از تحریم تا خودکفایی

حمید رضا خوشرو-خبرنگار

مشاور وزیر دفاع درصنایع دریایی و جانشین رئیس سازمان صنایع دریایی وزارت دفاع در گفت‌وگو با همشهری می‌گوید تجهیزات دریایی به کارگرفته‌شده در دریا ازسوی نیروهای مسلح کشور به شکل تماما ایرانی ساخته شده است و تحریم‌ها گرچه سختی‌هایی را در این عرصه به کشور تحمیل کرد، اما‌ سبب شد پیوند میان صنعت و دانشگاه برای طراحی شناورهای سنگین و فوق‌سنگین در نیروی دریایی به حدی پیشرفت کند که اکنون قادریم همه نیازها و تسلیحات نظامی به‌روز و منطبق با استانداردهای جهانی را با کمک صنایع داخلی تامین کنیم؛ اتفاقی که سبب شده است ‌‌ساخت تجهیزات نظامی در کشور سرعت بالایی به‌خود بگیرد و علاوه بر آن، هزینه ساخت این تجهیزات ازجمله ناوها در مقایسه با نمونه مشابه خارجی آن تا 45درصد کاهش یابد. «منوچهر علیپور» در این گفت‌وگو به زوایای کمتر گفته شده‌ای از توان متخصصان سازمان صنایع دریایی وزارت دفاع در جبهه سازندگی تجهیزات دریایی کشور اشاره کرده است.

اجازه دیدن قطعات مهم و تعمیرات اساسی ناوها را به ایرانیان نمی‌دادند
تا پیش از انقلاب تمامی جنگ‌افزارهای دریایی از خارج کشور خریداری می‌شد. مهندسان ایرانی اجازه کوچک‌ترین دخالتی در انجام فرایندهای معمول نگهداری، تعمیر و ساخت قطعه را نداشتند و حتی این اجازه از سوی مستشاران خارجی به ایرانیان داده نمی‌شد که قطعات مهم مربوط به ناوها و جنگ‌افزارهای دریایی را از نزدیک ببینند. با شروع جنگ تحمیلی، برخی قطعات خراب شد اما نمونه آن که قبلا خریداری و در انبارها موجود بود، به کارگرفته شد. با این حال، برای رفع نیازها با اعتماد به صنایع کشور، آنان پای کار آمدند تا بخشی از نیازهای نیروی دریایی را به قطعاتی که به آن نیاز داشت، تامین کنند؛ اتفاقی که منجر به برقراری نخستین زمینه‌های پیوند صنعت با نیروی دریایی شد.

صنعتگرانی با توان تولید نظامی تربیت کردیم
در دوران دفاع‌مقدس، مدیریتی در کشور شکل گرفت تا جبهه‌ها از سوی صنایع تامین و پشتیبانی شوند. از این‌رو، صنایعی که نظامی نبودند نیز وارد عرصه تولید تجهیزات و تسلیحات نظامی شدند وتلاش کردند تا این نیازها را از گلوله‌های توپ گرفته تا قطعات خاص و ورق‌های فولادی، تولید کنند. چنین شرایطی سبب شد که حلقه‌ای از صنایع شکل بگیرد که بتواند تولیدات تخصصی برای رفع نیازهای نیروی دریایی داشته باشد. گرچه هزینه تمام‌شده در ابتدا بالا بود و مواد اولیه در اختیار صنایع قرار نمی‌گرفت، اما‌ با گذشت زمان اکنون در سازمان صنایع دریایی بیش از 100شرکت در قالب «سمتا» در حال فعالیت و تامین تجهیزات نیروی دریایی هستند که لزوما نظامی هم نیستند.

چگونه زمان ساخت ناوهای جنگی نصف شد؟
اولین ناوشکن کلاس جماران 12سال طول کشید که ساخته شود. بعد از آن دماوند یک در مدت 8سال ساخته شد و دنا در 6سال تحویل نیروی دریایی شد. امیدواریم دماوند‌2 را درمدت بسیار کوتاه‌تری تحویل بدهیم. بدنه ابتدایی دماوند را ما در 4سال ساختیم اما دماوند‌2 در 11‌ماه اجرا شد. دلیل کاهش شگفت‌انگیز زمان طراحی بدنه و ساخت ناوشکن‌ها این بود که در کار طراحی و مهندسی ناوشکن‌ها و تامین تجهیزات مهارت پیدا کردیم. با ساخته‌شدن ناوشکن‌ها،مهارت طراحان برای طراحی ناوهایی با کیفیت بالاتر و مجهزتر نیز بیشتر شد. به این نتیجه رسیدیم که باید از شبکه همکاران استفاده کنیم. این شبکه اکنون شکل گرفته و سبب شده ساخت ناوها سرعت پیدا کند.