کنکور امسال بالاخره جمعه به رتبه می‌رسد؟

رابعه تیموری-روزنامه‌نگار

کنکور امسال با همه تب و تاب و اما و اگرهایش برگزار شد و در روزهای اخیر، نتایج آن در حال انتشار است، اما هنوز هم ابهامات و پرسش‌های پیرامون این آزمون سرنوشت‌ساز به پایان نرسیده و داوطلبان و خانواده‌های آنها با ده‌ها سؤال بی‌پاسخ روبه‌رو هستند که بر نگرانی‌های‌شان دامن می‌زند؛ پرسش‌هایی در مورد دلایل تأخیر و چند مرحله‌ای شدن اعلام نتایج کنکور، تنوع در محاسبه ترازها، چگونگی تأثیر سوابق تحصیلی و سؤالات دیگری که روشن شدن آنها از بار اضطراب و نگرانی آنها می‌کاهد. در گزارش زیر پاسخ این پرسش‌ها را می‌خوانید تا روز جمعه 27مردادماه که بنا بر وعده سازمان سنجش، کارنامه و رتبه‌های نهایی کنکور منتشر می‌شود، داوطلبان با اطلاعات بیشتر و نگرانی کمتری این نتایج را مشاهده کنند. این مطالب در نشست خبری‌ای مطرح و بررسی شده که دیروز با شرکت عبدالرسول پورعباس، رئیس سازمان سنجش و آموزش کشور و خبرنگاران برگزار شد.

تراز معدل‌های یکسان برابر نیست
یکی از نکات مهمی که در کارنامه اولیه داوطلبان کنکور 1402به چشم می‌خورد، تراز بالاتر معدل دانش‌آموزان فارغ‌التحصیل سال 1402نسبت به معدل‌های مشابه فارغ‌التحصیلان سال‌های گذشته است. به این معنا که برای داوطلبانی که به قولی پشت‌کنکوری نامیده می‌شوند، اگر معدلی همسان با فارغ‌التحصیلان امسال کسب کرده‌اند، تراز پایین‌تری تعیین شده است. این شرایط باعث گلایه فارغ‌التحصیلان سال‌های گذشته شده و موضوعاتی مانند عدم‌رعایت عدالت و تبعیض میان فارغ‌التحصیلان سال‌های مختلف را مطرح کرده است. رئیس سازمان سنجش درباره این موضوع می‌گوید: «اگر در آزمونی فراوانی نمره 20یک نفر و در آزمون دیگری فراوانی این نمره تعدادی قابل توجه باشد، ارزش این نمره یکسان نخواهد بود. مفهوم تراز هم بر همین امر دلالت دارد؛ لذا تراز به فراوانی نمرات در هر آزمون بستگی کامل دارد و ترازهای آزمون هر سال با ترازهای مشابه در همان آزمون ملاک قرار می‌گیرد.»

تراز یک مرحله ملاک گزینش است
با برگزاری آزمون در 2مرحله، برای داوطلبانی که در هر دو مرحله شرکت کرده بودند، این انتظار به‌وجود آمده که در کارنامه خود، تراز آزمون‌های دی‌ماه و تیرماه را مشاهده کنند، اما خلاف این موضوع اتفاق افتاده و فقط تراز آزمون تیرماه درج شده است. پورعباس درباره دلیل این موضوع می‌گوید: «ما برای داوطلبان  مهلتی را تعیین کردیم تا انتخابات کنند نتایج کدام مرحله از آزمون را ملاک گزینش آنها قرار دهیم. اکثریت قریب به اتفاق داوطلبان نیز آزمون منتخب خود را اعلام کرده‌اند و برای داوطلبانی که نتایج آزمون دی‌ماه را به‌عنوان معیار گزینش خود برگزیده‌اند، تراز دی  ماه را در کارنامه اعلام کردیم.»‌

اختلاف آموزش و پرورش با سازمان سنجش
 در کارنامه کنکور امسال نمره سوابق تحصیلی و نمره آزمون کنکور به‌صورت جداگانه درج شده و در کنار نمره سوابق تحصیلی این عبارت به چشم می‌خورد: «دریافتی از آموزش و پرورش» این عبارت برای داوطلبان این تردید را به‌وجود آورده است که نمرات سوابق تحصیلی اعلام شده از سوی آموزش و پرورش، مورد تأیید سازمان سنجش نیست و بین این دو نهاد متولی اعلام نتایج کنکور بر سر نحوه تأثیرگذاری سوابق تحصیلی و برآورد تراز اختلاف‌نظر جدی وجود دارد. اهمیت این مسئله زمانی بیشتر می‌شود که در سال‌های بعد تأثیرگذاری سوابق تحصیلی در نتایج کنکور افزایش پیدا می‌کند. پورعباس در این‌باره به وفاق سازمان سنجش و وزارت آموزش و پرورش اشاره می‌کند و می‌گوید: «وقتی به‌طور قطعی درباره تأثیرگذاری سوابق تحصیلی تصمیم‌گیری و این موضوع به قانون تبدیل شد، از آموزش و پرورش خواستیم سوابق تحصیلی داوطلبان را به سازمان سنجش اعلام کنند که با توجه به تغییر سیستم آموزش و پرورش از نظام قدیم به نظام جدید ساختار نمرات متنوعی به ما ارائه شد که اعمال آنها مشکلاتی را به‌وجود می‌آورد. فرمولی که آموزش و پرورش بر مبنای آن تراز نمرات را بر مبنای درصدها اعلام می‌کند، مورد تأیید سازمان سنجش است.» او درباره دلیل درج این عبارت در کارنامه داوطلبان توضیح می‌دهد: «ما باید بر مبنای 2نمره آزمون سراسری و نمره سوابق تحصیلی گزینش را انجام دهیم و این امر با آگاهی کامل داوطلب انجام می‌شود؛ به همین دلیل این ترازها را جداگانه اعلام و مهلتی را برای اعتراض داوطلبان تعیین کردیم تا هر دو نهاد متولی ارائه نتیجه آزمون، با دقت کافی به اعتراضات رسیدگی کنند.»

