نقدی بر توزیع اینترنتی دارو از 3منظر

دکتر محمد منفرد- نایب‌رئیس انجمن داروسازان ایران

این روزها که بحث تحویل دارو به مصرف‌کننده نهایی در بستر اینترنت به یکی از چالش‌های داغ روز تبدیل شده فارغ از آنکه تصمیم‌گیران نشسته بر رأس قدرت چه در سر دارند، چه کرده و چه‌ها خواهند کرد باید این سیاست را از 3منظر امنیت ملی، سلامت جسم و سلامت روان هم مورد بررسی و واکاوی قرار داد.

امنیت ملی
ماهیت و ذات داده‌های سلامت به‌گونه‌ای است که باید بستری بسیار امن برای انتقال آن فراهم کرد تا بتوان خدمات مناسب و باکیفیت بدون هرگونه دغدغه به بیماران و گیرندگان خدمت ارائه داد. رد و بدل شدن اطلاعات سلامت مردم در سکوها درحالی‌که کوچک‌ترین حاشیه امنی ندارند، می‌تواند زنگ خطری برای متولیان امنیت ملی و سلامت کشور باشد و آنها را متقاعد سازد تا جلوی ورود و دخالت نابجای وزارتخانه‌ها و سازمان‌های غیرمرتبط را به تصمیم‌گیری در حوزه سلامت بگیرند.گذشته از خطراتی که در نتیجه درز اطلاعات در سکوها امنیت ملی کشور را تهدید می‌کند، دستیابی سکوها به اطلاعات سلامت آحاد جامعه، خود خطر بالقوه‌ای است که راه را برای کاسبی با این اطلاعات فراهم می‌کند.
 این امر می‌تواند توسط سکوها انجام گیرد یا با فروش این اطلاعات به اشخاص حقیقی و یا حقوقی راه را برای کسب درآمد از طریق القای مصرف دارو فراهم کند. با داشتن این اطلاعات و به انگیزه درآمد بیشتر از جیب بیماران می‌توان از طریق انواع اپلیکیشن‌، پیامک‌، ایمیل‌، تلفن و... فرد را ترغیب کرد تا برای بیماری خود انواع و اقسام داروهای سفارش شده از طرف سودجویان را بیازماید.

سلامت جسم
یکی از تهدیدات توزیع اینترنتی دارو عدم‌امکان نظارت کافی بر آنها از نظر شرایط نگهداری‌، شرایط توزیع (حفظ زنجیره سرد در مورد داروهای یخچالی)‌، تاریخ انقضا‌، اصالت کالا و... است. تهیه و تدوین آیین‌نامه توزیع داروهای اینترنتی در حالی انجام می‌گیرد که به جز پلتفرم‌ها با اندکی سرچ در شبکه‌های اجتماعی می‌توان به انواع و اقسام داروهای قاچاق‌، مخدر‌، غیرمجاز‌، سقط جنین و تاریخ گذشته دست پیدا کرد.
 محمد ستایشی، سخنگوی محترم قوه قضاییه هم چند روز پیش از تعقیب کیفری دو سکوی عمده توزیع اینترنتی دارو خبر داد.اکثریت مردم تجربه حداقل یک‌بار مراجعه به داروخانه و تقاضای داروهای مختلف را دارند که با جواب «این دارو احتیاج به نسخه پزشک دارد» از طرف داروخانه مواجه شده‌اند و این نشان می‌دهد که داروخانه‌ها به چیزی فراتر از رسیدن به سود نگاه می‌کنند.
 درصورتی‌که فضای مجازی «نه» به کسی نمی‌گوید، در و پیکر ندارد، نظارت آنچنانی بر آن انجام نمی‌گیرد و آنچنان وسیع است که نمی‌توان با توان فعلی به جنگ آن رفت. چگونه می‌توانیم این فضا را به روی مردم بگشاییم و نگران سلامت جسم مردم خود نباشیم؟ دولت چگونه می‌تواند اختیار توزیع دارو را در فضای اینترنت به‌دست سکوها بسپارد درحالی‌که این سکوها پیشاپیش به استقبال این امر رفته‌ و از هیچ تخلفی پرهیز نمی‌کنند؟

سلامت روان جامعه
محرمانگی اطلاعات سلامت، موضوعی بسیار مهم در تمام جوامع بشری است و فاش شدن آن می‌تواند آرامش روح و روان بیمار را به‌هم بریزد. چه بسیار بیمارانی که بیماری خود را حتی از نزدیک‌ترین وابستگان خویش نظیر همسر، فرزند یا پدر و مادر خویش پنهان می‌کنند و فاش شدن اطلاعات آنها می‌تواند بهای گزافی داشته باشد.
 درحالی‌که این روزها طرح دارویار در شرایط نامطلوبی به سر می‌برد، بیمه‌های پایه از پرداخت مطالبات داروخانه‌ها عاجز  است و مطالبات داروخانه‌ها پینگ‌پنگ‌وار بین سازمان‌های برنامه و بودجه‌، هدفمندی یارانه‌ها و بیمه‌گر در رفت‌وآمد است، از همه مهم‌تر کمبودهای دارویی، خواب را بر متولیان سلامت حرام و آرامش را از بیماران گرفته چه کار بر زمین مانده‌ای است که با توزیع اینترنتی دارو حل خواهد شد یا گرهی از مشکلات بی‌شمار مردم و داروخانه‌ها باز خواهد کرد؟ همه این اقدامات در حالی صورت می‌گیرد که براساس بند 7سیاست‌های کلی سلامت ابلاغی مقام معظم رهبری، تولیت نظام سلامت شامل سیاستگذاری‌های اجرایی، برنامه‌ریزی‌های راهبردی، ارزشیابی و نظارت با وزارت بهداشت است.