رژه ژرمنها در راهآهن و کوی چهارصددستگاه
موضوع: طراحان مراکز صنعتی نازیآباد
ویژگی: نقش مهندسان آلمانی در اجرای پروژههای صنعتی و ساختمانی مهم نازیآباد
در تاریخچه روستای نازآباد یا محله نازیآباد، ردپای آلمانیها نیز دیده میشود و برخی هنوز بر این باورند که نام محله نازیآباد برگرفته از همین حضور بوده است. اگرچه براساس اسناد تاریخی و منابع مکتوب، این باور نادرست است. نوروزعلی حسنجانی، یکی از اهالی قدیمی نازیآباد، در اینباره میگوید: «اگر امروز سراغ موسفیدان نازیآباد برویم، هنوز هم برخی تصور میکنند نام محله نازیآباد ریشه در حضور آلمانیها در محله ما دارد. آنها معتقدند چون مهندسان آلمانی در توسعه محله نقش داشتند و در همان دوران هم حزب نازی در آلمان در رأس قدرت بود، نام محله ما هم به همین دلیل نازیآباد شد؛هرچند این باور غلط است، اما واقعیت این است که مهندسان آلمانی در ساخت مراکز مهم صنعتی و شهری محله ما نقش مؤثری داشتند؛ بهعنوان مثال، آلمانیها در چند پروژه بزرگ محله ازجمله ساخت راهآهن، سیلو و کوی چهارصددستگاه نقش داشتند و یکی از ارکان توسعه محله ما بهشمار میروند.»
ردپای آلمانیها علاوه بر ساخت راهآهن، سیلو و کوی چهارصددستگاه در دیگر پروژههای مهم این محله نیز دیده میشود. در دوران پهلوی اول و در روند توسعه برخی محلههای جنوب شهر مسئولیت شماری از پروژههای مراکز صنعتی و شهری به مهندسان آلمانی سپرده شد. بهعبارت دیگر، دولت رایش سوم با پهلوی اول چند پیماننامه اقتصادی و سیاسی بسته بود و به همین دلیل پای مهندسان و طراحان آلمانی به تهران باز شد تا در ساخت برخی پروژهها و اماکن همکاری کنند. حسنجانی میگوید: «مهندسان و مشاوران آلمانی در چند محله جنوب تهران ازجمله نازیآباد در طراحی و اجرای نقشههای کارخانهها نیز نقش داشتند؛ بهعبارت دیگر، وقتی که آلمانیها در دوران جنگ جهانی دوم برای ساخت تاسیسات راهآهن سراسری به این محدوده آمدند در اراضی نازیآباد خانههایی برای سکونت خود بنا کردند؛ بنابراین حضور آلمانیها در این دوران برای ساکنان نازیآباد بسیار پررنگ جلوه میکرد.»