راز کثیف قانون پنج ثانیه

فاطمه عباسی

«قانون 5 ثانیه» را خــیــلـی‌هـا می‌شناسند؛ قانونی که می‌گوید: «اگه مواد خوراکی از دستت افتاد و تو تونستی زیر 5ثانیه اون رو برداری، اون خـوراکی کثیف نیست و می‌تونی چندبار فوتش کنی و بعد بخوری.» بعضی‌ها که خیلی حال ندارند حتی در این قانون دست برده و آن را به 8 یا 10ثانیه هم افزایش داده‌اند.
اینکه این قانون را نخستین‌بار چه‌کسی نوشته و بعد هم انتشار داده، معلوم نیست، اما این باور عامیانه دانشمندان را مجاب کرد که دنبالش را بگیرند و ببینند که اصلا چنین چیزی درست است یا نه؟ آنها روی 4سطح مختلف شامل فولاد ضدزنگ، کاشی یا سرامیک، چوب و فرش، با 4خوراکی مختلف شامل هندوانه، نان، نان کره‌مال و آب‌نبات صمغی، طی 4زمان تماس مختلف (کمتر از یک ثانیه، کمتر از 5ثانیه، زیر ۳۰ثانیه و پس از ۳۰۰ثانیه) و به 2روش شناسایی باکتری در آزمایشگاه، این قانون را بررسی کردند.
نتایج به‌دست آمده معلوم کرد که باید یک تجدیدنظر اساسی در این قانون غیر علمی داشته باشیم؛ چراکه امکان آلوده شدن موادغذایی به‌ویژه انتقال( باکتری انتروباکتر آئروژن‌ها  باکتری عامل بیماری‌های گوارشی) از سطوح مختلف به انواع غذاها خیلی زیاد است. این تحقیق با درنظر گرفتن احتمال‌های متفاوت براساس نوع سطح، نوع غذا و زمان تماس، نشان داد که مدت‌ زمان تماس، غذا و نوع سطح همگی روی درصد انتقال باکتری‌ها تأثیری بسیار مهم دارند؛ به‌خصوص، زمان تماس طولانی‌تر احتمال انتقال باکتری‌ها را افزایش می‌دهد، اما به این معنا نیست که درصورت کوتاه بودن زمان تماس، احتمال آلودگی را درنظر نگیریم.
این را هم باید بدانید که عوامل دیگری مثل ماهیت غذا و نوع سطح هم در انتقال باکتری‌ها اهمیتی برابر یا بیشتر دارند. در این تحقیق، هندوانه نسبت به هر غذای دیگر، باکتری‌های بیشتری (۲ تا ۹۷درصد) به‌خود جذب کرد و انتقال باکتری‌ها به برخی غذاها مانند هندوانه و آب‌نبات در زمانی بسیار کوتاه (کمتر از یک ثانیه) رخ داد که باور عامیانه «قانون 5ثانیه‌ای» را به چالش می‌کشد.
با اینکه بعد از بروز کرونا، این قانون تا حد زیادی به حاشیه رفت و کسی دیگر جرأت نداشت از آن پیروی کند، اما با فروکش کردن این بیماری، باز هم هستند کسانی که با برداشتن آنی غذا از روی زمین یا هر سطحی، گمان می‌کنند که آن ماده خوراکی آلوده نشده است. حالا این یافته‌های دانشمندان نشان می‌دهد که باید در مورد خوردن غذاهایی که اتفاقی بر زمین افتاده‌اند، احتیاط بیشتری به خرج بدهیم و بدانیم که اگر غذا روی سطحی افتاده که ممکن است آلوده باشد، حتی اگر کمتر از 5ثانیه بر زمین مانده باشد، احتمال انتقال باکتری وجود دارد.