تکنیک‌های سرمایه‌گذاری کم‌ریسک
صندوق سرمایه‌گذاری چیست و برای چه کسانی مناسب است؟
امیر ندیری-کارشناس بازار سرمایه
طبق تعریف، صندوق‌های سرمایه‌گذاری ابزارهایی متنوع برای سرمایه‌گذاری غیرمستقیم در بورس هستند. صندوق سرمایه‌گذاری، مبالغ خرد را از صاحبان نقدینگی جمع و به‌صورت تخصصی، حرفه‌ای و تحت نظارت سازمان بورس و اوراق بهادار، در حوزه‌های مختلف سرمایه‌گذاری می‌کند.
انواع صندوق‌های سرمایه‌گذاری
صندوق‌های سرمایه‌گذاری شامل‌صندوق‌های سهامی، صندوق‌هایی با درآمد ثابت، صندوق‌های کالایی مبتنی بر طلا، زعفران و سایر دارایی‌ها نظیر املاک و مستغلات هستند. هر کدام از این دسته‌ها هم تقسیم‌بندی‌های مختلفی دارند که به 1- صندوق‌های مبتنی بر صدور و ابطال و 2- صندوق‌های ETF (صندوق قابل معامله) تقسیم می‌شوند.
نحوه تعیین قیمت واحدها ویونیت‌های صندوق‌ها
قیمت واحدهای سرمایه‌گذاری در صندوق‌های غیرقابل معامله چند روز بعد مشخص می‌شود اما در صندوق‌های ETF می‌توان از طریق پنل‌های آنلاین کارگزاری‌ها همانند سهام بورسی خرید و فروش کرد. ضمن اینکه قیمت واحدهای سرمایه‌گذاری این نوع از صندوق‌ها، در طول هر روز معاملاتی تغییر می‌کند.
چرا ریسک سرمایه‌گذاری در صندوق‌ها پایین است؟
با توجه به حضور تیم‌های حرفه‌ای و متخصص در مدیریت صندوق‌ها، ریسک سرمایه‌گذاری در صندوق‌های سرمایه‌گذاری کاهش می‌یابد. از طرف دیگر سازمان بورس به‌عنوان نهاد ناظر، در مورد صندوق‌ها یکسری محدودیت‌ها، به نفع سرمایه‌گذاران تعیین کرده است. برای مثال، وزن نماد هیچ شرکتی در سبد صندوق‌ها نمی‌تواند از یک حدی بیشتر باشد تا به این ترتیب ریسک صندوق‌ها کاهش یابد. از طرف دیگر، تنوع در سبد صندوق‌ها خیلی بالاست. همه اینها باعث می‌شودکه ریسک سرمایه‌گذاری در صندوق‌ها کاهش پیدا کند.
چرا سرمایه‌گذاری در صندوق‌ها کم‌دغدغه است؟
یکی از مزیت‌های صندوق‌های سرمایه‌گذاری سرمایه‌گذاری‌کم دغدغه است‌چون وقتی شما واحدها یا یونیت‌های یک صندوق سرمایه‌گذاری را می‌خرید همه کارهای لازم را در مدیریت ریسک و بازده و... عملا خود مدیران حرفه‌ای صندوق‌ها انجام می‌دهند، در نتیجه نیازی نیست خودتان مرتب اخبار و تحولات متنوع مرتبط با بازار سرمایه و اقتصاد وحتی سیاست و تحولات جهانی را دنبال کنید. درواقع، شما می‌توانید با بهره‌گیری از خدمات مدیران صندوق‌ها، یک سرمایه‌گذاری بلندمدت و با خیال راحت و آسوده در صندوق‌های سرمایه‌گذاری داشته باشید.
صندوق‌های سرمایه‌گذاری معایبی هم دارند؟
برای سرمایه‌گذاران غیرحرفه‌ای و کمتر ریسک‌پذیر صندوق‌های سرمایه‌گذاری نسبت به منافع‌شان، معایب چندانی ندارند. اما اگر یک سرمایه‌گذار حرفه‌ای، آشنا به ضوابط سرمایه‌گذاری در بورس و با ریسک‌پذیری بالا، خود راسا و مستقیم سهمی را به‌صورت تک‌سهم بخرد و ریسک بیشتری را تقبل کند، شاید بتواند در مقاطعی بازده بیشتری را نسبت به یک صندوق سرمایه‌گذاری به‌دست آورد. ولی از طرف دیگر همین سرمایه‌گذار در زمان‌های نزول بازار سهام ممکن است زیان بیشتری را نسبت به میانگین صندوق‌ها متحمل شود. در نتیجه اعتقاد بر این است که چون در صندوق‌های سرمایه‌گذاری معمولا نوسان بازده محدودتر است، صندوق‌ها برای سرمایه‌گذاری افرادی که ریسک‌پذیری نرمال دارند یا کم‌ریسک هستند یا در حوزه علم سرمایه‌گذاری، به‌ویژه در بورس، تخصصی ندارند، صندوق‌ها گزینه بهتری هستند.
