تب داغ گنج‌یابی

محمد باریکانی-روزنامه‌نگار

تب گنج‌یابی در ایران همزمان با سخت‌تر شدن شرایط اقتصادی به‌گفته مسئولان میراث فرهنگی در کشور، شدت گرفته و حفاران غیرمجاز در نقاط مختلف کشور به‌ویژه در گورستان‌های باستانی، قبرهای تاریخی را با بهره‌گیری از مشاوره برگزار‌کنندگان کلاس‌های آموزشی گنج‌یابی در فضای مجازی زیر و رو می‌کنند آنها غیر از بر هم زدن لایه‌های باستانی و از بین بردن ارزش‌های مطالعاتی محوطه‌های تاریخی، ظروف گورستانی و تزیینات دفن شده با مردگان عهد باستان را غارت می‌کنند.اما این همه ماجرا نیست و فرمانده یگان حفاظت میراث‌فرهنگی کشور به همشهری خبر داده است که انبارهای ادارات کل میراث‌فرهنگی استان‌های کشور به جای آن که محلی برای جمع‌آوری اشیای تاریخی باشد، مملو از فلزیاب‌هایی است که از حفاران غیرمجاز کشف شده و اکنون این موضوع به یک چالش جدی برای یگان‌های حفاظت میراث‌فرهنگی کشور تبدیل شده؛ چون حجم زیادی از انبارها را اشغال کرده و نمی‌دانند باید با آنها چکار کنند؟

حفاران غیرمجاز عمدتا از ساکنان مناطق محروم کشور و افرادی هستند که در مضیقه مالی زندگی می‌کنند و عمدتا قربانیان اصلی باندهای قاچاق اشیای تاریخی که یا به زندان می‌افتند یا در حفاری‌ها جان می‌بازند، همین‌ها هستند. کافی است سری به شعب بازپرسی دادسراهای کشور بزنید تا با مشاهده حفاران غیرمجاز دستگیر شده متوجه شوید که آنها تنها به‌عنوان کارگران روزمزد از سوی واسطه‌های فروش آثار تاریخی به سرکردگان باندهای قاچاق اشیای تاریخی اجیر شده‌اند.کاوش همشهری در بازار زیرزمینی اشیای تاریخی مشخص کرده است که از میان آثاری که روزانه در سراسر کشور توسط حفاران غیرمجاز به‌دست می‌آید، عمده آنها در بازار زیرزمینی داخل ایران خرید و فروش می‌شود و سرکردگان قاچاق اشیای تاریخی، تنها آثاری را که از میان هزاران اثر از دل زمین خارج شده  الک می‌کنند تا در فرصت مناسب از کشور خارج کنند.چندی پیش بود که خبر کشف باند قاچاق اشیای تاریخی در فرودگاه امام خمینی(ره) منتشر شد . دستگاه‌های امنیتی توانسته بودند اعضای این باند که قصد پرواز به دوبی برای خروج آثار را داشتند بازداشت کنند. مقامات مسئول در پیگیری این پرونده به همشهری خبر دادند که به‌نظر می‌رسد این باند سال‌ها با استفاده از همین شیوه، آثار تاریخی کشور را که از حفاری‌های غیرمجاز به‌دست آمده است از ایران خارج می‌کردند.پیش از رسانه‌ای شدن این ماجرا اما برپایی تور آموزش گنج‌یابی در بیابان‌های استان اصفهان توسط یکی از آموزش‌دهندگان گنج‌یابی در فضای مجازی به یک بمب خبری تبدیل شد و حتی رئیس شورای جهانی ایکوموس ایران نیز این اتفاق را آبروریزی خواند. پوآرو که جوانی اهل جوانرود کردستان است، توانسته بود در فضای مجازی صدها علاقه‌مند به دفینه و گنج‌یابی را به تور آموزشی خود در اصفهان دعوت کند. با رسانه‌ای شدن و انتشار تصاویر ویدئویی این تور، پرونده قضایی برای او در اصفهان تشکیل شد و بعد این پرونده به کردستان منتقل و سرانجام پوآرو تبرئه شد.