فروشِ زندگی

وقتی کارد به استخوان برسد، هر اتفاقی ممکن است؛ حتی فروش اعضای بدن. در شرایطی که خانواده بسیاری از بیماران مرگ مغزی اعضای بدن عزیزشان را بدون هیچ چشمداشتی به بیماران نیازمند اهدا می‌کنند، عده‌ای نیز هستند که با انتشار آگهی اعضای بدن خودشان را می‌فروشند. گاهی نیز پای باندهای مافیایی فروش اعضای بدن در میان است. اما در بازار غیررسمی فروش اعضای بدن که اغلب از فرد زنده است چه می‌گذرد و ‌دهنده و گیرنده عضو چطور یکدیگر را پیدا می‌کنند؟

فروش اینترنتی کلیه
این روزها که همه‌‌چیز اینترنتی و موبایلی شده، خیلی از افراد نیازمند به دریافت اعضای بدن و افرادی که قصد فروش اعضا دارند یکدیگر را در فضای مجازی پیدا می‌کنند. در سایتی که تعداد کاربران آن بیش از یک میلیون نفر است بیش از 8هزار آگهی فعال وجود دارد. این آگهی‌ها به دو دسته فروشنده و گیرنده تقسیم می‌شوند. «کلیه و کبد خودمو می‌خوام بفروشم.» «فوری و اورژانسی. خریدار کلیه Bمثبت یا oمثبت. بچه 12ساله نیازمند کلیه با گروه خونی Bمثبت یا oمثبت. لطفا واجدین شرایط تماس بگیرند. زیر 30سال و بدون اضافه وزن و بیماری...» اینها 2نمونه از آگهی‌های ثبت‌شده در این سایت است؛ آگهی‌هایی که هیچ‌کس به‌طور دقیق از صحت آنها اطلاعی ندارد و معلوم نیست آگهی‌دهنده واقعا هدفش واگذاری یا دریافت کلیه است یا نقشه کلاهبرداری کشیده است.

فروش جان روی دیوار
اما یکی از جاهایی که بیشترین آگهی‌های فروش اعضای بدن در آن به چشم می‌خورد، کوچه حسینی است؛ جایی در حوالی میدان ولیعصر که از قضا انجمن حمایت از بیماران کلیوی در آن قرار دارد و در سرتاسر کوچه، به‌خصوص در نزدیکی انجمن، آگهی و دیوارنوشته‌های ریز و درشت درباره فروش اعضای بدن، به‌خصوص کلیه به چشم می‌خورد. در این کوچه جنگ نمایانی بین آگهی‌دهندگان و ساکنان کوچه وجود دارد. طوری که روی اغلب دیوارها لکه‌های رنگ دیده می‌شود و مشخص است صاحب خانه‌ها روی آگهی‌های فروش اعضای بدن را پوشانده‌اند.«فروش کلیه o+ توافقی» این یک نمونه از این آگهی‌هاست که با ماژیک روی دیوار نوشته شده و یک شماره موبایل هم پایینش قرار دارد. آگهی‌دهنده مردی با صدای خش‌دار و گرفته است.وقتی با او تماس می‌گیریم ،درباره شرایطش می‌گوید:42ساله هستم. گروه خونی‌ام O+ است. همه معاینات انجام شده و آماده‌ام تا یکی از کلیه‌هایم را واگذار کنم. مبلغ 500میلیون تومان را برای این کار درنظر گرفته‌ام اما اگر برای دریافت کلیه جدی بودید با هم توافق می‌کنیم.

کلاهبرداری با وعده فروش عضو
صرف‌نظر از ماجرای دریافت یا واگذاری اعضای بدن، این کار برای بعضی از تبهکاران به یک شگرد تبدیل شده است تا طعمه‌هایشان را سرکیسه کنند. شگرد آنها به این شکل است که ابتدا آگهی‌های زیادی را منتشر و وانمود می‌کنند به‌شدت مشکل مالی دارند. آنها اغلب آگهی‌هایشان به شکل دست‌نوشته است و در آن با سوز و‌گداز زیاد از مشکلات شخصی‌شان می‌گویند و برای اینکه مخاطب‌شان را تحت‌تأثیر قرار دهند حتی گاهی ادعا می‌کنند که اگر نتوانند از این راه پول به‌دست بیاورند دست به‌خودکشی می‌زنند.
در مرحله دوم وقتی فردی که واقعا نیازمند دریافت عضو برای عزیزش است تماس می‌گیرد، به دروغ وانمود می‌کند که چند نفر دیگر نیز خواهان عضو پیوندی هستند و برای اینکه عضو را نگه دارد باید به او بیعانه پرداخت شود و به این شکل فردی که قصد دریافت عضو دارد در تنگنا قرار می‌گیرد. او هیچ شناختی از آگهی‌دهنده ندارد و نمی‌تواند برای پرداخت پول به او اعتماد کند و از سویی بعد از مدت‌ها
 اهدا کننده مورد نظرش را پیدا کرده است؛ شرایطی سخت که اگر تماس‌گیرنده هر مبلغی واریز کند برای فرد کلاهبردار یک برد محسوب می‌شود. چنین افرادی برای دریافت بیعانه که مبلغ آن از 2 میلیون تومان شروع می‌شود و به چندده میلیون هم می‌رسد معمولا شماره حساب کارت‌های سرقتی را اعلام می‌کنند تا ردیابی‌شان برای پلیس دشوار شود.

باندهای مافیایی
با وجود اینکه اغلب خرید و فروش‌های اعضای بدن به شکل انفرادی انجام می‌شود اما گاهی نیز این کار حساب‌شده و به شکل باندی است. به این شکل که حتی اعضای این باندهای مافیایی بیماران مرگ مغزی را در مراکز درمانی شناسایی و از طریق واسطه با خانواده آنها برای خرید اعضای بدن او مذاکره می‌کنند. هرچند در سال‌های اخیر برخورد با باندهای خرید و فروش اعضای بدن افزایش یافته اما گاهی نیز شاهد فعالیت چنین باندهایی هستیم. مدتی قبل بود که چند باند قاچاق اعضای بدن در کشور شناسایی شد. اعضای این باند کارشان این بود که افرادی که برای فروش کلیه آگهی داده بودند را شناسایی می‌کردند و با صرف هزینه‌های بالا او را به اتباع خارجی معرفی کرده و عضو پیوندی را به قیمت‌های نجومی می‌فروختند. این اقدام باعث ایجاد فساد گسترده‌ای در سیستم پیوند اعضا شده بود که با مداخله سیستم‌های نظارتی و امنیتی اعضای این باندها دستگیر شدند.