کشف قدیمیترین تقویم جهان
کشف قدیمیترین تقویم جهان نشان میدهد که در عصر باستان یک ستاره دنبالهدار تمدن را عوض کرده است
زهرا خلجی- روزنامهنگار
کشف قدیمیترین تقویم جهان ناگفتههای زیادی درباره زمانسنجی را در صدها هزار سال پیش فاش کرد. چندی پیش در یک ستون سنگی 12هزار ساله در منطقه مرموز گوبکلی تپه در ترکیه، حکاکیهایی توسط باستانشناسان کشف شد که بهگفته آنها قدیمیترین تقویم جهان است. باستانشناسان میگویند، این تقویم میتواند جدول زمانی تمدن ما را بازنویسی کند. این سیستم زمانسنجی کهن نشان میدهد که انسانهای باستان 10هزار سال پیش از ثبت تقویم توسط یونانیهای باستان در 150سال قبل از میلاد مسیح، روشهای دقیقی برای نگهداشتن زمان داشتهاند.
نمادها
منطقه گوبکلیتپه قدیمیترین سازه ساختهشده توسط بشر است که تاکنون یافت شده است. این بنا بین 9600تا 8200قبل از میلاد و بیش از 6هزار سال قبل از استون هنج (یادمانی پیشاتاریخی در دشت سالزبری ویلتشر) ساخته شده است. این سایت دارای چندین ستون سنگی است و پس از تجزیه و تحلیل اخیر، محققان دانشگاه ادینبورگ در اسکاتلند به این نتیجه رسیدند که در آن یک سازه بهصورت تقویم تراشیده شده است. این ستون دارای نماد «V» بود که نشاندهنده یک روز است، که تیم تحقیقاتی باستانشناسی 365مورد حک شده در سراسر آن یافت. این سازه همچنین شامل 12ماه قمری با 11روز اضافی بود. ستون به 2 بخش با ردیفهایی از نمادهای «V» در بالا و نمادهای جعبهمانند کوچکتر در قسمت اصلی پایین تقسیم شده بود. در بالای این نمادهای جعبهمانند پرندهای که نماد دیسک دایرهای را بالای یک عقرب نگهداشته، حک شده است.
ثبت براساس تلاطم محور زمین
براساس این مطالعه، ستون دارای صفحهای است که نشاندهنده خورشید است و عقرب بهعنوان نماینده صورت فلکی عقرب یونانی است. این تیم همچنین یک پرنده بلند را شناسایی کرد که به سمت یک مار در حال چرخش خم شده بود که میتواند صورت فلکی پاییزی Ophiuchus را به تصویر بکشد. این کشف نشان میدهد که مردم تاریخها را با استفاده از حرکت تقدمی ثبت میکنند، این حرکت یعنی تلاطم در محور زمین که بر حرکت صورتهای فلکی در سراسر آسمان تأثیر میگذارد. از دیرباز اعتقاد بر این بود که یونانیان باستان نخستین کسانی بودند که در 150سال قبل از میلاد از این روش استفاده کردند.
فاجعهای به نام دنبالهدار
اما کشف اصلی این بود که ساکنان باستان حمله فاجعهآمیز یک دنبالهدار را از سر گذراندهاند. این تیم تحقیقاتی مدتها در این مکان کار میکردند و در یک مطالعه در سال 2021 مشخص کردند که این دنبالهدار در حدود 13هزار سال پیش براساس سطوح بالای پلاتین و نانوالماسهایی که طی انفجارهای پرانرژی از دنبالهدارها تشکیل میشوند، برخورد کرده است. این رویداد آسمانی زمانی رخ میدهد که مدار یک دنبالهدار از زمین عبور میکند و باعث برخورد اجرام میشود که میتواند عواقب بزرگ و تأثیرگذاری داشته باشد.
عصر یخبندان باستانی
یکی دیگر از یافتههای هیجانانگیز محققان این است که حکاکیهای روی این تپه، برخورد یک دنبالهدار را به تصویر میکشد که باعث شروع یک عصر یخبندان کوچک در 1200سال پیش شد، حیوانات بزرگ را از بین برد و توسعه کشاورزی و جوامع پیچیده را به شکل سختی تغییر داد. کارشناسان میگویند، این رویداد لحظه تعیینکنندهای بود که مردم باستان را مجبور کرد از سبک زندگی شکارچیطور به زندگی در سکونتگاههای دائمیتر روی آورند.