فناوری جدید در راه است
شهرداری‌ها پیشگام برقی‌سازی خودرو‌های شهر
محمد سرابی- روزنامه‌نگار
حمل‌ونقل الکتریکی در سال 2023 نسبت به سال قبل از آن رشد حدود 30درصدی داشت و نهاد‌های بین‌المللی پشتیبان این رشد با هدف کاهش آلودگی محیط‌زیست بودند. با وجود این، بین کشور‌های مختلف و حتی شهرهای درون یک کشور هم تفاوت‌های زیادی دیده می‌شود. بیشتر این تفاوت‌ها ناشی از هزینه برقی‌سازی یا نبود اراده کافی برای این کار است. در این میان شهرداری‌های کلانشهر‌ها با برقی کردن تدریجی حمل‌ونقل درون‌شهری یکی از پیشروترین برنامه‌ها را به اجرا درآورده‌اند.
موزه برقی‌سازی
سانفرانسیسکو سابقه طولانی در برقی‌سازی حمل‌ونقل عمومی دارد که از 100 سال هم بیشتر است. استفاده از تراموا و نوعی واگن کابلی مخصوص خیابان‌های شیب‌دار در این بندر به قرن 19 برمی‌گردد و بعضی از خطوط تراموا همچنان در مسیر‌های قدیمی مشغول به‌کار هستند. در سال‌های 1950 اتوبوس‌های برقی که انرژی را از سیم‌های آویخته در بالای خیابان دریافت می‌کردند یک وسیله کاملا رایج در آمریکا بودند و در 30شهر از آنها استفاده می‌شد. به‌تدریج این وسیله کنار گذاشته شده و حالا فقط 5شهر همچنان از این نوع اتوبوس‌های برقی دارند. یکی از این شهر‌ها سانفرانسیسکو است که هنوز 270اتوبوس برقی در آن مشغول کار هستند و یک‌سوم از کل حمل‌ونقل لاستیکی شهر را تشکیل می‌دهند. بقیه این اتوبوس‌ها از سوخت دیزل استفاده می‌کنند. از سال‌های 1970شهرداری سانفرانسیسکو آزمایش اتوبوس‌های برقی را شروع کرد ولی هنوز این فناوری اقتصادی به‌نظر نمی‌رسید. در طول قرن بیستم در کشور‌های فرانسه، انگلستان و ایتالیا تراموا‌های برقی کاهش یافته است. دلیل این اتفاق در انگلیس، افزایش خودرو‌های شخصی بین طبقه متوسط بود. در برخی کشور‌های دیگر اروپایی تراموا ابتدا با اتوبوس برقی جایگزین شد و بعد اتوبوس‌ها هم جمع‌آوری شدند. در این مدت سانفرانسیسکو سامانه‌های برقی خود را حفظ کرد. نیروگاه برقابی نزدیک شهر هم انرژی ارزان را تامین می‌کرد. شکل جغرافیایی شهر پر از تپه‌های شیب‌دار است. موتورهای بنزینی قدیمی به سختی از این شیب‌ها بالا می‌رفتند اما موتورهای الکتریکی توان بیشتری داشتند. اتوبوس‌های گازوییلی پر از مسافر هم در این شیب‌ها متوقف می‌شدند اما تراموا‌های برقی به‌راحتی از تپه‌ها بالا می‌رفتند. ترموا و واگن‌های کابلی آنقدر محبوبیت پیدا کردند که حتی با ساخت خودرو‌ها و اتوبوس‌های جدید بازهم به‌کار خود ادامه دادند. در سال‌های 1950اتوبوس‌های دیزلی جدید ساخته و در شهرهای مختلف به‌کار گرفته شدند اما شهرداری سانفرانسیسکو پول کافی برای خرید آنها را نداشت برای همین تراموا‌های قدیمی را بازسازی کرد و تجهیزات دست دوم شهرهای دیگر را خرید. اکنون تقریبا تمام سامانه حمل‌ونقل عمومی این شهر غربی آمریکا برقی شده است. حتی تعداد کشتی‌هایی که در این بندر تردد می‌کنند و به جای سوخت فسیلی از سوخت هیدروژنی استفاده می‌کنند هم زیاد است. امروزه شبکه بزرگی از سیم‌های برق در همه خیابان‌های سانفرانسیسکو به چشم می‌خورد. واگن‌های کابلی که از یک قرن قبل در خیابان‌های این شهر فعال هستند و با موتورهای برقی مرکزی کار می‌کنند، اکنون به‌صورت جاذبه گردشگری درآمده‌اند.
