کسب و کار اینترنتی معلول 98درصدی

اشکان خسروپور| وحید رجب‌لو بیشتر از 98درصد معلولیت دارد، از تمام اعضای بدنش فقط دست راست او حرکت می‌کند؛ آن هم حداکثر 20درصد. تصویری که از زندگی یک بیمار مبتلا به SMA - بیماری از بین برنده اعصاب حرکتی- در نگاه اول سخت و دردناک است اما این مرد 30ساله تمام سختی‌ها را کنار زده و برای خودش یک کسب و کار اینترنتی مهیا کرده است. او یک استارت‌آپ ویژه معلولان راه‌اندازی کرده، به توان‌یاب‌های دیگر کار با رایانه، برنامه‌نویسی و فتوشاپ یاد می‌دهد و کارش آنقدر خوب است که افراد غیرمعلول هم سراغش می‌آیند. تازه‌ترین کار وحید ساخت «همیار مهر» است؛ یک استارت‌آپ که هدفش کمک کردن به معلولان- یا به قول وحید توان‌یابان- است.

وحید یک پسر 30ساله است، با بیماری پیشرفته اعصاب که به مرور پیشرفت می‌کند. او تا دوم دبیرستان در مدرسه درس خواند اما چون شرایط رفت‌وآمد مهیا نبود، بعد از آن در خانه ماند. در آغاز او حدود 40درصد معلولیت داشت اما حالا تقریبا 98درصد از بدنش از کار افتاده است با همه اینها، او در تمام این سال‌ها با شرایط جدیدش کنار آمده و به‌صورت خودآموز کار با نرم‌افزارهای مختلف را یاد گرفته است. خودش در این‌باره می‌گوید: «از روی گزینه Help که در تمام نرم‌افزارها وجود دارد، گاهی با کتاب و خودآموزهای دیگر یا حتی صحیح و خطا کار را یاد گرفتم. در آغاز کار فتوشاپ یاد گرفتم، بعد سراغ طراحی سایت رفتم و هم‌اکنون هم دنبال استارت‌آپم هستم». 

همیار مهر چطور کار می‌کند؟ تمام این کارها را وحید به‌خاطر این انجام داده بود که بتواند هزینه‌های درمانش را تأمین کند و به شخص دیگری نیاز نداشته باشد. او که اکنون توانسته به اندازه کافی پول جمع کند، «همیار مهر» را راه‌اندازی کرده؛ اپلیکیشنی که هرچند هدف اولیه‌ از ساختش برطرف کردن نیاز معلولان بوده اما به‌کار بقیه هم می‌آید. وحید در این‌باره می‌گوید: «از اسم معلول خوشم نمی‌آید چون منفی است. توان‌یاب واژه بهتری است چون ما را در حالی به تصویر می‌کشد که دنبال بهتر کردن شرایط اطرافمان هستیم. با ساخت همیار مهر چنین هدفی را دنبال می‌کردم. دوست دارم برای همه مفید باشم.» کاربری که از اپلیکیشن طراحی شده توسط وحید استفاده می‌کند، در 2 گروه کاربر معمولی یا صاحب شغل جای می‌گیرد. افرادی که یک خدمات خاص ارائه می‌کنند؛ از آرایشگری و اداره یک سوپرمارکت گرفته تا پزشکی و... می‌توانند به‌عنوان صاحب شغل در این سیستم نام‌نویسی کنند. کاربر عادی- که می‌تواند توان‌یاب باشد- در این سیستم دنبال خدمات موردنظرش می‌گردد و مثل یک سیستم درخواست خدمات آنلاین می‌تواند درخواستش را ارائه کند.

