گفت وگو
برنامه‌نویسی، زندگی را هدایت می‌کند
گفت‌وگوی همشهری با یوکی‌هیرو ماتسوموتو از مشهورترین دانشمندان علوم رایانه و مخترع زبان برنامه‌نویسی روبی
ساسان شادمان منفرد-روزنامه‌نگار
«یوکی‌هیرو ماتسوموتو»که در دنیای آنلاین و فضای مجازی او را با نام مستعار مَتز می‌شناسند، دانشمندی در حوزه علوم رایانه و اهل ژاپن است. او را در دنیا به‌خاطر اختراع زبان برنامه‌نویسی «روبی» می‌شناسند؛ زبانی که در سال1995معرفی شد. Ruby در زبان انگلیسی به معنای «یاقوت سرخ» است و علت انتخاب چنین نامی برای این زبان برنامه‌نویسی نیز همین بوده است. ماتسوموتو در گفت‌وگویی به پرسش‌های همشهری پاسخ داد.
ابتدا کمی در مورد خودتان، تحصیلات‌تان، کارهای روزمره، خانواده و هر عادت خاصی که دارید، برایمان بگویید.
من یوکی‌هیرو (متز) ماتسوموتو هستم. در دانشگاه تسوکوبای ژاپن در رشته علوم کامپیوتر تحصیل كرده‌ام. روال روزانه من حول‌محور کدنویسی، طراحی و کشف ایده‌های جدید برای زبان برنامه‌نویسی «روبی» (Ruby) می‌گذرد. گذراندن وقت با خانواده، لذت بردن از طبیعت‌گردی و مطالعه را دوست دارم.
چه شد که وارد عرصه کامپیوتر و نرم‌افزار شدید؟
علاقه من به کامپیوتر و نرم‌افزار از سال‌های نوجوانی شروع شد؛ زمانی که با یک کامپیوتر جیبی کوچک که پدرم آن را خریده بود روبه‌رو شدم. توانایی ایجاد چیزی از هیچ و امکانات بی‌پایان برنامه‌نویسی عمیقاً مرا مجذوب خود کرد.
پیش از اینکه روبی را بسازید، یک برنامه‌نویس پایتون بودید. چرا به فکر ساختن روبی افتادید؟ پایتون چه مشکلی داشت؟
قبل از شروع توسعه روبی در سال1993، پایتون را می‌شناختم، اما هرگز خود را به‌عنوان یک برنامه‌نویس پایتون در نظر نگرفتم. پایتون بدون شک زبان قابل‌توجهی است، اما احساسم اين بود كه چیزی را ایجاد کنم که منعکس‌کننده آرمان‌ها و اولویت‌های من باشد. روبی از میل به یک زبان ایده‌آل متولد شد که طراحی انسان‌محور، ظرافت و شادی برنامه‌نویس را در اولویت قرار می‌داد. این بدان معنا نبود که پایتون مشکلی دارد، بلکه در مورد ایجاد چیزی منحصر به فرد و متناسب با دید من بود.
چرا نام این زبان برنامه‌نویسی را روبی گذاشتید؟
من می‌خواستم زبانی که ساخته‌ام نام یک سنگ قیمتی را داشته باشد؛ به همین دلیل نام روبی (یاقوت) را انتخاب کردم؛ با آن رنگ قرمز پررنگش که نماد شور و نشاط محسوب می‌شود و احساس می‌کردم کاملاً مناسب است.
یکی از معروف‌ترین ابزارهای هک با نام متاسپلویت (Metasploit) با زبان برنامه‌نویسی روبی ساخته شده است. آیا تا به حال این ابزار را امتحان کرده‌اید؟
متاسپلویت یک ابزار چشمگیر است. درحالی‌که من شخصاً به‌طور گسترده با آن سروکار نداشته‌ام، ولی از دیدن تطبیق‌پذیری روبی در چنین برنامه‌هایی به‌خود افتخار می‌کنم.
روبی یک زبان برنامه‌نویسی محبوب است و توسعه‌دهندگان زیادی دارد، اما چرا این زبان برنامه‌نویسی در برخی زمینه‌ها کاربران کمی دارد؟ به‌عنوان مثال در زمینه هوش مصنوعی، یادگیری ماشین، علوم کامپیوتر و علوم داده، زبان برنامه‌نویسی پایتون محبوبیت بیشتری دارد.
محبوبیت و استفاده روبی در دامنه‌های مختلف متفاوت است. درحالی‌که روبی در توسعه وب و وظایف اسکریپت‌نویسی برتری دارد، پایتون به‌دلیل کتابخانه‌های قوی و اندازه بزرگ‌تر جامعه، در زمینه‌هایی مانند هوش مصنوعی، یادگیری ماشین و علم داده جذابیت و طرفداران بیشتری به‌دست آورده است. با این حال، انعطاف‌پذیری و ظرافت روبی همچنان توسعه‌دهندگان را در جایگاه‌های مختلف جذب خود می‌کند.
