گزارش
سند شش‌دانگ ایرانی برای هوش‌مصنوعی
با فراخوان شورای عالی انقلاب فرهنگی، انتظار می‌رود که سندی علمی و جامع درباره AI تدوین شود
عمادالدین قاسمی‌پناه-روزنامه‌نگار
پس از آنکه چند نهاد اعلام کردند در حال تهیه سند ملی هوش مصنوعی هستند، در نهایت شورای‌عالی انقلاب فرهنگی طی فراخوانی از همگان دعوت کرد تا در نهایی‌سازی پیش‌نویس این سند همکاری کنند. گستردگی هوش مصنوعی همه را در بر می‌گیرد. به همین‌خاطر نظرسنجی و پژوهش‌های متعدد در حوزه‌های متنوع از اصلی‌ترین الزامات برای تهیه یک سند جامع و کامل به شمار می‌آید. فراخوانی هم که از سوی شورای‌عالی انقلاب فرهنگی منتشر شده، علاوه بر دعوت به مشارکت خبرگان، نخبگان، اعضای هیأت علمی، دانشجویان، متخصصان و فعالان بخش خصوصی، دستگاه‌های ملی و استانی، همه ذی‌نفعان و علاقه‌مندان این حوزه را شامل می‌شود. سینا تفنگچی، پژوهشگر فناوری‌های نوین ارتباطی، کارشناس فضای مجازی و مدرس ارتباطات در گفت‌وگو با همشهری در پاسخ به این پرسش که اگر شما بخواهید در تهیه این سند مشارکت داشته باشید به چه مواردی توجه می‌کنید، نکاتی را بیان کرده است.
سند اخلاق هوش مصنوعی
پژوهشگر فناوری‌های نوین مهم‌ترین نیاز فعلی را تهیه «سند اخلاق هوش مصنوعی» می‌داند. سینا تفنگچی با اشاره به اینکه یونسکو هم، چنین سندی را تهیه کرده ادامه می‌دهد: «ابتدا باید در زمینه هوش مصنوعی، فرهنگسازی انجام شود.» او فرهنگسازی را به این معنی می‌داند که ورود و استفاده از هوش مصنوعی چه کمکی می‌تواند به مردم بکند، چه تحولاتی ایجاد می‌کند و باعث چه کنشگری‌هایی می‌شود.
ضرورت پژوهش برای تدوین سند
کارشناس فضای مجازی، پیش‌نویس تهیه شده را دارای ابهاماتی می‌داند و می‌گوید: «پیش‌نویس مشخص نیست توسط چه کسانی و چگونه نوشته شده است. آیا این سند مبتنی بر پژوهش بوده یا عده‌ای دور هم جمع شده و آن را نوشته‌اند.» تفنگچی با اشاره به اینکه تعداد پژوهش‌های مرتبط با AI بسیار کم است، گفت: «این سند براساس چه پژوهش‌هایی تهیه شده و گروه‌های هدف پژوهش چه کسانی بوده‌اند؟» او به سند هوش مصنوعی اتحادیه اروپا اشاره می‌کند که این سند براساس نظرسنجی‌ها و پژوهش‌های مختلف تهیه شده است. تفنگچی یکی از الزامات تهیه سند را انجام پژوهش‌های تخصصی می‌داند. این پژوهشگر با اشاره به اینکه سند باید براساس نیازهای عموم جامعه باشد، می‌گوید: «بهتر است پیش از تهیه پیش‌نویس، پژوهش‌های لازم در هر حوزه و پژوهش‌های جامع برای سیاستگذاری صورت بگیرد.»
تبیین هوش مصنوعی
این کارشناس می‌گوید: «یکی از الزامات تهیه سند ملی هوش مصنوعی تبیین و تفهیم AI است. بسیاری از مردم نمی‌دانند که هوش مصنوعی چیست و حتی از این فناوری می‌ترسند.» تفنگچی با اشاره به اینکه مردم خوانده یا شنیده‌اند که هوش‌مصنوعی باعث شده که گوگل بخشی از کارکنان خود را اخراج کند، ادامه می‌دهد: « اتفاقاتی از این قبیل باعث می‌شود که مقاومت‌ها نسبت به پذیرش فناوری بیشتر شود و مردم ترجیح دهند که از همان قابلیت‌های سنتی استفاده کنند.» او تأکید می‌کند که اگر مردم به درستی هوش مصنوعی را نشناسند، آنچه از نظرسنجی‌ها استخراج می‌شود، چیزی جز «مخالفت» نخواهد بود.
مطالعه تجربيات کشورهای دیگر
پژوهشگر فناوری‌های نوین همچنین استفاده از تجربیات کشورهای دیگر را بسیار مهم می‌داند و می‌گوید: «ما باید از فعالان و متخصصان خارجی نظرخواهی کنیم و همچنین اسناد کشورهای دیگر را مطالعه کنیم.» تفنگچی می‌گوید: «اروپا معمولا اول پژوهش‌های لازم را انجام می‌دهد، سپس سند یا قانون را تهیه و تصویب می‌کند. درحالی‌که آمریکا اول اجازه می‌دهد صنایع مرتبط رشد کنند و سپس وارد قانونگذاری می‌شود.» به‌گفته او، ما بهتر است از الگوی اروپا استفاده کنیم که در این صورت برای تهیه سند نیازمند پژوهش‌های علمی هستیم. تفنگچی معتقد است که مردم ما نسبت به سندها و قوانین مقاومت نشان می‌دهند. به همین‌خاطر بهتر است از اول یک سند جامع تدوین و ارائه شود.
تایم‌لاین