همیار مهر یک سیستم تک‌بعدی نیست. برای گسترش خدماتش باید از سیستم‌های مشابه کمک بگیرد و به همین دلیل هم با کسی سر جنگ یا رقابت ندارد. وحید می‌گوید: «ما با دو شرکت عرضه غذا که قبلا رستوران‌های خوب را طبقه‌بندی‌ کرده‌اند، حرف زده‌ایم. می‌خواهیم با یکی از شرکت‌های تاکسی آنلاین هم صحبت کنیم. دلمان می‌خواهد همزمان از خدمت آنها استفاده کنیم و با چنین استارت‌آپ‌هایی تلفیق شویم. برای شروع کار به 100تا 200میلیون تومان نیاز داریم اما درعین حال قرار نیست جای کسی را تنگ کنیم.

طراحی مخصوص توان‌یابان این سیستم چطور می‌تواند به معلولان کمک کند؟ وحید رجب‌لو در این‌باره می‌گوید: «ما در طراحی به چند موضوع خاص توجه کرده‌ایم. اول اینکه چنین اپلیکیشنی باید برای همه توان‌یاب‌ها قابل استفاده باشد. کسانی که مشکلات چشمی دارند، از نظر حرکت بدن محدودیت دارند و... باید بتوانند از این سیستم استفاده کنند. در نتیجه اندازه آیکون‌ها را بزرگ درنظر گرفتم و کنتراست تصویر هم طوری درنظر گرفته شده که هرکس با هر سطحی از بینایی بتواند محتویات نرم افزار را بخواند. نیازهای افرادی مثل من خیلی ساده ولی برطرف کردن‌شان دشوار است. تا به حال سیستم‌هایی برای سفارش خوراک، پوشاک یا درخواست تاکسی ارائه شده ولی ما دنبال نیازهای عمومی‌تری مثل درخواست پزشک در خانه، سلمانی و... هستیم. شاید بعضی‌ها برایشان دشوار باشد که چنین خدماتی را به کسانی مثل ما ارائه کنند. به همین دلیل، قرار است یک گزینه در سیستم قرار بدهیم که هر کاربری معلولیتش را در سیستم ذکر کند.»

توان‌یاب‌ها به‌کار گرفته می‌شوند اپلیکیشن همیار مهر قرار است دست همه توان‌یاب‌ها را بگیرد و ترجیح‌اش این است که برای معلولان کارآفرینی کند. وحید رجب‌لو در این‌باره می‌گوید: « دلم می‌خواهد به بچه‌های دیگری که مثل خودم هستند، امید بدهم و برایشان کار جور کنم. به همین دلیل، در این فکر هستم که سیستم پشتیبانی را نیز به یک گروه از توان‌یاب‌ها بسپارم.» او با همین طرز فکر، تا به حال به چند نفر از بچه‌های توان‌یاب چند کار نرم‌افزاری را یاد داده تا در زمان مشکل کمکش کنند. در برنامه‌های مختلف استارت‌آپی هم کم‌وبیش حضور پیدا می‌کند تا داده‌هایی که نیاز دارد را جمع‌آوری کند. خودش در این‌باره می‌گوید: «در یکی از برنامه‌ها که در مؤسسه نیکوکاری رعد برگزار شد، با گروهی آشنا شدم که خدمات پشتیبانی اپراتوری انجام می‌دادند. کارمندان پشت میزهایشان در این شرکت می‌نشینند و پاسخگوی دغدغه‌های کاربرانی که سیستم‌شان مشکل دارد و کار نمی‌کند، هستند.

به‌طور کلی دنیای استارت‌آپی با وضعیت معلولان خیلی خوب کنار آمده و ما کسانی را داریم که با وجود معلولیت توانسته‌اند پروژه‌های مختلفی را انجام بدهند. من اخیرا یک سایت فروشگاه کتاب غیرفارسی را طراحی کردم که به‌صورت دورکاری بود، پول خوبی داشت و از همه مهم‌تر اینکه کارفرمای بسیار فهمیده‌ای دستم را گرفته بود. ما توان‌یاب‌ها توقع غیرعادی نداریم فقط می‌خواهیم دیگران ما را جدی بگیرند، ببینند و کمی به ما توجه کنند.»