دوگانگی آمریکایی

حسین ارجلو-روزنامه‌نگار

ایالات‌متحده به‌عنوان یکی از قدرت‌های برجسته جهان، همواره سیاست‌های خود را براساس منافع ملی و سیاسی‌اش تنظیم کرده است. نمونه‌های اخیر درباره واکنش‌های آمریکا به احکام دیوان کیفری بین‌المللی (ICC) درخصوص 3چهره برجسته عمر البشیر، ولادیمیر پوتین و بنیامین نتانیاهو به‌خوبی نشان‌دهنده دوگانگی در مواضع این کشور است.

  حکم بازداشت عمر البشیر (رئیس‌جمهور پیشین سودان)
اتهام: جنایات جنگی و جنایت علیه بشریت (دارفور)
واکنش آمریکا
حمایت از حکم: «باید به احکام دادگاه احترام گذاشت.»
انگیزه: تلاش برای تضعیف دولت سودان در آن زمان و حفظ منافع خود

  حکم بازداشت ولادیمیر پوتین (رئیس‌جمهور روسیه)
اتهام: انتقال غیرقانونی کودکان از اوکراین به روسیه
واکنش آمریکا
استقبال از حکم: «این نشان‌دهنده قدرت دیوان است.»
انگیزه: تضعیف روسیه و حمایت از اوکراین در جنگ جاری
  حکم بازداشت بنیامین نتانیاهو (نخست‌وزیر اسرائیل)
اتهام: جنایات جنگی در اراضی فلسطینی
واکنش آمریکا
رد حکم: «دیوان صلاحیت قضایی ندارد و تحقیقات دچار اشتباهات است.»
انگیزه: حمایت از اسرائیل به‌عنوان متحد اصلی در خاورمیانه

  موضع آمریکا در پرونده فلسطین و اسرائیل
حکم: دیوان کیفری تحقیقات درباره جنایات جنگی احتمالی در اراضی اشغالی فلسطین را آغاز کرد.
واکنش آمریکا
«این تحقیقات فاقد صلاحیت است و سیاسی شده.»
هدف: حمایت از اسرائیل و جلوگیری از اعتباربخشی به مقاومت فلسطین

   استفاده از دیوان کیفری برای اعمال فشار ژئوپلیتیک
پرونده لیبی و معمر قذافی (2011): حمایت آمریکا از حکم بازداشت برای تضعیف رژیم و تسهیل مداخله نظامی
پرونده‌های آفریقایی دیگر: تأکید بر لزوم اجرای عدالت در کشورهایی که تأثیری بر منافع آمریکا ندارند.
تحلیل: این سیاست‌ها نشان‌دهنده رویکرد انتخابی آمریکا در استفاده از نهادهای بین‌المللی برای تقویت اهداف سیاسی است.

  اعمال فشار علیه دادگاه در پرونده‌های مخالف منافع آمریکا
پرونده افغانستان (2019): دیوان کیفری بین‌المللی تلاش کرد جنایات نیروهای آمریکایی در افغانستان را بررسی کند.
واکنش آمریکا
  تهدید مقامات ICC به تحریم اقتصادی و محدودیت سفر
  لغو ویزای فاتو بنسودا، دادستان وقت ICC
پیام: مخالفت با تحقیقاتی که نیروهای آمریکایی را هدف قرار دهد.

  حمایت گزینشی از پرونده‌های حقوق بشری
موارد حمایت:
  پرونده‌های مربوط به جنایات جنگی در آفریقا (دارفور، جمهوری آفریقای مرکزی)
  تأکید بر لزوم مقابله با جنایات علیه بشریت، اما تنها زمانی که منافعی برای آمریکا در آن دیده شود.
موارد مخالفت: هرگونه پرونده مرتبط با اسرائیل، سربازان آمریکایی یا متحدان نزدیک

  آمریکا و عدم‌عضویت در دیوان کیفری بین‌المللی
موضع رسمی: ایالات‌متحده عضو ICC نیست و قوانین داخلی خود را برتر از قوانین بین‌المللی می‌داند.
دلیل: نگرانی از تعقیب قضایی سربازان آمریکایی در جنگ‌های خارجی و ادعای تضعیف حق حاکمیت ملی

  نتیجه
 قدرت‌محوری به جای عدالت‌محوری
دوگانگی آشکار:
  حمایت از عدالت در مواردی که دشمنان را هدف قرار می‌دهد.
  مقاومت در برابر احکام علیه خود یا متحدانش
پیامدها:  تضعیف اعتماد به سیستم قضایی بین‌المللی و تقویت نگاه سیاسی به عدالت جهانی