یادداشت
کاهش هزینه‌های ساخت 4خط جدید
مسعود درستی: مدیرعامل شرکت مترو تهران
برنامه اولیه ساخت خطوط 8 تا 11 متروی تهران در 3فاز 7ساله (هر فاز حدود50کیلومتر) طراحی شده بود، اما مدیریت شهری فعلی پایتخت قصد دارد زمان اجرای کل پروژه را به حداقل ممکن کاهش دهد تا هزینه‌های آن به شکل معناداری تقلیل یابد و درطول سالیان متمادی، کمتر از بابت رشد نرخ تورم متاثر شود. تهاتر املاک، ظرفیت مالی مجتمع‌های ایستگاهی، مشارکت بخش خصوصی، سرمایه‌گذاری خارجی و روش‌های جدید تامین منابع مالی مانند TOD برای پوشش هزینه‌های ساخت 4خط جدید و همچنین تامین ناوگان و تجهیز تونل‌ها درنظر گرفته شده است.
نکته قابل تامل این است که با راه‌اندازی 4خط جدید، روزانه حداقل 2.2میلیون سفر به جمع استفاده‌کنندگان از شبکه متروی تهران افزوده شده و جمع کل سفرهای روزانه خطوط هفتگانه فعلی و چهارگانه جدید به حداقل 5میلیون سفر در روز می‌رسد. این نکته قابل اغماض نیست که میزان صرفه‌جویی ناشی از کاهش مصرف بنزین و گازوئیل بر اثر ساخت خطوط جدید حداقل 800میلیون لیتر در سال و براساس قیمت امروز حامل‌های انرژی به‌عبارتی 2400میلیارد تومان است. از طرفی ساخت خطوط 8 تا 11 در هم‌افزایی با خطوط هفتگانه موجود، باعث ایجاد حلقه‌ای متصل و یکپارچه در شبکه راه‌آهن ریلی زیرزمینی پایتخت شده و شکل پراکندگی ایستگاه‌ها در مناطق مختلف را متعادل‌تر خواهد ساخت. نکته مهم در برنامه‌های سال۱۴۰۳ این است که روند عملیات اجرایی خطوط جدید سرعت یافته و البته در کنار این امر مهم، پروژه‌های توسعه‌ای خطوط موجود که عرصه فراگیری شبکه مترو در اقصی نقاط پایتخت را گسترش می‌دهد، به‌طور جدی دنبال شود. این پروژه‌ها شامل توسعه شرقی خط۲، توسعه شرقی و غربی خط4، توسعه جنوبی خط۶ و همچنین توسعه شمال غربی خط۷ است که برخی از آنها پیشرفت‌های خوبی هم داشته‌اند. با این تفاسیر، تکمیل ایستگاه‌های باقیمانده خطوط ۶ و ۷ به همراه پیگیری پروژه‌های مربوط به توسعه خطوط 2، 4، 6 و ۷ و همچنین سرعت گرفتن عملیات اجرایی خطوط جدید شبکه متروی پایتخت در کنار مسئله ساخت پایانه‌ها و پارکینگ‌های خطوط مختلف مترو، اهم اقدامات اجرایی شرکت متروی تهران در سال۱۴۰۳ خواهد بود.
آنچه تاکنون درخصوص اقدامات توسعه‌ای خطوط هفتگانه متروی تهران صورت پذیرفته است، قابل تامل و ارزنده بوده و البته در کنار مسائل کمی باید به مسئله کیفیت جابه‌جایی مسافران بیش از پیش توجه شود. در واقع زمانی می‌توان از بهبود کیفیت خدمات این شبکه سخن گفت که شاهد افزایش استقبال مسافران از سیستم حمل‌ونقل عمومی انبوه‌بر باشیم. در همین راستا پیگیری روند ساخت پایانه‌های باقیمانده خطوط موجود باید به‌طور جدی مدنظر قرار گیرد و امسال قصد داریم این موضوع را سرعت بخشیم. در زمینه توسعه پایانه‌ها و پارکینگ‌های قطارهای شبکه متروی پایتخت نیز در سال‌جاری قصد داریم عملیات اجرایی پایانه دولت‌آباد در خط۶، پایانه آزادگان در خط۳ و فاز دوم پایانه شهید کلاهدوز در خط۴ را به‌صورت ویژه پیگیری و پیشرفت‌های فیزیکی مورد نظر را در مورد این ۳ پایانه حاصل کنیم.
اما مسئله مهم در مورد ساخت خطوط و ایستگاه‌های جدید شبکه متروی تهران این است که اگر متناسب با این افزایش مسیرها و ایستگاه‌ها بر میزان ناوگان حمل‌ونقل ریلی پایتخت افزوده نشود، ساخت خطوط چهارگانه جدید نه تنها بر میزان مسافران این شبکه نمی‌افزاید، بلکه سرویس‌دهی خطوط هفتگانه موجود به همشهریان را نیز مختل می‌سازد. شهر تهران در حال حاضر هم با کمبود 1500دستگاه واگن روبه‌روست و برآوردها نشان می‌دهد درصورت ساخت خطوط و ایستگاه‌های جدید، برای جبران کمبودهای فعلی و همچنین ایجاد بهره‌وری لازم برای خطوط جدید، حداقل به 4300واگن نیاز است تا بتوان سرفاصله حرکتی استاندارد را برای تمام 11خط این شبکه مهیا کرد.