ژاپــــنی‌هـا در برنامه‌نویسی بسیار معروف هستند. چرا در کشور شما به برنامه‌نویسی اهمیت زیادی داده می‌شود؟
برنامه‌نویسی نه فقط در ژاپن، بلکه در هر کشوری بسیار مهم است. جامعه کنونی به‌شدت به کامپیوتر و نرم‌افزار متکی است؛ بنابراین برنامه‌نویسی زندگی انسان را هدایت می‌کند.
آیا برنامه‌نویسی در ژاپن شغلی پردرآمد به‌حساب می‌آید و آیا نظری در مورد میانگین حقوق یک برنامه‌نویس در ژاپن دارید؟
برنامه‌نویسی یک حقوق رقابتی در ژاپن ارائه می‌دهد که منعکس‌کننده تقاضا برای متخصصان ماهر است؛ درحالی‌که حقوق‌ها ممکن است متفاوت باشد، اما متوسط حقوق یک برنامه‌نویس در ژاپن از نظر جامعه مناسب است؛ به‌ویژه با توجه به هزینه بالای زندگی در کشورمان.
امروزه ساخت زبان‌های برنامه‌نویسی ساده‌تر از همیشه شده است. آینده زبان برنامه‌نویسی روبی را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
پیاده‌سازی زبان‌های برنامه‌نویسی به‌دلیل پیشرفت فناوری آسان‌تر است، اما ساخت زبان‌های برنامه‌نویسی محبوب سخت‌تر از همیشه شده است. اکثر زبان‌های محبوب اخیر توسط شرکت‌ها و سازمان‌های بزرگ حمایت می‌شوند (مانند Go:Google، Swift:Apple، Rust:Mozilla). بنابراین اینکه روبی بدون حمایت هیچ شرکت بزرگی اینقدر محبوب شده، یک مزیت بزرگ است. من معتقدم آینده روبی روشن است. توسعه جامعه‌محور آن، همراه با پیشرفت‌ها و اصلاحات مداوم، ارتباط و طول عمر آن را تضمین می‌کند. تا زمانی که روبی‌کاران پرشور مرزها را کنار می‌زنند، زبان به تکامل و پیشرفت ادامه خواهد داد.
برای کسانی که می‌خواهند وارد دنیای برنامه‌نویسی شوند چه توصیه‌ای دارید؟ آیا روبی زبان برنامه‌نویسی خوبی برای مبتدیان است؟
برای مبتدیان برنامه‌نویسی، توصیه من این است که علاقه و کنجکاوی خود را دنبال کنند. زبان‌ها و استانداردهای مختلف را امتحان کنند تا آنچه را که برای‌شان جذاب‌تر است، بيابند. در مورد روبی، ساده بودن و تمرکزش بر شادی توسعه‌دهندگان، آن را به انتخابی عالی برای مبتدیانی تبدیل می‌کند که به‌دنبال شیرجه‌زدن در دنیای برنامه‌نویسی هستند.
به ورزش یا مسابقات ورزشی علاقه دارید؟
خیر. من به ورزش علاقه‌ای ندارم و اهل ورزش نیستم. علایق من بیشتر در حوزه فناوری و خلاقیت نهفته است.
اهل فیلم و سینما هستید؟ مخصوصا فیلم‌های مرتبط با برنامه‌نویسی؟
من عاشق فیلم، به‌خصوص فیلم‌های علمی-تخیلی هستم، اما اخیرا زمان بیشتری را مقابل نمایشگر رایانه‌ام می‌گذرانم تا پرده سینما.
آیا هوش مصنوعی جایگزین برنامه‌نویسی می‌شود؟
هوش مصنوعی ابزار قدرتمندی است که به‌جای جایگزینی کامل، برنامه‌نویسی را تکمیل می‌کند. درحالی‌که هوش مصنوعی می‌تواند وظایف مشخصی را خودکار کند، برنامه‌نویسی برای طراحی، پیاده‌سازی و بهینه‌سازی الگوریتم‌ها و سیستم‌ها امری ضروری باقی خواهد ماند.
آیا دوست دارید RubyConf (کنفرانس روبی) را در ایران برگزار کنید؟
ما کنفرانس‌های روبی را در سرتاسر جهان داریم. هر کنفرانس روبی توسط داوطلبان محلی سازماندهی می‌شوند. داشتن RubyConf در ایران فوق‌العاده خواهد بود! من به قدرت اجتماع و تبادل فرهنگ‌ها اعتقاد دارم و چنین رویدادی می‌تواند همکاری و یادگیری را در بین علاقه‌مندان روبی در سراسر جهان تقویت کند. اگر شرایط اجازه دهد، دوست دارم آن را در ایران هم برگزار کنم.
