور مستشاری در سوریه
تداوم رایزنی‌های منطقه‌ای و بین‌المللی باهدف تامین ثبات و امنیت در سوریه آینده
نتیجه: با اینکه محور واشنگتن – تل‌آویو با همراهی برخی رقبای منطقه‌ای ایران کوشیده‌اند به‌دنبال تحولات اخیر در سوریه، نقش‌آفرینی منطقه‌ای ایران را تحت‌تأثیر قرار دهند، موضع‌گیری‌های مقام‌های ایرانی، نشان می‌دهد تهران میدان را برای جولان رویکردهای ضدایرانی در منطقه خالی نخواهد کرد و بر اتخاذ راهبردهای مشترک با هدف امنیت‌سازی منطقه‌ای اصرار دارد.
القای تضعیف محور مقاومت
اقدام: فضاسازی‌های سیاسی - رسانه‌ای محور واشنگتن - تل‌آویو با هدف القای «تضعیف ایران» به‌دنبال تحولات اخیر در منطقه
زمان: طی حدود 2هفته اخیر و به‌دنبال سقوط دولت بشار اسد
اهداف:
القای تصویر ضعف از نقش‌آفرینی منطقه‌ای ایران
ناکارآمدسازی راهبردهای ایران برای حمایت از مقاومت مردم فلسطین و لبنان
پیگیری کلان‌راهبرد منزوی‌سازی ایران در سطح منطقه
ایجاد حاشیه امن در منطقه برای رژیم‌صهیونیستی
راهبرد ایران:
تأکید بر تداوم حمایت‌ها از جبهه مقاومت در منطقه
پیگیری راهبرد اجماع‌سازی اسلامی و منطقه‌ای در مواجهه با جنایت‌های رژیم‌صهیونیستی در غزه و لبنان و تجاوزها به سوریه
ارائه پیشنهادهای منسجم باهدف گسترش حمایت‌های منطقه‌ای و بین‌المللی از مردم غزه و لبنان ازسوی رئیس‌جمهور در جریان اجلاس اخیر «دی8»
نتیجه: با وجود تلاش بی‌وقفه محور
واشنگتن – تل‌آویو برای ارائه تصویر شکست‌خورده از محور مقاومت، استمرار دغدغه‌های امنیتی رژیم‌صهیونیستی ناشی از پویایی روزافزون جبهه مقاومت، نشان‌دهنده شکست راهبرد دشمن در این حوزه است. از سوی دیگر افزایش محکومیت‌های جهانی و منطقه‌ای علیه جنایت‌ها و تجاوزگری‌های رژیم‌صهیونیستی و تحت‌فشار قرار گرفتن این رژیم برای دستیابی به آتش‌بس در غزه، نمودی از شکست راهبرد منزوی‌سازی ایران و محورمقاومت است.
اعمال تحریم‌های تازه
اقدام: وزارت خزانه‌داری آمریکا طی روزهای اخیر دور تازه‌ای از تحریم‌ها را در حوزه‌های مختلف علیه ایران اعمال کرده‌است.
زمان: 28و 30آذرماه 1403
اهداف:
افزایش فشارهای تحریمی بر ایران
منزوی‌سازی اقتصادی ایران
محصورسازی فعالیت‌های تجاری – اقتصادی جمهوری‌اسلامی
راهبرد ایران:
افزایش رایزنی‌های منطقه‌ای با هدف توسعه همکاری‌های اقتصادی
گسترش نقش‌آفرینی در چارچوب نهادها و سازمان‌های بین‌المللی ازجمله «بریکس» و «دی8»
برداشتن گام‌های قابل توجه در مسیر اجماع‌سازی برای دلارزدایی از مبادلات منطقه‌ای
توسعه همکاری‌های تجاری با کشورهای حوزه اوراسیا
پیشبرد همکاری‌های راهبردی، ازجمله با روسیه و چین
نتیجه: با اینکه طرف‌های غربی می‌کوشند با اعمال تحریم‌های گسترده، بستر مناسبی برای انزوای سیاسی – اقتصادی ایران فراهم کنند، نقش‌آفرینی پررنگ ایران به‌ویژه در سطح منطقه در چارچوب همکاری‌های دوجانبه و چندجانبه، تحقق راهبردهای منزوی‌سازی ایران را ناکام گذاشته است.
