مثبت و منفی‌های «رقابت» در سن دانش‌آموزی!

محمد مهدی رنجبر ، کارشناس سرگرمی

 مسابقه دادن و رقابت، لذتی وصف ناپذیر است که فقط اگر آن را تجربه کنیم درکش خواهیم کرد. همه ما این لذت را در دوران کودکی و دانش‌آموزی تجربه کردیم. اما امروزه نگرشی وجود دارد که «رقابت» را خصوصا در مدرسه نفی می‌کند و به جای آن دانش‌آموز را ترغیب به «همکاری» با دیگران می‌کند. در این یادداشت سعی دارم نکات مثبت و منفی رقابت را در سن دانش‌آموزی  مطرح کنم و نتیجه‌گیری نهایی را به والدین و مربیان مدارس واگذار کنم.
+ دانش‌آموزان به خصوص در دوره حساس ابتدایی، از بازی کردن به شدت لذت می‌برند. ایجاد انواعی از رقابت سالم در آن‌ها نیز در واقع نوعی «یادگیری مبتنی بر بازی» (game-based learning) است. این رقابت سالم، باعث افزایش انگیزه و علاقه برای مشارکت در فعالیت‌ها و در نتیجه افزایش یادگیری دانش‌آموز می‌شود.
+ می‌توان دانش‌آموزان را از طریق رقابت، با «کارِ گروهی» آشنا کرد تا مسئولیت‌پذیری آن‌ها افزایش پیداکند. با این تدبیر، استعدادهای مختلف افراد برای مشارکت در یک تیم شناسایی می‌شود.
+ رقابت، دانش‌آموزان را با موضوعانی مانند موفقیت و شکست آشنا می‌کند. بنابراین می‌تواند فرصت خوبی را برای معلم یا والدین فراهم کند تا نحوه رفتار و تفکر مناسب بعد از موفقیت یا شکست را به دانش‌آموزان، آموزش دهند.
+ رقابت در دانش‌آموزان به ایجاد دوستی‌های پایدار و حس قدرشناسی نسبت به اعضای تیم کمک می‌کند.
+ افزایش اعتماد به نفس، شناخت نقاط ضعف و قوت و افزایش مهارت‌ها، از دیگر اثرات مثبت رقابت در دانش‌آموزان است.
- برخی دانش‌آموزان طبیعت انفعالی دارند و علاقه‌ای به رقابت ندارند. در مورد این گروه از دانش‌آموزان، رقابت نه تنها باعث ایجاد انگیزه نمی‌شود، بلکه می‌تواند اثرات منفی نیز بر روحیه آن‌ها داشته باشد.
- برای عده‌ای از دانش‌آموزان شکست در یک رقابت، می‌تواند بسیار ناراحت‌کننده باشد و تأثیرات منفی روی آن‌ها بگذارد. برای مثال ممکن است دانش‌آموز انگیزه خود را برای یادگیری از دست بدهد و یا تصمیم بگیرد که هرگز در هیچ رقابتی شرکت نکند.
- در مورد برخی از دانش‌آموزان، شرکت در یک رقابت، باعث افزایش استرس‌های آسیب‌زا  می‌شود.