دیدگاه
دود آشوب منطقه در چشم ترکیه!
مهدی خورسند؛ کارشناس مسائل بین‌الملل
تقریبا چندساعتی از امضای توافق آتش‌بس بین لبنان و رژیم صهیونیستی نگذشته بود که گروه‌های تروریستی مورد حمایت ترکیه در تنش‌های سال‌های گذشته در سوریه، عملیات ضربتی را علیه مواضع حکومت قانونی بشار اسد آغاز کردند و خیلی سریع توانستند مواضع ارتش سوریه را در هم بشکنند و این اقدامات منجر به سقوط حکومت بشار اسد شود. اما چیزی که عیان است، اینکه ترکیه هم در تجهیز و هم در نوسازی تفکری و لجستیک گروه‌های تروریستی چون تحریرالشام نقش اساسی دارد و نگارنده در این سیاهه در پی آن است که به پشت پرده رفتار منطقه‌ای ترکیه در غرب‌آسیا آن هم در مقابل جمهوری اسلامی ایران بپردازد.
1-پس از عدم‌موفقیت رژیم صهیونیستی در نابودی مقاومت در فلسطین و لبنان و سرافرازی حماس و حزب‌الله در مقابل این رژیم تا بن دندان مسلح، بار دیگر دست برتر ایران در منطقه آشکار شد و تعیین‌کنندگی تهران آنچنان به مذاق آنکارا خوش نیامد و ترکیه کوشید با تحریک این گروه‌های تروریستی، این‌بار نه برای حذف اسد، بلکه برای قطع دسترسی زمینی ایران به گروه‌های مقاومت، سوریه را دچار آشوب و تنش کند.
2- پس از روی کار آمدن ترامپ در آمریکا، ترکیه می‌کوشد با جولان این گروه‌های تروریستی به ترامپ نشان دهد که دارای ابزار در غرب‌آسیاست تا از این طریق بتواند با جلب نظر وی، نقش و بازیگری بیشتری از آمریکای دولت دوم ترامپ در منطقه غرب آسیا بگیرد و از این طریق رقبایی چون عربستان، قطر و امارات را پشت سر بگذارد. آمریکایی‌ها که در تغییر راهبرد خود، شرق‌آسیا را در اولویت سیاست خارجی دارند، قطعا در دولت دوم ترامپ به‌دنبال شریکی مطمئن برای کنترل منطقه غرب‌آسیا و نقش‌آفرینی جمهوری اسلامی ایران در این منطقه راهبردی هستند.
3-پروژه اتصال بندر فاو عراق به ترکیه که با نام «راه توسعه» شناخته می‌شود و عملا قرار است بدیلی برای ابرپروژه «شمال-جنوب» و مسیری برای دور زدن ایران باشد، در سال‌های گذشته نتوانسته حتی یک دلار سرمایه‌گذار جذب کند و این مهم هم به‌دلیل ترس سرمایه‌گذاران از احتمال ناامنی در منطقه است. ترکیه می‌کوشد با تسلط بر سوریه و تحت فشار گذاشتن بیشتر کردهایی که عامل دغدغه‌های امنیتی ترکیه هستند، ضمن کاهش سطح بازیگری ایران در منطقه غرب‌آسیا، طرح‌های توسعه‌ای خود را پیاده‌سازی کند.
4- جمهوری اسلامی ایران منطقه غرب‌آسیا را به‌عنوان عمق راهبردی خود معرفی کرده و خاک سوریه یکی از اولویت‌های این عمق راهبردی است.
در نظام امنیت بین‌الملل ایجاد ناامنی در عمق راهبردی رقیب یکی از منافع امنیتی کشورهاست و ترکیه می‌کوشد با حمایت از تروریست‌ها برای ایجاد ناامنی در سوریه به اهداف راهبردی خود علیه رقیب منطقه‌ای‌اش یعنی جمهوری اسلامی ایران برسد.
ترکیه در طول سال‌های گذشته در رسیدن به اهداف راهبردی خود در منطقه و در رقابت استراتژیک با جمهوری اسلامی ایران ناکام بوده و به همین دلیل است که راهکار مقابله با برنامه‌های راهبردی ایران را به تقابل و بازی با حاصل جمع صفر کشانده؛ به‌صورتی که یا ایران باید منفعت ببرد یا ترکیه. متأسفانه با وجود تلاش تهران برای تفهیم زمینه‌های همکاری مشترک با ترکیه، رویکرد بازی با حاصل جمع صفر ترک‌ها هم در زمینه‌های اقتصادی و هم در زمینه‌های امنیتی موجب اتفاقات دردناکی چون تنش‌ها در قفقاز جنوبی و افغانستان و همچنین اوج‌گیری دوباره تنش‌ها در غرب‌آسیا به‌خصوص در حوزه سوریه شده است. البته ترکیه این‌بار به‌نظر می‌رسد اشتباه راهبردی‌ای داشته باشد و این دود آتش آشوبی که زمینه آن را ترک‌ها فراهم کرده‌اند ظاهرا مستقیم به چشم خودشان خواهد رفت.
پس از سقوط اسد، کردها حالا خواهان بازی بیشتری هستند؛ پیام‌های مثبتی بین تهران و معارضین سوری مسلط بر دمشق رد و بدل می‌شود و به‌نظر می‌رسد سوریه درگیر تنش‌های زیادی است که فقدان حاکمیت مرکزی مقتدر در کوتاه‌مدت رسیدن به آرامش و ثبات را غیرممکن می‌سازد و سبب می‌شود انتظارات ترکیه برآورده نشود.