نحوه عملکرد و تفاوت صندوق‌های سرمایه‌گذاری
عمده صندوق‌های سرمایه‌گذاری در ایران که بخش اصلی این بازار را تشکیل می‌دهند، یا صندوق‌های با درآمد ثابت هستند یا سهامی.
صندوق‌های با درآمد ثابت
همانطور که از اسم صندوق‌های با درآمد ثابت مشخص است، این نوع صندوق‌ها سود ثابتی را- تقریبا مشابه سود سپرده بانکی- نصیب سرمایه‌گذار می‌کنند که البته این سود روزشمار است. این نوع از صندوق‌ها از قابلیت نقدشوندگی بالایی برخوردارند، یعنی هر روزی که سرمایه‌گذاران بخواهند، می‌توانند با‌آن پول سرمایه‌گذاری کنند یا آن را بردارند. معمولا سود این صندوق‌ها بیشتر از سود بانک است چون در ساختار صندوق‌ها تجمیع منابع صورت می‌گیرد، در نتیجه صندوق‌ها با منابع بالاتری می‌توانند نرخ‌های بهتری را سپرده‌گذاری کنند.
صندوق‌های سهامی
سبد دارایی این نوع صندوق‌ها عمدتا از سهام شرکت‌های فعال در بورس و فرابورس تشکیل شده است. از آنجا که این صندوق‌ها را تیم‌های مدیریت حرفه‌ای تحت نظارت سازمان بورس مدیریت می‌کنند، معمولا متوسط بازده صندوق‌ها از بازده کل بازار سهام و روند شاخص کل بورس، بهتر است. همچنین سازمان بورس به‌عنوان نهاد ناظر، یکسری تخفیف‌ها و امتیازاتی را برای این صندوق‌ها تعیین کرده است‌چنان‌که صندوق‌های سهامی هم از مالیات معاف هستند و هم کارمزد معاملات خیلی پایینی دارند و در عین حال از نقدشوندگی بالایی برخوردارند. از طرف دیگر، از آنجا که همه صندوق‌ها بازارگردان دارند، سرمایه‌گذاران می‌توانند به جای اینکه خودشان ریسک بالایی را بپذیرند و مستقیم در سهام یا سایر دارایی‌ها سرمایه‌گذاری کنند، در این صندوق‌ها سرمایه‌گذاری کنند.
نکته‌ها
چگونه در صندوق‌ها سرمایه‌گذاری کنیم؟
برای سرمایه‌گذاری در صندوق‌های سرمایه‌گذاری، ابتدا باید نسبت به روحیات خود شناخت داشته باشید. به‌عنوان مثال، اگر فردی با روحیه ریسک‌پذیری بالا و به‌دنبال کسب بازده بالا هستید، بهتر است در صندوق‌های سهامی سرمایه‌گذاری کنید. در مقابل، سرمایه‌گذاری در صندوق‌های با درآمد ثابت برای افراد ریسک‌گریز و خواهان سود ثابت، مناسب است. برای انتخاب صندوق سرمایه‌گذاری مناسب، پس از انتخاب نوع صندوق، باید به مقایسه بازده، عملکرد، بازه تقسیم سود و میزان دارایی صندوق‌های یک دسته‌بندی بپردازید. به این منظور می‌توانید به سایت fipiran.com مراجعه و از سربرگ صندوق‌ها، نوع صندوق مورد نظر خود را انتخاب و در جدول ظاهر شده، صندوق‌ها را با یکدیگر مقایسه کنید.
مورد جالب صندوق‌های اهرمی
از 2سال پیش یک نوع صندوق سرمایه‌گذاری جالب توجه، موسوم به صندوق اهرمی وارد بازار سرمایه شده است. در توضیح نحوه عمل این صندوق‌ها باید گفت که هر مقدار بازار سهام نوسان کند، نوسان اینها دوچندان می‌شود. برای مثال، اگر بازار بخواهد 100درصد رشد کند این صندوق‌ها 200درصد رشد می‌کنند. البته موقع ریزش هم روند همینطور است. بنابراین، در شرایطی که سرمایه‌گذاران می‌خواهند ریسک بیشتری کنند ولی در عین حال نسبت به روند مثبت و صعودی بازار اطمینان دارند، می‌توانند در صندوق‌های اهرمی سرمایه‌گذاری کنند.
پرمخاطب‌ترین صندوق‌ها کدامند؟
آمارها نشان می‌دهد در سال‌های اخیر اغلب صندوق‌های سرمایه‌گذاری تحت نظارت سازمان بورس، عملکرد قابل‌قبولی داشته‌اند و اختلاف‌ها خیلی ناچیز است. اما در میان صندوق‌های سهامی، صندوق‌های آساس، ارزش و آگاه با توجه به اندازه قابل‌قبول و بازارگردانی فعال‌شان، بهتر عمل کرده‌اند. در صندوق‌های با درآمد ثابت هم صندوق‌های افران و سپر عملکرد بهتری داشته‌اند. در صندوق‌های کالایی هم، در میان صندوق‌های طلا؛ صندوق کهربا و نماد طلا جزو پیشنهادهایی است که می‌توان به سرمایه‌گذاران ارائه داد.