ابزارسازی از حقوق بشر
اقدام: تصویب قطعنامه پیشنهادی کانادا علیه ایران در مجمع‌عمومی سازمان ملل
زمان: 28آذرماه 1403
اهداف:
افزایش فشارها بر ایران با ابزار قرار دادن موضوع‌های حقوق‌بشری
گسترش فضاسازی‌ها علیه جمهوری‌اسلامی در عرصه بین‌المللی
وارونه‌نمایی واقعیت‌های جاری در داخل کشور
ایزوله کردن جمهوری‌اسلامی در نهادها و سازمان‌های بین‌المللی
راهبرد ایران:
اعتراض ایران به برخورد سیاسی کشورهای غربی برای اعمال فشار بر کشورهای مستقل
روشنگری نهادهای مربوط در ایران درباره وضعیت حقوق بشر در کانادا
نتیجه: با اینکه دولت‌های غربی با میانداری کانادا، رویکرد منزوی‌سازی ایران در سطح نهادهای بین‌المللی و به تبع آن، افزایش فشارهای بین‌المللی بر جمهوری‌اسلامی را پیگیری می‌کردند، تصویب قطعنامه با کمترین رأی، خنثی‌کننده اهداف طراحان این قطعنامه بود. قطعنامه با کمترین رأی موافق تصویب شد؛ درحالی‌که آرای موافق این قطعنامه ۸۰رأی بود، تعداد آرای مخالف و ممتنع به‌ترتیب ۲۷ و ۶۸رأی اعلام شد.
ادامه فضاسازی‌های هسته‌ای
اقدام: صدور قطعنامه ضدایرانی در شورای‌حکام آژانس بین‌المللی انرژی‌اتمی
زمان: 2آذرماه 1403
اهداف:
متهم‌سازی ایران به انحراف از فعالیت‌های صلح‌آمیز هسته‌ای
اجماع‌سازی بین‌المللی و منطقه‌ای علیه برنامه اتمی جمهوری‌اسلامی
بسترسازی به‌منظور فعال‌سازی مکانیسم ماشه
افزایش فشارها بر ایران برای امتیازدهی در مذاکرات هسته‌ای
تخریب مناسبات منطقه‌ای رو به گسترش ایران به‌ویژه با دولت‌های عربی
تحت‌الشعاع قرار دادن نقش‌آفرینی ایران در حوزه تحولات غزه و لبنان
فضاسازی سیاسی – امنیتی علیه ایران با دستاویز پرونده هسته‌ای
راهبرد ایران:
راه‌اندازی مجموعه قابل‌توجهی از سانتریفیوژهای جدید و پیشرفته از انواع مختلف
نتیجه: تلاش برای تنگ‌تر کردن حلقه منزوی‌سازی ایران از طریق صدور قطعنامه ضدایرانی نه‌تنها نتیجه‌ای برای غرب به همراه نداشت، بلکه سبب شد تهران در واکنش به این اقدام خصمانه، سانتریفیوژهای جدید و پیشرفته‌ای به‌کار گیرد.
چرا ایران منزوی نشده است؟
یکی از خطوط محوری تبلیغات سیاسی - رسانه‌ای غربی علیه ایران بر این مبنا استوار شده‌است که به‌دنبال تحولات ماه‌های اخیر در منطقه، جمهوری‌اسلامی «منزوی» شده‌است و طرف‌های غربی در پیشبرد راهبردهای خود در این زمینه موفق بوده‌اند. این در حالی است که وجود مثال‌های نقض متعدد در این زمینه، نشان‌دهنده غیرواقعی بودن تصویرسازی‌های انجام شده‌است که در ادامه به برخی از آنها اشاره می‌شود.
دیپلماسی فعال رئیس‌جمهور: مسعود پزشکیان طی حدود 4ماه گذشته از آغاز به‌کار دولت چهاردهم، با انجام 6سفر خارجی، تحرک قابل‌توجهی به‌منظور پیشبرد راهبردهای حوزه سیاسی خارجی ایران داشته‌است.
افزایش نقش‌آفرینی در قالب سازمان‌ها و نهادهای منطقه‌ای و بین‌المللی: یکی از اصلی‌ترین نمودهای شکست راهبرد «منزوی‌سازی ایران»، افزایش روزافزون نقش‌آفرینی ایران در چارچوب نهادها و سازمان‌های منطقه‌ای ازجمله «دی8»، «بریکس»، «شانگهای»، «اتحادیه اقتصادی اوراسیا» و... است.
توسعه مراودات با دولت‌های عربی: گام‌های روبه‌جلوی ایران و مصر برای احیای روابط دیپلماتیک، افزایش سطح همکاری‌های چندوجهی با عربستان در ماه‌های اخیر و گسترش همکاری‌ها با دولت‌های عربی وجه دیگری از شکست راهبردهای غربی برای انزوای ایران است.
راهگشایی اقتصادی در مقابل تحریم‌ها: یکی از اصلی‌ترین نمودهای شکست راهبرد منزوی‌سازی ایران، تداوم همکاری‌های منطقه‌ای و بین‌المللی ایران، ازجمله با قدرت‌های جهانی مانند روسیه و چین، با هدف خنثی‌سازی تحریم‌هاست.
اعتراف به شکست «فشار حداکثری»: درحالی‌که چهره‌های نزدیک به رئیس‌جمهور جدید آمریکا، از درپیش گرفتن موج تازه‌ای از سیاست فشارحداکثری علیه ایران در دولت دوم ترامپ سخن به میان می‌آورند، تحلیلگران و مقام‌های غربی اذعان دارند این سیاست نتیجه‌بخش نبوده و نتوانسته ایران را منزوی کند.