ارتقای 7 پله ای ایران در نوآوری

گزارش شاخص جهانی نوآوری (GII2022) در حالی منتشر شده که ایران به رتبه دوم منطقه آسیای مرکزی و جنوبی و جایگاه سوم کشورهای دارای درآمد متوسط به پایین دست یافته است. اگرچه براساس این گزارش، ایران اکنون در رتبه 53جهان قرار دارد، اما در مقایسه با سال2021 با 7پله ارتقا، عملکرد مناسبی را در مسیر نوآوری از خود به جا گذاشته است. نوآوری (Innovation) به‌عنوان مهم‌ترین عامل برای رشد اقتصادهای جهانی شناخته می‌شود. همین موضوع باعث شده که سازمان جهانی مالکیت فکری (Intellectual Property Organization) که به اختصار WIPO نامیده می‌شود، طی سال‌های گذشته، گزارش عملکرد نوآوری کشورها را منتشر کند. آخرین گزارش شاخص جهانی نوآوری حاکی از این است که سوئیس همچنان به‌عنوان نوآورترین اقتصاد جهان طی 12سال گذشته در صدر جدول اقتصادهای نوآور قرار دارد. گزارش شاخص جهانی نوآوری (GII2022) در عین حال که عملکرد نوآورانه‌ترین اقتصادهای جهان را که شامل 132 اقتصاد نوآور است، بررسی می‌کند، در عین حال نقاط قوت و ضعف حوزه نوآوری را هم مورد توجه قرار می‌دهد. به‌عنوان مثال، رشد بهره‌وری که معمولاً با افزایش نوآوری تحریک می‌شود، براساس این گزارش راکد بوده است.

نوآوری در اقتصاد ایران
اگرچه نوآوری به‌عنوان یکی از مهم‌ترین شاخص‌های رشد اقتصادی محسوب می‌شود، اما توجه به این نکته ضروری است که سرمایه‌گذاری در نوآوری از ضروریات است. به گزارش وب‌سایت WIPO همچنین طی دو سال و نیم گذشته با شیوع ویروس کرونا شاهد نوعی افت و خیز در اقتصاد جهانی بوده‌ایم. درحالی‌که بسیاری از اقتصادها از این همه‌گیری متضرر شدند اما شاهد رشد اقتصادهای دیگر بودیم. ارتقای 7رتبه‌ای ایران در مقایسه با سال2021 که ایران را در جایگاه 53جهان تثبیت کرد، باعث شده که کشور ما برای دومین سال متوالی، از نظر نوآوری فراتر از پیش‌بینی‌ها ظاهر شود. توجه به این نکته ضروری است که ایران در بعضی شاخص‌ها سرآمد است. از جمله، براساس این گزارش، ایران در شاخص ثبت علامت تجاری رتبه اول و در شاخص دانش‌آموختگان علوم و مهندسی، رتبه دوم را از آن خود کرده است. همچنین ایران از نظر خروجی‌های نوآوری، عملکردی مشابه اقتصادهای اروپایی با درآمد بالا مانند لتونی(رتبه ۴۱) و کرواسی (رتبه ۴۲) دارد. این در حالی است که ایران برای نخستین بار، در میان 3کشور برتر کشورهای با درآمد متوسط به پایین قرار گرفته است. در این طبقه بندی، هند رتبه اول، ویتنام رتبه دوم و ایران رتبه سوم را به‌دست آورده است.
با این حال، ایران در شاخص نهادها در رتبه131 گزارش شاخص جهانی نوآوری (GII2022) قرار گرفته است. همچنین کشور ما در شاخص سرمایه انسانی و پژوهش در رتبه54، در شاخص زیرساخت‌ها در رتبه75 و در شاخص پیچیدگی بازار (Market sophistication) در رتبه11 قرار گرفته است. در شاخص پیچیدگی کسب‌وکار (Business sophistication) اما ایران جایگاهی بهتر از 115 را از آن خود نکرده است. علاوه بر این، شاخص خروجی دانش و فناوری برای ایران رتبه50 بوده و شاخص خروجی خلاقانه ایران در رتبه33 قرار داشته است.

عملکرد سایر کشورها
بررسی گزارش شاخص جهانی نوآوری (GII2022) نشان می‌دهد که برای دوازدهمین سال متوالی، سوئیس نوآورترین اقتصاد جهان در سال2022 است. پس از سوئیس، آمریکا، سوئد، بریتانیا و هلند قرار گرفته‌اند و این در حالی است که چین با قرار گرفتن در رتبه 11جهان، با یک شیب ملایم خود را به جمع 10کشور برتر دنیا نزدیک می‌کند. چین در سال2021 در رتبه12 و در سال2020 در رتبه13 نوآورترین اقتصادهای دنیا قرار داشت.
در این میان، عملکرد کشورهایی چون ترکیه و هند قابل توجه است، چراکه برای نخستین بار این دو کشور به فهرست 40کشور برتر دنیا راه یافته‌اند.
 
بزرگ‌ترین خوشه‌های نوآوری علم و فناوری
گزارش شاخص جهانی نوآوری (GII2022) همچنین بزرگ‌ترین خوشه‌های نوآوری علم و فناوری (S&T) در جهان را با بیشترین تراکم مخترعان و نویسندگان علمی اعلام کرده است. خوشه‌های نوآوری علم و فناوری اغلب به‌عنوان «مرکز علم و فناوری» شناخته می‌شوند.
در سال2022، خوشه توکیو-یوکوهاما برترین مرکز علم و فناوری در جهان معرفی شده و پس از آن، خوشه‌های شنژن-هنگ کنگ-گوانگژو (چین و هنگ کنگ، چین)، پکن(چین)، سئول(جمهوری کره) و سن خوزه-سان فرانسیسکو (ایالات متحده آمریکا) قرار دارند.

سرمایه‌گذاری در تحقیق و توسعه
سرمایه‌گذاری در تحقیق و توسعه (R&D) جهانی در سال۲۰۲۰ با نرخ 3.3درصد رشد کرد، اما نسبت به رشد تاریخی 6.1درصدی سال۲۰۱۹ کاهش یافته بود. تخصیص بودجه دولتی برای اقتصادهای دارای بیشترین هزینه R&D رشدی قدرتمند را در سال۲۰۲۰ تجربه کرد. با این حال، تصویر بودجه‌های دولتی R&D در سال۲۰۲۱ بسیار متفاوت بود. بودجه تحقیق و توسعه در کره و آلمان رو به ‌رشد بود، اما در آمریکا و ژاپن کاهش یافت.