هر سال 20درصد برقی‌سازی
6ماه قبل شهرداری نیویورک و اتحادیه شرکت‌های تاکسیرانی به توافق رسیدند که تا سال 2030 این خودرو‌ها باید به حد کربن صفر رسیده باشند؛ به این معنی که از هیچ نوع سوخت فسیلی استفاده نکنند. مرحله اول این است که در سال 2024 حداقل 5درصد سفر‌هایي که با تاکسی انجام می‌شود حتما با استفاده از انرژی الکتریکی صورت گیرد. این میزان هر سال 20درصد افزایش پیدا می‌کند تا ناوگان تاکسیرانی کاملا برقی شود. شرکت‌های تاکسی اینترنتی مانند اوبر هم شامل این قوانین می‌شوند. الان 200نقطه شارژ سریع و هزارنقطه شارژ معمولی در نیویورک وجود دارد و زیرساخت‌هاي برقی‌سازی فراهم است.
آلاینده بعد از 5سال کارکرد
با وجود اینکه تاکسی‌های شهر ابوظبی اغلب نو هستند اما چندماه قبل مشخص شد که بخشی از آنها عامل مهمی در آلودگی هوا هستند. نزدیک 17درصد این تاکسی‌ها بیشتر از 5سال عمر دارند ولی عامل تولید 55درصد آلاینده‌های هوا هستند. اینکه تاکسی‌هایی فقط با 5سال سابقه استفاده بیش از 15درصد حد استاندارد آلودگی تولید می‌کنند باعث شد که استفاده از خودروهاي بنزینی از اساس مورد تردید قرار گیرد. شهرداری ابوظبی به همین دلیل به سمت استفاده از خودرو‌های برقی سوق پیدا کرده است.
گردشگری با تاکسی برقی
کشور لائوس برنامه‌ای برای جایگزینی خودرو‌های بنزینی با برقی دارد که براساس آن تا سال 2030 حدود 30درصد خودرو‌های درون شهر‌ها برقی شوند. بخش اول این اقدام با برقی کردن تاکسی‌ها انجام می‌شود. شهرداری شهر یک میلیون‌نفری وینتیان در این زمینه پیشرو است. شهرداری این شهر امیدوار است که تاکسی‌های برقی هم به گردشگری شهر کمک کند و هم با ایجاد حرفه‌های وابسته به تعمیر و نگهداری، موجب افزایش اشتغال شود. به‌احتمال زیاد واردات تاکسی‌های برقی از کشور چین یا دیگر تولید‌کنندگان آسیایی انجام خواهد شد.
تاکسی سبز دوشنبه
در شهر دوشنبه پایتخت 800هزار نفری تاجیکستان، تاکسی‌ها سالانه 30میلیون نفر را جابه‌جا می‌کنند. این سفرها بامصرف بنزین و گازوییل زیادی انجام می‌شود که سهم 50درصدی را در آلودگی هوای شهر تشکیل می‌دهد. اکنون شهرداری دوشنبه با همکاری شرکت تاکسیرانی خصوصی به نام رخش، شروع به استفاده از خودرو‌های برقی کرده است. این کار با 30ایستگاه شارژ و 100دستگاه تاکسی شروع شد. برخلاف بدنه تاکسی‌های معمولی که رنگ زرد دارند، بدنه تاکسی‌های برقی سبز رنگ هستند.