خطر! از مصرف خودسرانه آنتی‌بیوتیک بپرهیزید
پروانه بندپی، روزنامه‌نگار
آنتی‌بیوتیک‌ها و حتی برخی مسکن‌ها ازجمله داروهایی هستند که در کابینت آشپزخانه و یخچال خانه‌های بیشتر ایرانی‌ها به مقدار فراوان وجود دارند. این داروها ممنوعیت نسخه هم ندارند، یعنی اگر بدون نسخه به داروخانه بروید و هر تعداد که بخواهید آن را در اختیار شما می‌گذارند. این در حالی است که کارشناسان هشدار می‌دهند مصرف خودسرانه و نابجا و بی‌رویه آنتی‌بیوتیک‌ها می‌تواند باعث تداخل دارویی و مسمومیت و حتی مرگ شود. در خوش‌بینانه‌ترین حالت، آنتی‌بیوتیک‌ها این قدرت را دارند که سیستم ایمنی را ضعیف و بدن را برای ابتلا به بیماری‌های مختلف آماده کنند.
یکی از عوامل شایع افزایش عفونت‌های تنفسی و سایر بیماری‌ها مصرف یا تزریق خودسرانه آنتی‌بیوتیک‌ها مثل آموکسی‌سیلین، آموکسی‌کلاو، سفکسیم و سفتریاکسون است. این در حالی است که سیستم ایمنی بدن باید یاد بگیرد که خودش با عوامل بیماری‌زا مبارزه و مقابله کند. به‌گفته متخصصان ایمونولوژی، بیماری‌های ویروسی نیازی به مصرف آنتی‌بیوتیک ندارند، ولی حدود ۹۰درصد مردم ایران برای درمان بیماری‌های ویروسی آنتی‌بیوتیک مصرف می‌کنند. درحالی‌که نمی‌دانند مصرف نابجا و بی‌رویه آنتی‌بیوتیک باعث می‌شود پاسخ سیستم ایمنی بدن از مسیر نرمال خود منحرف شود و همین موضوع ما را به انواع بیماری‌ها حتی سرطان مبتلا کند.
دکتر محمدحسن بمانیان، فوق تخصص آلرژی و استادتمام دانشگاه در گفت‌وگو با همشهری‌آنلاین در این رابطه توضیح می‌دهد: سیستم ایمنی بدن بسیار دقیق و حساس است و حتی شرایط محیطی هم می‌تواند روی عملکرد آن تأثیر منفی بگذارد.
دکتر بمانیان، یکی از عوامل شایع افزایش عفونت‌های تنفسی و سایر بیماری‌ها را در ایران مصرف یا تزریق خودسرانه آنتی‌بیوتیک‌ها مثل آموکسی‌سیلین، آموکسی‌کلاو، سفکسیم و سفتریاکسون (Ceftriaxone) عنوان می‌کند و می‌گوید: سیستم ایمنی بدن ما باید یاد بگیرد که خودش با عوامل بیماری‌زا مبارزه کند. وقتی شما برای درمان هر بیماری آنتی‌بیوتیک مصرف می‌کنید درواقع دارید مانع کارایی سیستم ایمنی می‌شوید و به آن اجازه نمی‌دهید که خودش با عوامل بیماری‌زا روبه‌رو شود.
