غروب در غربت‌

فهیمه پناه‌آذر-روزنامه‌نگار

آتیلا پسیانی در 66سالگی چشم از جهان فروبست. پسیانی متولد اردیبهشت۱۳۳۶ و فرزند جمیله شیخی، چهره‌ای پرآوازه‌ در عرصه سینما، تئاتر و تلویزیون بود که طی حدود نیم‌قرن فعالیت هنری خود آثار ماندگاری را در عرصه بازیگری و کارگردانی به‌جای گذاشته است.
او با بسیاری از فیلمسازان سینمای ایران ازجمله بهرام بیضایی، ابراهیم حاتمی‌‌کیا، رسول ملاقلی‌پور، محمد بزرگ‌نیا، فریدون جیرانی، کمال تبریزی، مانی حقیقی و... کار کرده و در بیش از 40تئاتر، حدود 70سریال و فیلم تلویزیونی و همچنین 76فیلم سینمایی نقش‌آفرینی کرده است؛ ازجمله مسافران، طلسم، خاکستر سبز، هیوا، کشتی آنجلیکا، دو فیلم با یک بلیت، گاوخونی، آب و آتش، شام آخر، فرزند صبح، پاداش سکوت، آتش‌بس، مجردها، کما، یک عاشقانه ساده، پل چوبی، زندگی خصوصی، نازنین، نیمه‌شب اتفاق افتاد، نگار، کارگر ساده نیازمندیم، جاده قدیم، سرخپوست و سیاه باز . آتیلا پسیانی به‌دلیل عوارض بیماری سرطان در بیمارستانی در فرانسه بستری بود و همانجا درگذشت.

پرکار در تلویزیون
آتیلا پسیانی، یکی از پرکارترین بازیگران سینما، تئاتر و تلویزیون ایران در ۴دهه اخیر بود. پسیانی را با انبوه نقش‌هایش در فیلم‌ها و سریال‌ها به‌خاطر می‌آوریم. با نقش‌هایی که بسیاری‌شان مکمل بودند و حضور او به آنها اهمیت و جلوه می‌بخشید.
پسیانی با پیشینه فعالیت تئاتری در دهه50، در اوایل دهه60 با حضور در سریال‌های خاطره‌انگیز «محله برو بیا» و «محله بهداشت» به شهرت رسید. با سریال محله برو بیا نسلی تازه به مخاطب معرفی شد که اغلبشان در سال‌های بعد به چهره‌های مهم سینما و تلویزیون بدل شدند؛ چهره‌هایی چون فردوس کاویانی، اکبر عبدی، حمید جبلی، رضا ژیان، حسین پناهی، مرتضی ضرابی، رضا رویگری، محمود جعفری و آتیلا پسیانی. چهره شیرین و دوست‌داشتنی آتیلا پسیانی در سریال‌هایی که برای کودکان تولید شدند، ولی همه رده‌های سنی به تماشایشان می‌نشستند در یادها ماند. آیتم به‌یادماندنی دانشمند یونانی و پسرش در محله برو بیا، در همراهی با فردوس کاویانی که این روزها با درگذشت کاویانی بازنشر می‌شود، نشانه‌ای از ماندگاری و درخشش در سریالی بود که پس از گذشت ۴دهه همچنان به یاد آورده می‌شود. پسیانی با تلویزیون به شهرت رسید و تا همین اواخر همچنان در سریال‌های صدا و سیما نقش‌آفرینی می‌کرد. کارنامه پسیانی با نزدیک به ۷۰سریال، تله‌تئاتر و تله‌فیلم، حکایت از تداوم و تنوع جالب
‌توجهی دارد.

گزیده‌کار در تئاتر
تئاتر خاستگاه هنری آتیلا پسیانی بود. حضور روی صحنه را از دهه 50خورشیدی آغاز کرد و از دهه60 به یکی از چهره‌های مهم تئاتر ایران مبدل شد؛ چه در جشنواره تئاتر فجر و چه در اجراهای عمومی، آتیلا پسیانی به‌عنوان بازیگر و کارگردان، حضور پرباری در صحنه داشت. اگر پسیانی در پذیرش سریال‌ها و فیلم‌های سینمایی، راحت‌تر با موضوع برخورد می‌کرد در تئاتر سختگیر و گزیده‌کار بود. پسیانی در طول نیم‌قرن در نمایش‌های زیادی بازی کرد و تئاترهای فراوانی را هم به‌عنوان کارگردان روی صحنه برد. گرایش به تجربه‌گرایی در کارگردانی تئاتر، به‌خصوص از دهه 80 نمود بیشتری در کارنامه تئاتری پسیانی یافت؛ درست از همان زمانی که به‌عنوان بازیگر در تلویزیون و سینما پرکار شد، در تئاتر حضور جدی‌تری را به ثبت رساند. از کارهای مهمش به‌عنوان کارگردان در دهه 80 می‌توان به پروفسور بوبوس(۱۳۸۹) و کشتی شیطان (۱۳۸۸) اشاره کرد. پسیانی در سال ۱۳۹۴ اجرای متفاوتی را از «باغ آلبالو»ی چخوف روی صحنه برد. در دهه 90همکاری‌هایش با آروند دشت‌آرای در «باغبان مرگ» و با علی‌اصغر دشتی در «نامبرده» در یادها ماند و سال ۱۳۹۸ برای آخرین‌بار با نمایش «جنایت و مکافات» به کارگردانی رضا ثروتی در تالار وحدت روی صحنه رفت.

مکث
پسیانی می‌توانست به گنجینه هنرهای نمایشی اضافه کند

رحمت امینی، نمایشنامه‌نویس و کارگردان تئاتر که این روزها نمایش «سوسمار»‌ را با همکاری حمید جبلی روی صحنه دارد و اجرای آن بار دیگر در تئاترشهر تمدید شده است، درباره مرحوم آتیلا پسیانی به همشهری می‌گوید: «در روزهای گذشته این دومین خبر تلخی بود که شنیدم. یکی از آنها درگذشت فردوس کاویانی و حالا آتیلا پسیانی؛ خبر اندوهناکی که در فضای مجازی به دستمان رسید. آتیلا پسیانی در یک خانواده هنرمند بزرگ شده بود و خانواده هنرمندی هم داشت؛ هنرمند تأثیرگذاری که در حوزه تئاتر می‌توانست با خلق آثار تازه به گنجینه هنرهای نمایشی اضافه کند و بار دیگر کارهایش مخاطبان را به سالن‌های تئاتر بیاورد.» وی در ادامه می‌گوید: «همیشه یک بیت شعرهست که آن را با تغییری گاهی زمزمه می‌کنم. حالا که آتیلا پسیانی رفته و باز هم می‌گویم؛ از شمار دو چشم یک تن کم و ز شمار هنر هزاران بیش... در جامعه هنری برخی از افراد حضورشان مؤثر بوده و تأثیرگذاری عمیقی در حیطه کار خودشان در هنر جامعه داشتند و پسیانی هم ازجمله این افراد بود. خانواده هنرمند ایشان امیدوارم این اندوه بزرگ را تاب بیاورند و در ادامه فعالیت‌های هنری که دارند، نام آتیلا را همیشه زنده نگه دارند، نامی که به‌واسطه حضورش همیشه می‌ماند.»