سبک زندگی امام ره میراث غیرملموس و مغفول مانده

الناز عباسیان

«متأسفانه درزمینه معرفی سبک زندگی و سیره علما و شخصیت‌های مهم و تأثیرگذار،به‌ویژه حضرت امام، آنطور که باید کارهای  متعدد شاخص و ماندگار خلق نشده است. امام‌خمینی(ره) یک چهره چند‌وجهی و جامع‌­الاطراف بودند؛ چهره‌­ای که شناسایی و معرفی آن نیازمند مطالعه و تحقیق و پژوهش دقیق و همه جانبه است. هر کدام از وجوه این شخصیت ممتاز تاریخ معاصر، نیازمند بررسی و مطالعه جداگانه است.» این نکته‌ای است که محمدعلی عباسی اقدم، نویسنده کتاب  آن مرد بی‌نهایت به آن اشاره دارد. این کتاب روایتی از زندگی عاشقانه، سلوک عارفانه، مبارزه سرسختانه و رهبری قاطعانه مردی است که نام کوچکش«روح‌الله» بود. در ادامه بخش‌هایی از گفت‌وگوی ما با این نویسنده را می‌خوانید.

 شما سال‌ها در زمینه سبک زندگی امام (ره) تحقیق و پژوهش کرده‌­اید. در چند جمله ایشان و سبک زندگی‌شان را چطور توصیف می­‌کنید؟
تحقیق و پژوهش من در کتاب  آن مرد بی‌نهایت  بیشتر حول محور سبک زندگی و سیره علمی و عملی حضرت امام(ره) بود. در میان میراث‌های مهمی که از حضرت امام به یادگار مانده، یکی میراث ملموس و اختصاصی یا همان سیره علمی ایشان است و دیگری میراث غیرملموس یا به تعبیری شیوه زیست و سبک زندگی و سیره عملی. با وجود اینکه استفاده و بهره‌گیری از میراث علمی امام اختصاصی است و برای عامه مردم امکانپذیر نیست اما با این حال، محققان، استادان، پژوهشگران و... به این مهم توجه داشته و از سیره علمی امام بهره‌های فراوانی برده‌اند. اما متأسفانه نسبت به میراث غیرملموس یا همان شیوه زیست و سبک زندگی و سیره عملی امام آنطور که باید توجه نشده است. به‌عبارتی با اینکه امکان الگو‌برداری و بهره‌گیری از این میراث برای عموم مردم فراهم است اما شوربختانه تاکنون از این منبع و معدن عظیم و حیرت‌انگیز و انسان‌ساز استخراج خاصی صورت نگرفته و همچنان بکر و دست‌نخورده باقی مانده است.
  از سبک زندگی امام (ره) در خانواده برایمان بیشتر توضیح دهید.
سبک زندگی حضرت امام(ره) در خانواده و شیوه برخورد و ارتباط ایشان با اعضای خانواده، به‌ویژه همسرشان مرحومه خانم خدیجه ثقفی یکی از فصول درخشان زندگی ایشان است که به این مسئله کمتر پرداخته شده است. حقیقتاً زندگی مشترک 60ساله حضرت امام(ره) با خانم ثقفی قابل تامل و مطالعه است. همسر امام(ره) نقش بسیار مهم و پررنگی در زندگی حضرت امام داشتند. البته امام نیز جایگاه و احترام خاصی برای ایشان قائل بود. به‌نظرم یکی از عوامل موفقیت امام در مراحل مختلف زندگی پر ماجرای خود، حضور خانم ثقفی در کنار ایشان است. اگر همراهی صمیمانه و خالصانه خانم ثقفی در 60سال زندگی مشترک‌شان نبود، شاید حضرت امام‌(ره) در رسیدن به اهداف خود با چالش‌های زیادی مواجه می‌شدند.
 خاطره یا مصداقی از سبک زندگی امام در ارتباط با همسرشان در ذهن دارید.
نوع ارتباط و دلبستگی عمیق حضرت امام به خانم ثقفی طوری بود که ایشان یکی از بهترین غزل‌هایی که سروده غزل «مایه ناز» در وصف خانم ثقفی است. یک رابطه عاشقانه بین حضرت امام و خانم ثقفی برقرار بود؛ طوری که هرگاه ایشان برای چند روزی به مسافرت می‌رفتند و امام را تنها می‌گذاشتند، امام احساس دلتنگی و بی‌قراری می‌کردند و می‌گفتند: «بدون خانم خانه تاریک است».
 از نگاه شما در این حوزه، کدام ویژگی اخلاقی امام(ره) برجسته‌تر بوده و کدام ویژگی کمتر به آن پرداخته شده است؟
آیت‌الله خمینی از بدو تولد تا زمان رحلت، زندگی پیچیده و پر فراز و نشیبی داشته است. مطالعه و بررسی ابعاد مختلف زندگی با برکت امام خمینی(ره) نشان می‌دهد که همه برهه‌ها و دوره‌های زندگی ایشان قابل تامل و توجه است. با این حال، درخشان­‌ترین و برجسته‌ترین شاخصه ایشان در همه دوره‌های زندگی که می‌تواند برای جوانان امروز الهام‌بخش و قابل الگو‌برداری باشد، توجه پیوسته ایشان به دینداری و خداباوری و خدامحوری است.
 برای معرفی اندیشه‌ها و سبک زندگی کمتر گفته شده امام(ره) به مردم و به‌ویژه نسل جوان چه کار باید کرد؟
معرفی سبک زندگی و سیره حضرت امام و شخصیت‌هایی نظیر ایشان به نسل جوان دغدغه بسیار مهم و مبارکی است. این مهم، دغدغه مقام معظم رهبری نیز هست. ایشان می‌فرمایند: «واقعاً جوانان ما و خیلی از مردم خصوصیات اخلاقی، منش‌ها و رفتارهای بزرگان را نمی‌شناسند. اگر بشناسند، محبت اینها در دلشان جاگیر می‌شود و خیلی لازم است که این کار انجام شود.» متأسفانه درزمینه معرفی سبک زندگی و سیره علما و شخصیت‌های مهم و تأثیرگذار به‌ویژه حضرت امام، آنطور که باید کارهای خوب و ماندگار خلق نشده است. امام‌خمینی(ره) یک چهره چند وجهی و جامع‌­الاطراف بودند؛ چهره‌­ای که شناسایی و معرفی آن نیازمند مطالعه و تحقیق و پژوهش دقیق و همه جانبه است. هر کدام از وجوه این شخصیت های ممتاز تاریخ معاصر، نیازمند بررسی و مطالعه جداگانه‌هستند. تاکنون آثار زیادی درباره ویژگی‌های مختلف این چهره استثنایی به رشته تحریر در آمده اما بعد از 35 سال از رحلت این عالم مجاهد، بازشناخت و باز‌تعریف این شخصیت کم‌نظیر، براساس سلیقه‌ها و ذائقه‌های امروزین، بسیار حیاتی و ضروری به‌نظر می‌رسد.