دلیل ارائه 2کارنامه
ارائه 2کارنامه به داوطلبان باعث سردرگمی خانواده‌ها شده و انتظار آنها برای اعلام نتیجه نهایی و رتبه داوطلبان به درازا کشید‌، اما پورعباس صدور 2کارنامه را اقدامی مثبت می‌داند و توضیح می‌دهد: «وقتی در مسیری تغییر بنیادین ایجاد شد، باید مراحل پیمودن این مسیر نیز متحول شود تا نتیجه مطلوب به دست آید. با توجه به اینکه امسال برای نخستین‌بار سوابق تحصیلی داوطلبان در نتیجه کنکور آنها تأثیر داده شد، این تصمیم را گرفتیم و به همین دلیل در مرحله اول نمره کل آزمون سراسری و نمره اعلام شده آموزش و پرورش را در اختیار داوطلبان قرار دادیم تا داوطلبان این فرصت را داشته باشند که روی وضعیت علمی خود تمرکز کنند. او گفت: «در کنکور1403 سهم سوابق تحصیلی در گزینش داوطلبان 10درصد افزایش پیدا می‌کند و از 50درصد تأثیر سوابق تحصیل، سهم دروس عمومی 28درصداست.»

متقلبان به دام افتادند
در آزمون‌های کنکور چند سال اخیر، امکان تقلب توسط تعدادی از داوطلبان بارها مطرح شد و در مواردی هم صحت این امر به اثبات رسیده است، اما به‌نظر می‌رسد امسال بیش از گذشته این نگرانی برای خانواده‌ها به‌وجود آمده که با بروز تقلب در آزمون، عادلانه بودن رقابت داوطلبان خدشه‌دار شود. پورعباس اطمینان‌خاطر می‌دهد که تمهیدات سازمان سنجش برای جلوگیری از تقلب در زمان برگزاری آزمون‌ها مناسب و مؤثر بوده است. او می‌گوید: «با مراقبت‌ها و بررسی‌های فنی که داشتیم، موفق شدیم 69مورد تقلب با وسایل الکترونیکی در آزمون دی و 309مورد تقلب با این تجهیزات را در آزمون تیرماه کشف کنیم. در آزمون تیرماه 40مورد هم وجود داشت که در برگزاری آزمون به نوعی شیطنت کرده بودند»

تهران رکورددار نفرات برتر کنکور
 میزان ظرفیت گروه‌های آزمایشی، تعداد رتبه‌های برتر استان‌های مختلف و موارد ریز و درشت دیگر از نکات قابل توجه درکنکور سراسری 1402 است. در گزارش زیر این اطلاعات به زبان آمار و ارقام بیان شده است:
4داوطلب اصفهانی جزو نفرات برتر کنکور 1402 هستند. پرهام مصطفوی و آرمین امامی در گروه علوم تجربی، علیرضا کرمی در گروه زبان‌های خارجی و مبینا طلایی‌پور در گروه هنر نفرات برتر کنکور ۱۴۰۲ از اصفهان هستند.
یک داوطلب دختر، نام خراسان رضوی را در ردیف استان‌های صاحب رتبه‌های برتر کنکور قرار داده است. در میان ۴۰رتبه برتر کنکور نام حنانه‌سادات صالحی‌بایگی از استان خراسان رضوی به چشم می‌خورد که توانسته رتبه پنجم گروه آزمایشی انسانی را به ‌خود اختصاص دهد. این استان در سال‌های گذشته ‌در تصاحب رتبه‌های برتر اقبال بیشتری داشت و آمار امسال از کاهش چشمگیر نفرات برتر در این استان خبر می‌دهد.  رتبه اول این گروه آموزشی را مهدی نیکوکار، دانش‌آموز اسفراینی از خراسان شمالی از آن خود کرد.  
26درصد نمره کل سوابق تحصیلی و 74درصد نمره کل کنکور، رتبه پذیرفته‌شدگان رشته‌های علوم آزمایشی هنر و زبان‌های خارجی را تشکیل می‌دهد. در این دو گروه آزمایشی برخلاف سایر گروه‌ها، به‌دلیل نگذراندن دروس تخصصی در مدارس، درصد تأثیرگذاری سوابق تحصیلی 40درصد نیست.‌