3متهم یکشنبه سرخ بورس

بهزاد رنجبر-روزنامه‌نگار

در مبادلات روز یکشنبه بالاترین نزول بورس در 29‌ماه گذشته به ثبت رسید. شاخص کل بورس تهران 3.62درصد افت کرد و 255هزار میلیارد تومان از ارزش بازار سهام کاسته شد. این نزول جزو 10نزول برتر بازار سهام از سال1388 تاکنون است. شدت نزول بورس در مبادلات دیروز به حدی بود که 2هزار میلیارد تومان پول سهامداران خرد از بورس خارج شد. به‌نظر می‌رسد تأکید بر توقف عرضه خودرو در بورس کالا، افزایش تنش‌های منطقه‌ای و بالا رفتن ریسک‌های سیستماتیک و گزارش‌های مالی نه‌چندان مثبت شرکت‌ها از روند سودآوری در فصل پاییز امسال، 3دلیل اصلی نزول بورس بوده است.

نگاهی به آمارها و رکوردها
به‌گزارش همشهری، عبور شاخص کل بورس تهران در روز 18دی‌ماه، از محدوده یک‌میلیون‌و600 هزار واحد، سهامداران را نسبت به تداوم روند صعودی امیدوار کرده بود، اما از روز چهارشنبه بار دیگر روند نزولی بورس آغاز شد. این روند نزولی در مبادلات دیروز تشدید شد. در مبادلات روز گذشته شاخص کل بورس تهران، 57هزارو892واحد، معادل 3.62درصد افت کرد و بار دیگر به کانال یک‌میلیون‌و500هزار واحد بازگشت. این بالاترین نزول شاخص بورس در 29‌ماه گذشته بود. آخرین‌بار شاخص کل بورس تهران در 25مرداد‌ماه1399 و در زمان شروع نزول‌های سهمگین شاخص چنین افتی را تجربه کرده بود. این میزان نزول جزو 10رکورد نزولی بازار سهام از سال1388 تاکنون است. تحت‌تأثیر این نزول دیروز ارزش کل بازار سهام 255هزار میلیارد تومان کاهش یافت و به 7178هزار میلیارد تومان، معادل 161میلیارد دلار رسید. این پایین‌ترین میزان ارزش دلاری بازار سهام در 3سال گذشته است. در مبادلات روز گذشته 2هزار میلیارد تومان نقدینگی سهامداران حقیقی از کف سامانه معاملات بازار سهام خارج شد. از روز چهارشنبه که نزول بازارسهام آغاز شده، 4500میلیارد تومان نقدینگی از بورس خارج شده است.

شوک اول با نامه شورای رقابت
روند نزولی شاخص بورس از چهارشنبه هفته قبل و از زمانی آغاز شد که رئیس شورای رقابت با انتشار نامه‌ای خواستار توقف عرضه خودرو در بورس کالا شد.این موضوع تأثیر زیادی بر مبادلات بازار سهام داشت زیرا در طول ماه‌های گذشته سهام شرکت‌های خودروسازبه لیدر یا راهبر بازار تبدیل شده بودند و رشد سهام این شرکت‌ها به بازار سهام انگیزه صعود می‌داد. طبق آمارهای موجود عرضه محصولات خودروسازان در بورس کالا موجب شده این شرکت‌ها برای نخستین بار در چند سال گذشته از زیان خارج شوند. به همین دلیل این امید میان سهامداران ایجاد شده بود که با تداوم عرضه خودرو در بورس کالا شرکت‌های خودرو‌ساز بتوانند سودآور شوند. درچنین شرایطی، سرمایه‌گذاران بر این باور بودند که توقف عرضه خودرو در بورس کالا می‌تواند جلوی سودآوری شرکت‌های خودرو‌ساز را بگیرد. طبق گفته مجید عشقی، رئیس سازمان بورس، نامه اخیر شورای رقابت درباره توقف عرضه خودرو در بورس کالا، ۱۰۰هزار میلیارد تومان زیان به بازار سهام تحمیل کرده است زیانی که با نزول روز گذشته بورس از مرز 300هزار میلیارد تومان فراتر رفت.

افزایش ریسک
به‌نظر می‌رسد بخش دیگری از دلایل نزول بورس در مبادلات روز گذشته به خبر حمله ناموفق ریزپرنده‌ها در اصفهان و همچنین افزایش ریسک‌های سیستماتیک بازار بازمی‌گردد. مروری بر اخبار ماه‌های گذشته نشان می‌دهد افزایش تنش‌های سیاسی و منطقه‌ای و چشم‌انداز افزایش تحریم‌ها، ریسک‌های سیستماتیک بازار سهام را به‌طور طبیعی افزایش داده است. همچنین انتشار اخباری در مورد افزایش نرخ سوخت و خوراک گاز شرکت‌های پتروشیمی، تثبیت نرخ ارز حاصل از صادرات، و عواملی نظیر آن ریسک‌های غیرسیستماتیک بازار سرمایه را بالا برده است. در کنار همه اینها آمارها نیز نشان می‌دهد عوامل کلان اقتصادی نیز از روند رو به رشد بورس حمایت نمی‌کند.

مکث
عوامل بنیادی
همزمان با افزایش ریسک‌های سیستماتیک و غیرسیستماتیک آمار‌ها نشان می‌دهد روند سودآوری شرکت‌های بورس نیز امید بخش نیست. داده‌های آماری نشان می‌دهد درآمد شرکت‌های بورس در پاییز امسال نسبت به تابستان 8درصد و سود خالص آنها 7درصد کاهش یافته است. این آمار‌ها نشان می‌دهد با وجود افزایش 22درصدی درآمد اسمی شرکت‌ها، در مقایسه با پاییز پارسال، هزینه‌های تولید 35درصد افزایش یافته است. یعنی افزایش هزینه‌های تولید در حال از بین بردن سود شرکت‌هاست و به همین دلیل سود خالص شرکت‌های بورس نسبت به پاییز پارسال 18درصد کمتر بوده و حاشیه سود شرکت نیز 8درصد افت کرده است. طبق اطلاعات موجود سود شرکت‌های بورس در پاییز امسال هم در مقایسه با تابستان و هم در مقایسه با پاییز پارسال کاهش یافته است و این موضوع اثر نامطلوبی بر بازار سهام دارد.