اصل و فرع سخنان رهبری درباره حجاب

علی مهدیان؛ استاد حوزه و دانشگاه

اینکه شما درباره فعل کشف حجاب چه آثاری بارمی‌کنید و مثلا آن را باعث چه نتایج روحی و معنوی در فرد می‌دانید یا چه ضررها و ظلم‌های خواسته یا ناخواسته اجتماعی می‌دانید یا آن را باعث چه مددهایی به طرح دشمنان انسانیت می‌دانید، همه اینها داوری درباره فعل است و این غیر از داوری درباره افراد است.
آن اندیشه‌ای که سرزدن فعل خطا از افراد را دلیل کفر و قرار دادن آنها در جبهه دشمن می‌دانست، مربوط به خوارج ظاهرگرا بود. در اندیشه دینی درست، خطاکاران و حتی ضعیف‌الایمان‌ها در جبهه شما هستند و موظفید به ارتباط محبتی و ولایی مثل خانواده‌تان با آنها.
اینکه رفتارهای ظاهری دلالت بر چه ضعفی در افراد دارد هم امر ساده‌ای نیست. در روایات، امامان به این نکته تأکید کرده‌اند که فعل خطا و گناه غیر از هویت ایمانی افراد است، ولو در این دو در هم مؤثرند. این نکته جزو مسلمات اندیشه رهبران انقلاب است و بارها به آن تصریح کرده‌اند؛ خصوصا در جامعه ایمانی و انقلابی ایران.
رهبری در دیدار امامان جمعه معتقدند مردم ایران ویژگی‌های بی‌نظیری دارند و بنابراین عمیقاً دوست‌داشتنی هستند. در ادامه ایشان تصریح می‌کنند حتی برخی از کسانی که به ظواهر ملتزم عملی نیستند، مومنند. اینها دلشان با خدا، معانی و مفاهیم معنوی است و بعد ادامه می‌دهند. اصلا ملتزم ‌نبودن در عمل به نوعی در برخی رفتارهای همه ما وجود دارد.
روشن است که این سخنان به‌معنای بی‌توجهی به فعل خطا نیست. برای رفع آن هم باید برنامه‌ریزی کرد، اما اینکه فعل خطا در جامعه باعث گسست پیوندهای اجتماعی و روابط ولایی و دوقطبی باشد، این را نمی‌پذیرند. اگر به این نکته مهم توجه کنیم معنای اقامه امر و نهی اجتماعی که بر بستر روابط محبتی و ایمانی و ولایی سوار می‌شود، روشن خواهد شد. این سخن رهبری حرف جدیدی نیست.
ایشان بارها به این دو توجه داده‌اند؛ هم غیرت دینی نسبت به ظواهر، هم اذعان به ایمان اکثر قریب به اتفاق کسانی که رعایت ظواهر نمی‌کنند. غیرت دینی را بر بستر این ولای طرفینی باید فهم کرد؛ نه از آن کوتاه بیایید و نه از این.
سال گذشته در کشاکش درگیری با فتنه کشف حجاب، ایشان همین نکته را گفتند:
«آن کسانی که حجاب را به‌طور کامل رعایت نمی‌‌کنند، اینها را نباید متهم کرد به بی‌دینی و ضدانقلابی؛ نه. من قبلاً هم گفته‌ام یک وقتی در سفری از سفرهای استانی که می‌رفتم، در جمع علما گفتم این را؛ علمای آنجا جمع بودند؛ گفتم چرا گاهی بعضی از شما این خانمی را که حالا فرض کنید یک مقداری موهایش بیرون است یا به تعبیر رایج بدحجاب است - که حالا باید گفت ضعیف‌الحجاب؛ حجابش ضعیف است - متهم می‌کنید؟...اینها بچه‌‌های خودمانند، دخترهای خودمانند.»
اشاره ایشان به سخنانی است که 10سال قبل از این  در دیدار با علما و روحانیون خراسان شمالی بیان کردند. آنجا می‌فرمایند:
«پذیرای جوان‌ها باشید. با روی خوش هم پذیرا باشید... ممکن است ظاهر زننده‌ای داشته باشد؛ داشته باشد!...دل، متعلق به این جبهه است؛ جان، دلباخته‌ به این اهداف و آرمان‌هاست. او یک نقصی دارد؛ مگر من نقص ندارم؟ نقص او ظاهر است، نقص‌های این حقیر باطن است؛ نمی‌بینند. «گفتا شیخا هر آنچه گویی، هستم / آیا تو چنان که می‌نمایی، هستی؟» ما هم یک نقص داریم، او هم یک نقص دارد. با این نگاه و با این روحیه برخورد کنید؛ البته انسان نهی از منکر هم می‌کند؛ نهی از منکر با زبان خوش، نه با ایجاد نفرت».
این آن دوجهتی است که در کار ایشان وجود دارد. خیلی‌ها متوجه این دو نکته نیستند و خیال می‌کنند تعارضی پیدا کرده‌اند. دیدن این تعارض نشان‌دهنده نگرش‌های دینی است که پختگی، عمق  و جامعیت ندارد.