آمریکا و آینده سازمانهای بینالمللی
عباسعلی کدخدایی/ استاد حقوق بینالملل:
با روی کار آمدن محافظهکاران در آمریکا و انتخاب دونالد ترامپ، رویکرد جدیدی نسبت به حقوق بینالملل و مشخصا سازمانهای بینالمللی در پیش گرفته شد که آینده روابط بین دولتها را تحتالشعاع قرار داده است. خروج از بیش از ۶ پیمان و سازمان بینالمللی دستاورد جدید ترامپ در حوزه روابط بینالملل بوده است؛ خروج از پیمان تجاری شراکت فرا آتلانتیک (تیپیپی) در سال ۲۰۱۶، خروج از توافقنامه پاریس در رابطه با تغییرات آب و هوایی در سال ۲۰۱۷، خروج از سازمان علمی، فرهنگی و آموزشی ملل متحد (یونسکو) در اکتبر ۲۰۱۷ برای بار دوم، خروج از اعلامیه نیویورک برای مهاجران و پناهجویان در دسامبر سال ۲۰۱۷، خروج از برنامه جامع اقدام مشترک در می سال ۲۰۱۸ و سرانجام خروج از شورای حقوق بشر سازمان ملل متحد در ۲۰ ژوئن 2018 آخرین آنها شورای حقوق بشر است که با وجود کاستیهای چندی در ساختار و عملکرد، نهادی شناخته میشد که حداقل در ظاهر تلاش میکند به شکل بیطرف عملکرد دولتها را در حوزه حقوق بشر ارزیابی کند. طرفه اینکه دولت آمریکا خروج خود را در دفاع از رژیم اشغالگر قدس توجیه کرده است! این شکل رویهها یک سؤال را در اذهان موجب میشود که آیا آیندهای برای سازمانها میتوان درنظر گرفت؟ و آیا اصولا حقوق بینالملل میتواند روی پای خود بایستد و به اهداف خود نائل شود؟ آیا نظریه ابزاری بودن سازمانها به واقعیت پیوسته است؟ متأسفانه اینگونه حرکات تضعیف جایگاه نهادهای بینالمللی را دربردارد و فاتحهای است برای پایان عمر نهاد لاغر و نحیف حقوق بینالملل و سازمانهای بینالمللی که امروز در کشاکش مفهوم خاکستری منافع ملی و مفهوم گنگ جامعه بینالمللی سرگردان هستند و هرازگاهی نامهربانی دولتها آنها را به عقب میراند. درسی که میتوان از این خروجهای مکرر و بیاعتنایی به نهادهای بینالمللی گرفت، این است که دولتها باید یکبار دیگر عزم خود را جزم ساخته و بهجای واگذار کردن امور به دولتهای صاحب قدرت، تکیه بر قدرت جمعی داشته و با اصلاح اختیارات نهادهای بینالمللی، مسیر صحیح در تحقق صلح و امنیت بینالمللی را به پیش برانند.