خمین زادگاه خورشید

سحر جعفریان

بر فراز قله انقلاب اسلامی ایران، نام سیدروح‌الله مصطفوی خمینی(ره) بنیانگذار کبیر آن به روشنی می‌درخشد. رهبری عالم که عمر شریف خود را با تحصیل، تالیف و ستیز علیه رژیم باطل پهلوی گذراند و سال‌ها فعالیت سیاسی و مذهبی، سکونت اجباری، شکنجه و تبعید خود را در خانه‌ها و اماکن بسیاری، دنبال کردند. مهم‌ترین اماکن و بناهای منسوب به امام راحل را بشناسید.
خانه پدری حضرت امام خمینی(ره) در اراک، خمین، محله قدیمی سرپل واقع شده است. خانه‌ای که قدمتش به حدود سال 1255شمسی بازمی‌گردد و با معماری دوره قاجار (سبک 4 هسته‌ای با 4 حیاط) بنا شده است. این خانه توسط پدربزرگ حضرت امام(ره) از شخصی ‌با نام محسن‌خان به قیمت تقریبی 90تومان خریداری شد. خانه‌ای که به گواه تاریخ معاصر، پناهگاه مردم در روزهای ناخوش حمله یاغیان به شهر خمین بوده است. اندرونی و حیاط بیرونی، دالان و ورودی و خروجی‌های متعدد، تالار و شبستان، اتاق‌های سه‌دری و پنج‌دری، انبار، مطبخ، برجک 3طبقه با کاربرد دفاعی ازجمله بخش‌های مختلف این خانه خاطره‌انگیز است. خانه پدری امام‌راحل در حال حاضر به‌عنوان خانه موزه در استان مرکزی پذیرای بازدیدکنندگان و گردشگران است.

قم
خانه انقلاب

بنیانگذار انقلاب اسلامی حدود سال 1300برای اقامتی طولانی مدت راهی قم شدند تا پای درس فقه و اصول شیخ عبدالکریم حائری یزدی بنشینند. ایشان در دوره‌های مختلفی که در شهر قم حضور داشتند در خانه‌ها و اتاق‌های استیجاری متعددی روزگار گذراندند. یکی از معروف‌ترین منزلگاه‌های امام راحل(ره) در قم، در خیابان معلم و محله یخچال قاضی قرار دارد؛ منزلگاهی که سال 1325از سوی حضرت‌امام(ره) خریداری شد تا همراه اهل‌بیت‌شان در آنجا سکونت داشته باشند. این خانه که بعدها به خانه انقلاب نیز شهرت یافت تا سال 1342کانون اصلی مبارزات و فعالیت‌های سیاسی ایشان و همراهشان محسوب می‌شد. خانه انقلاب قم در سال1375توسط سازمان میراث فرهنگی در شمار آثار ملی به ثبت رسید. امام در این خانه چندین سال ساده زیستند.

نجف
منزلگاهی در کنار یار

به‌دنبال ادامه مبارزات و فعالیت‌های سیاسی در سال 1343به ترکیه تبعید شدند؛ تبعیدی که از 13مهرماه 1344به مقصد نجف تغییر یافت و اقامت 14ساله امام(ره) در منزلی که شیخ‌نصرالله خلخالی برای ایشان آماده کرده بود، آغاز شد. این بیت در شارع‌الرسول، نزدیک مسجد شیخ انصاری است. ورودی منزل امام(ره) که نمای آن آجری و با آیه 36سوره نور تزیین شده و تصاویر امام راحل در جای جای خانه قدیمی نمایان است. در و پنجره‌های قهوه‌ای، اندرونی و بیرونی، حیاط نقلی و مسقف، راه‌پله‌ای رو به‌سوی طبقات بالا، اتاق بزرگ با اتاق‌های گوشواره‌ای کوچک در دو طرف، چایخانه و مهمانخانه از سال 1387توسط مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(ره) که آن را با هدف تبدیل به خانه موزه خریداری کرده بود، بازسازی شد. در حال حاضر زائران بسیاری بعد از زیارت حرم امیرالمومنین(ع) راهی این خانه موزه دیدنی می‌شوند تا بخشی از تاریخ معاصر کشور را در آن مرور کنند.

