نخبگان قرون دوم و سوم طهران

علیرضا زمانی-تهران‌پژوه

از هویت نخستین ساکنان تهران اطلاع دقیقی در دست نیست، اما منابع تاریخی مکتوب از فردی به نام «ابوحماد طهرانی رازی» به‌عنوان یکی از نخستین ساکنان تهران نام برده‌اند. ابوحماد طهرانی رازی از عالمان قرن سوم هجری قمری بوده که از او نصایحی هم نقل شده است. البته این اطلاعات به محدوده جغرافیایی تهران قدیم مربوط می‌شود.

ابوحماد طهرانی رازی
 ابوحماد تنها فردی است که نامش در منابع تاریخی قرون دوم و سوم هجری به چشم می‌خورد و گفته می‌شود برخی نقل‌قول‌های ایشان بین مردم اعتبار زیادی داشته است. اگر بخواهیم محدوده فعلی تهران شامل روستاهایی که در روزگار قدیم هویت مستقلی داشتند را درنظر بگیریم، دایره نخستین ساکنان تهران گسترده‌تر می‌شود و از عالمان و شخصیت‌های دیگری هم می‌توان به‌عنوان نخستین ساکنان تهران نام برد.

ابوعبدالله جامورانی
 در منابع تاریخی از شخصیتی به نام«ابوعبدالله جامورانی» به‌عنوان یکی دیگر از نخستین ساکنان تهران نام برده شده که دست بر قضا او هم از عالمان زمانه خودش بوده است. احتمالاً ابوعبدالله جامورانی اهل منطقه جماران در شمیران بوده که در آن روزگار به نام «جموران» شناخته می‌شد. با توجه به اسناد و مدارک تاریخی، این فرد در قرون سوم یا چهارم هجری قمری در جماران زندگی می‌کرده.

 ابوبشر دولابی
«ابوبشر دولابی» یکی دیگر از ساکنان و عالمان تهران قدیم بوده که در منطقه دولاب زندگی می‌کرده. دولاب در قرون دوم و سوم هجری قمری که اساساً شهری به نام تهران وجود نداشت، هویت مستقلی داشته و کلاس درس ابوبشر دولابی در همان دوره تاریخی یعنی بیش از هزار سال پیش در دولاب تشکیل شده است. نقل شده که «محمد بن جریر طبری» نویسنده معروف کتاب «تاریخ طبری» در آن روزگار از ری به منطقه دولاب می‌آمده تا در کلاس درس برخی عالمان بزرگ، مثل ابوبشر دولابی، کسب دانش کند.