این ایمونولوژیست می‌گوید: ۹۰درصد بیماری‌های تنفسی مثل سرماخوردگی‌ها ویروسی است و نیازی به مصرف آنتی‌بیوتیک نیست ولی ۹۰درصد ایرانی‌ها برای درمان بیماری‌های ویروسی آنتی‌بیوتیک مصرف می‌کنند. آنها نمی‌دانند که مصرف نابجای آنتی‌بیوتیک باعث می‌شود پاسخ سیستم ایمنی بدن از مسیر نرمال خود منحرف شود و همین می‌تواند ما را به انواع بیماری‌ها حتی سرطان مبتلا کند.این استاد دانشگاه تأکید می‌کند: حتی مصرف برخی داروها می‌تواند عامل تضعیف سیستم ایمنی شود. مثل داروهای ضد‌التهاب به‌خصوص استروئیدها؛ داروهایی که در درمان برخی بیماری‌های مهلک مثل سرطان استفاده می‌شوند. اینها تضعیف‌کننده سیستم ایمنی هستند و می‌توانند باعث ابتلای فرد به انواع عفونت‌ها ازجمله عفونت‌های تنفسی شوند. دارویی مثل دگزامتازون که در کشور ما زیاد مورد استفاده افراد قرار می‌گیرد در دسته استروئیدها قرار دارد و سرکوب‌کننده سیستم ایمنی است.عضو انجمن آلرژی و آسم ایران، بروز بیماری‌های آلرژیک را هم نتیجه تضعیف و تخریب سیستم ایمنی عنوان می‌کند و می‌گوید: یکی از ابعاد بیماری‌هایی که در دهه‌های اخیر چندین برابر شده، بیماری‌های آلرژیک است. وقتی مبتلا به آلرژی می‌شویم، یعنی سیستم ایمنی بدن ما بد عمل کرده که چنین نتیجه‌ای رخ داده است. یک دلیل این بد عمل کردن ژنتیک است اما دلیل دیگر مصرف خودسرانه آنتی‌بیوتیک‌هاست که باعث بروز بیماری‌های آلرژی می‌شود؛موضوعی که خیلی‌ها از آن آگاهی ندارند.
آنتی‌بیوتیک باعث مقاومت دارویی می‌شود
دکتر ایرج خسرونیا، فوق تخصص گوارش و کبد و رئیس انجمن متخصصان داخلی ایران هم در گفت‌وگویی با همشهری‌آنلاین با تأکید بر اینکه آنتی‌بیوتیک‌ها و مسکن‌ها از رایج‌ترین داروهایی هستند که باعث تداخل دارویی می‌شوند، می‌گوید: متأسفانه این داروها بدون نسخه و به راحتی توسط داروخانه‌ها در دسترس افراد قرار می‌گیرد و مصرف آنها در کشور ما خیلی بیشتر سایر کشورهای دنیاست و دستگاهی هم نظارت ندارد.دکتر خسرونیا می‌گوید: آنتی‌بیوتیک‌ها عوارض بسیار زیادی دارند؛ به‌طوری که هم باعث مقاومت دارویی، هم خونریزی دستگاه گوارش می‌شوند و هم نارسایی کلیه را به همراه دارند و می‌توانند موجب فشارخون بالا در فرد شوند. درضمن اگر مدت مصرف آنتی‌بیوتیک طولانی شود باکتری‌های مفید بدن را از بین می‌برد و می‌تواند موجب التهاب در روده بزرگ شود.این فوق تخصص گوارش و کبد می‌گوید: مصرف خودسرانه آنتی‌بیوتیک‌ها در کشور ما به معضل تبدیل شده است. هیچ جای دنیا شما نمی‌بینید که مردم راحت بتوانند به آنتی‌بیوتیک دسترسی پیدا کنند.
کوتاهی برخی پزشکان
هرچند ایرانی‌ها معروف هستند به مصرف خودسرانه داروهای مختلف ازجمله آنتی‌بیوتیک‌ها و حتی بعضی از داروهای اعصاب و روان، اما عده‌ای از پزشکان و داروخانه‌ها نیز در این زمینه کوتاهی می‌کنند. برخی پزشکان با آن که حدس می‌زنند بیمار مبتلا به بیماری ویروسی شده، برای او آنتی‌بیوتیک تجویز می‌کنند. داروخانه‌ها نیز در فروش بی‌نسخه آنتی‌بیوتیک‌ها کوچک‌ترین سختگیری ندارند. برخی از آنها حتی به بیمار می‌گویند این آنتی‌بیوتیک‌ها تحت پوشش بیمه است و آنها را ببرید و بگذارید در خانه بماند برای روز مبادا!