ایران
سکونتگاه‌های موقت

امام خمینی(ره) پیش از سال 1342 دو مرتبه در خانه‌ای قدیمی در محله امامزاده‌قاسم (ع) سکونت موقت داشتند و مدت 3 ماه نیز در منزل آیت الله سید حسین رسولی محلاتی، امام جماعت وقت مسجد امامزاده قاسم (ع) اقامت کردند. تعدادی از اقامتگاه‌های موقت ایشان هم در قم و در نزدیکی حوزه علمیه بود. اما از مهم‌ترین اماکن منسوب به بنیانگذار انقلاب اسلامی که به صورت کوتاه و محدود در آنها اقامت و سکونت داشتند، مدرسه رفاه و علوی تهران بود. امام(ره) بعد از بازگشت به ایران، از روز 13 بهمن 1357 در مدرسه رفاه اقامت و به رهبری نهضت انقلابی پرداختند. اما بنا به دلایلی مانند کوچک بودن فضای مدرسه برای برگزاری  ملاقات‌هایی انقلابی که از سوی مردم با استقبال چشمگیری مواجه بود و نیز دلایل امنیتی، محل اقامت موقت امام خمینی (ره) از سوی کمیته استقبال ایشان به مدرسه علوی منتقل شد.

تهران
جماران

با بازگشت بنیانگذار انقلاب اسلامی از پاریس به تهران، ایشان همراه خانواده مدتی را در خانه قدیمی‌شان در قم سکونت کردند؛ سکونتی که دیری نپایید و از اسفند ماه 1358 رهبر انقلاب برای مداوای عارضه قلبی به تهران عزیمت کردند. پزشکان‌ ایشان تاکید داشتند که محل سکونت حضرت امام (ره) باید با توجه به بیماری‌شان از آب و هوایی پاک برخوردار باشد. بدین منظور، ابتدا شرایط سکونت‌ امام (ره) در خانه‌ای در محله دربند مهیا شد؛ خانه‌ای که با روحیات ساده‌زیستی امام راحل (ره) سازگار نبود. در نهایت، خانه حجت‌الاسلام سید مهدی امام جمارانی از روحانیان مبارز وقت، برای سکونت دائمی حضرت امام (ره) انتخاب شد. این خانه در پشت حسینیه جماران و یادآور سخنرانی‌های راهگشای امامِ انقلاب است. تصاویر بسیاری از ساده‌زیستی امام راحل (ره) در خانه جماران که تا پایان عمر در آن حضور داشتند، به ثبت رسیده.

بهشت زهرا
خانه جاویدان

پس از رحلت جانسوز پیر انقلاب ایران، جایی در جنوبی‌ترین بخش پایتخت و در مجاورت گلزار شهدای بهشت زهرا(س) برای خاکسپاری پیکر مطهر ایشان انتخاب شد؛ جایی که میعادگاه ایرانیان برای تجدید میثاق با ایشان است. مرقد مطهر امام‌راحل (ره) با مرکزیت ضریح، 5گنبد روی 8ستون با ارتفاع 8متر و 4گلدسته با ارتفاع 91متر طراحی شده است. در معماری حرم بنیانگذار انقلاب اسلامی سعی شده نمادهای معماری اسلامی و شیعی مانند طرح خیمه‌های عاشورایی رعایت شود. نقوش اسلیمی و ایرانی سقف‌ها و دیوارها و همچنین آینه‌کاری‌های حرم، سهم ویژه‌ای از تزیینات آستان رهبر انقلاب را به‌خود اختصاص داده‌اند. اقامتگاه‌، بازار، تالارهای پذیرایی، سالن‌های فرهنگی و مذهبی و دسترسی‌های آسان از دیگر بخش‌های مرقد امام (ره) است که روزانه زائران و گردشگران بسیاری را می‌پذیرد.