خانه‌های گودالی

فاطمه عباسی

درحالی‌که در دنیا ساختن برج‌ها و ساختمان‌های چند طبقه روزبه‌روز بیشتر می‌شود، تصور اینکه در زمین گودالی حفر شود و از آن به‌عنوان خانه استفاده شود، یکی از عجیب‌ترین چیزهایی است که می‌توان دید.
بیش از 4 هزار سال است که مردم فلات لائس در شمال چین، در غارهایی به نام یائودونگ زندگی می‌کنند که به‌معنای غارخانه و مشابه گودال باغچه‌های ایرانی است. برخی از این خانه‌ها در دامنه تپه‌ها حفر شده‌اند؛ درحالی‌که برخی دیگر به‌صورت عمودی داخل زمین ایجاد شده‌اند تا یک حیاط فرورفته را شکل دهند که اتاق‌ها در کنار آن قرار دارند. این فلات در تاریخ چین اهمیت زیادی دارد و مهد یکی از قدیمی‌ترین تمدن های چین است. این فلات طی میلیون‌ها سال‌ به واسطه انباشت ذرات بسیار ریزی شکل گرفته که همراه باد می‌آید. در نتیجه خاک این فلات بسیار نرم و حاصلخیز است و برای کشاورزی و حفر زمین برای ساخت گودال‌خانه بسیار مناسب است.  به‌گفته کارشناسان رایج‌ترین نوع گودال‌خانه‌ها در شیب‌ها و دامنه‌های فلات ایجاد می‌شوند. در مرکز فلات که هیچ تپه و دره‌ای وجود ندارد، یک گودال مربعی در زمین حفر می‌شود و سپس اتاق‌ها به‌صورت افقی در 4 ضلع حیاط مرکزی فرورفته ایجاد می‌شوند. ورودی این گودال خانه‌ها معمولا از طریق یک شیب یا راهروی زیرزمینی است و زندگی در این خانه‌ها بسیار لذتبخش است؛ چون تابستان‌ها خنک و زمستان‌ها گرم هستند. در واقع ویژگی‌های معماری این خانه‌ها ساکنان آنها را در مقابل تغییرات محیطی و آب و هوایی محافظت می‌کند. از طرفی این مدل خانه‌سازی‌ هیچ آسیبی به محیط طبیعی وارد نمی‌کند و زمین‌های کشاورزی را هم از بین نمی‌برد. محیط اتاق‌های خانه کاملا ساکت است و سرو صدای محیط اطراف در آنها شنیده نمی‌شود. اکنون بسیاری از این خانه‌های باستانی، به‌ویژه در منطقه شانژو شهر سانمنشیا در استان هنان بازسازی شده و به جاذبه‌های گردشگری تبدیل شده‌اند.