ارزان‌سازی سیمان و فولاد در دوراهی

وزیر راه‌ و شهرسازی همچنان خواستار ارزان‌سازی سیمان و فولاد برای نهضت ملی مسکن است و شخصا راهکار خروج قیمت‌گذاری و معاملات این دو نهاده را از بورس کالا راه‌حل می‌داند، اما این راهبرد جدای از اینکه موردپسند دولت نیست، مبنای قانونی نیز ندارد.
به ‌گزارش همشهری، از 3 هفته پیش، بحث خروج سیمان و فولاد از بورس کالا از سوی مهرداد بذرپاش، وزیر راه ‌و شهرسازی مطرح شد، اما منابع آگاه می‌گویند دولت هیچ‌گونه تصمیمی برای خروج فولاد و سیمان از بورس کالا نداشته و این ایده مهرداد بذرپاش، حامی دیگری ندارد. احتمالا به همین دلیل است که وزیر راه، دیروز در نشست هفتگی رصد اقتصادی دولت، بر ضرورت برنامه‌ریزی برای تأمین سیمان و فولاد تأکید کرد، اما از راهبرد خروج این کالاها از بورس کالا حرفی نزد، ولی اصل ماجرا چیست؟
فصل سوم قانون جهش تولید مسکن یعنی ماده۱۳ این قانون به همراه 2تبصره آن، به بحث تأمین مصالح ساختمانی اختصاص دارد. براساس این ماده ‌قانونی، وزارت امور اقتصادی و دارایی مکلف است به‌ منظور پوشش خطرپذیری ساخت مسکن، امکان پیش‌خرید و سایر ابزارهای پوشش خطرپذیری خرید فولاد و سیمان را در بورس کالا فراهم کند. همچنین براساس تبصره یک این ماده، وزارتخانه‌های راه ‌و شهرسازی و صمت مکلف هستند آیین‌نامه مربوط به نحوه تأمین فولاد و سیمان را برای طرح‌های مسکن حمایتی با حذف واسطه‌ها تهیه کنند و به تصویب هیأت وزیران برسانند؛ اتفاقی که در مرداد سال گذشته به وقوع پیوست و خبر رسمی آن نیز از سوی محمدمهدی حیدری، سرپرست مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی در گفت‌وگو با پایگاه خبری این وزارتخانه منتشر شد. در تبصره 2 ماده13 قانون جهش تولید مسکن نیز وزارت امور اقتصادی و دارایی مکلف شده تا امکان خرید مصالح ساختمانی از بورس را برای سازندگان مسکن حمایتی با معرفی وزارت راه ‌و شهرسازی فراهم کند. با توجه به اینکه این ماده‌ قانونی، تنها رویکرد قانون جهش تولید مسکن به‌منظور پشتیبانی از تأمین فولاد و سیمان برای نهضت ملی مسکن است، راهبرد پیشنهادی بذرپاش برای حل مشکل سیمان و فولاد با خروج از بورس کالا، محمل قانونی ندارد و از اساس با رویکرد قانون مسکن حمایتی نیز بیگانه است؛ چرا که در قانون، نه ارزان‌سازی فولاد و سیمان بلکه تأمین کافی این نهاده‌ها مدنظر قرار داشته و به‌دنبال راهکاری بوده است تا با افزایش فولاد و سیمان برای یک‌میلیون واحد مسکونی در سال، از آشفتگی بازار این نهاده‌ها جلوگیری شود.
محمدرضا رضایی‌کوچی، رئیس کمیسیون عمران از موافقان ایده بذرپاش است و می‌گوید: بورس نتوانسته در کنترل قیمت و توزیع کالا عادلانه نقش‌آفرینی کند. درواقع مدیریت بورس ایراد دارد و برخلاف انتظاری که از بورس وجود دارد خود بورس عاملی برای گرانی کالا شده است. البته او، در کنار قیمت‌های بورسی سیمان و فولاد، ارائه تسهیلات با نرخ ۲۳ درصد و افزایش نرخ آب، برق، گاز و ... را نیز در گرانی تولید مسکن مؤثر دانسته است.
در مقابل، ایده بذرپاش منتقدان و مخالفان جدی دارد، اما نکته قابل‌توجه که انجمن تولیدکنندگان فولاد ایران نیز درباره آن بیانیه داده، این است که تا پیش ‌از این، دولت همه تولیدکنندگان فولاد را ملزم به عرضه محصولات در بورس کالا و رعایت قیمت‌های این بازار می‌دانست و 162کارخانه معادل 60درصد واحدهای تولید فولاد به‌دلیل همین مسئله، دارای پرونده تعزیراتی مفتوح هستند و قبل از چرخش 180درجه‌ای باید تکلیف آنها مشخص شود. نکته دیگر اینکه حدود 10درصد فولاد تولیدی کشور در حوزه مسکن مصرف می‌شود و برای تأمین این بخش حداقلی نمی‌توان کل فولاد کشور را از قیمت‌گذاری بورس کالا خط زد؛ ضمن اینکه برای ساخت هر مترمربع زیربنای مسکونی به 70کیلوگرم فولاد نیاز است که براساس قیمت روز، هزینه آن حدود یک‌میلیون ‌و750هزار تومان است و حتی کاهش 30درصدی آن نیز فقط 500هزار تومان از هزینه هر مترمربع مسکن می‌کاهد که در مقایسه با کل هزینه ساخت، مشکل‌گشا نیست.