گوشی گوش داره

زهرا خلجی-روزنامه‌نگار

حتما برای شما پیش آمده که درباره چیزی حرف بزنید و خیلی سریع تبلیغات و یا مطالبی درباره آن موضوع را در شبکه‌های اجتماعی نصب‌شده در گوشی هوشمندتان ببینید. ممکن است هم شگفت‌زده شوید و هم احساس ناامنی کنید. این اتفاق نه خرافات است و نه خیالات. از منظر فناوری ارتباطات و هوش مصنوعی این اتفاق دلایل متعددی دارد که بخش زیادی از آن به ردیابی‌های اپلیکیشن‌های شبکه‌های اجتماعی برمی‌گردد.

آیا شنود می‌شویم؟
رهبران رسانه‌های اجتماعی مانند مارک زاکربرگ، مالک شرکت متا بارها این واقعیت را که برنامه‌هایشان از طریق میکروفون تلفن‌های هوشمند و موارد مشابه مکالمات کاربران را شنود می‌کنند، قاطعانه رد کرده‌اند. کارشناسان هم موافق هستند که آنها حقیقت را می‌گویند، چراکه انجام این کار هم غیرقانونی است و هم برای آنها صرفه اقتصادی ندارد. اما اگر فیسبوک و اینستاگرام و توییتر به حرف‌های ما گوش نمی‌دهند، پس چگونه مکالمات و افکار ما در مورد محصولات به ‌طور جادویی به تبلیغات تبدیل می‌شوند؟

ردیابی لحظه‌ای
پلتفرم‌های اجتماعی در واقع ما را شنود می‌کنند، اما نه به شکلی که ما فکر می‌کنیم. ما تبلیغات دیجیتال را بعد از صحبت در مورد چیزی می‌بینیم، چراکه برنامه‌های رسانه‌های اجتماعی مانند فیس‌بوک و اینستاگرام به ‌طور گسترده اقدامات ما را به‌صورت آنلاین دنبال می‌کنند. فرض کنید دوستتان در مورد سرویس غذاخوری جدیدی که امتحان کرده و دوست داشته چیزی به شما می‌گوید، چیزی که هرگز قبلا نه در گوگل جست‌وجو کرده‌اید و نه به آن علاقه داشته‌اید، بلکه شما و دوستتان فقط با صدای بلند در مورد آن صحبت کرده‌اید. ساعاتی بعد، تبلیغی درباره آن می‌بینید. ادعای مدیران فیس‌بوک و اینستاگرام این است که مکالمه شما را نشنیده‌اند، بلکه در ردیابی شما از راه‌های دیگر آنقدر خوب هستند که می‌توانند چنین حسی به شما منتقل کنند.

روش‌های پیشگیری از ردیابی اطلاعات
برای محدود کردن پلتفرم‌ها در ردیابی و استفاده از اطلاعات روش‌های زیادی هست. اگر در تنظیمات گوشی و پلتفرم‌های اجتماعی، بخش‌های ردیابی موقعیت مکانی و میکروفون را خاموش کنید، احتمالا تا حد زیادی از نشت داده‌های خود جلوگیری می‌کنید، اما خوب است بدانید پلتفرم‌ها، تا حدی که تجاوز به حریم خصوصی و سوءاستفاده از داده‌های کاربر نباشد، می‌توانند از این داده‌ها برای بهبود الگوریتم‌های خود استفاده کنند

موقعیت مکانی
شاید عجیب باشد، اما ردیابی موقعیت مکانی در یک پلتفرم می‌تواند باعث شود موضوع گفت‌وگوی شما و دوستتان به شکل یک تبلیغ یا پست ظاهر شود. پلتفرم با ردیابی موقعیت مکانی می‌فهمد شما و دوستتان در یک مهمانی هستید و اگر او قبلا درباره چیزی که گفت‌وگو می‌کنید جست‌وجو کرده باشد، طبق الگوریتم هوش مصنوعی در گوشی شما هم ظاهر می‌شود. فراتر از این، الگوریتم پلتفرم‌های اجتماعی، علایق، جمعیت‌شناسی، مکان‌هایی که بوده‌اید، گروه‌هایی که بخشی از آنها هستید، هشتگ‌هایی که دنبال می‌کنید و غیره را با دوست شما مقایسه می‌کند. هر حرکتی که به‌صورت آنلاین انجام می‌دهید الگوریتم پلتفرم‌های اجتماعی را تقویت می‌کند. در کل یک الگوریتم پیچیده ما را دنبال می‌کند و اتفاقی که می‌افتد این است که در آن فقط از میکروفون استفاده نمی‌شود.

نظارت بر رفتارهای آنلاین
پلتفرم‌ها بر رفتارهای آنلاین ما نظارت می‌کنند: چه وب‌سایت‌هایی را می‌بینیم، چه عباراتی را جست‌وجو می‌کنیم، چه چیزهایی را آنلاین می‌خریم و غیره. این روش‌های ردیابی بسیار پیچیده‌تر است و تأثیر مستقیمی بر پست‌هایی که می‌بینیم دارد.