خروج آرام زائران از مرزها؛ظرفیت عراق محدود است

سیده زهرا عباسی - خبرنگار 

7 روز تا فرارسیدن اربعین حسینی باقی مانده و در شرایطی که پیش‌بینی شده امسال 5میلیون زائر ایرانی از مرزهای 6گانه شلمچه و چذابه در خوزستان، خسروی در کرمانشاه، مهران در ایلام، باشماق در کردستان و تمرچین در آذربایجان غربی راهی عتبات عالیات شوند، اما بسته‌شدن چندباره و موقت مرز از سمت عراق مشکلات زیادی را در تردد زائران ایجاد کرده است.از سوی دیگر کمبود وسایل حمل‌ونقل در کشور همسایه، شرایط را طوری رقم زده است که مرزهای شش‌گانه ایران با حجم زیادی از زائران، آن هم در هوای گرم مواجه‌ شده‌اند. گرچه به‌گفته مسئولان استانی، امکانات لازم برای پذیرایی و اسکان این زائران در مرزهای ایران وجود دارد، اما هیچ‌یک از این مرزها پذیرای زائر جدید نخواهد بود و هم‌اکنون تلاش مسئولان، مدیریت و خروج آرام زائران حاضر در پایانه‌های مرزی از کشور است.

محدودیت ترافیکی در ورودی کرمانشاه 
مرز رسمی خسروی در فاصله ۱۵کیلومتری قصر شیرین در استان کرمانشاه به‌دلیل مسافت کوتاه نسبت به سایر مرزهای کشورمان، کانونی مهم برای تردد مسافران و زائران ایرانی و عراقی است، اما کمبود وسایل حمل‌ونقل در استان دیالی عراق موجب شده این مرز در روزهای گذشته با انبوهی از مسافران در پایانه مرزی، شهر قصر شیرین و همچنین جاده‌ها مواجه باشد.
استاندار کرمانشاه در گفت‌وگو با همشهری به ازدحام بالای جمعیت در مسیر و مرز بین‌المللی خسروی اشاره می‌کند و از مردم می‌خواهد برای رسیدن به مرز عجله نکنند و با صبوری منتظر اطلاع‌رسانی ستاد اربعین باشند.
بهمن امیری‌مقدم، مراجعه زائران جدید را موجب معطلی و سرگردانی آنها می‌داند و تأکید می‌کند: امکان خروج همه زائران در زمان محدود وجود ندارد، زیرا تجمع آنها در آن ‌سوی مرز در شرایط گرمای شدید هوا و کمبود امکانات اسکان و پذیرایی در عراق، سبب سختی و فشار برای زائران می‌شود.
بنا بر آمارها، روز گذشته بیش از 5هزار زائر در پایانه مرزی خسروی و بیش از 8هزار زائر در قصرشیرین برای خروج از مرز معطل شدند که همین معطلی با توجه به دمای 46درجه هوای قصرشیرین و 47درجه‌ای استان دیالی عراق موجب بروز مشکلاتی برای زائران شد.
مسئولان کرمانشاه تأکید می‌کنند روز گذشته بیش از 30هزار زائر از مرز خارج شده‌اند؛ درحالی‌که حجم ورودی زائران از مرز در نهایت به 400نفر می‌رسد. همین موضوع و ماندگاری زائران در عراق آن هم از 12روز پیش از اربعین موجب شده این کشور نتواند پاسخگوی جمعیت باشد.
مدیرکل روابط‌ عمومی استانداری کرمانشاه هم با اشاره به همین نکته به همشهری توضیح می‌دهد: حجم بالای زائران در پایانه مرزی موجب ترافیک سنگین و قفل شدن مسیرهای منتهی به مرز خسروی شده است؛ به‌طوری که در ورودی استان از سمت کنگاور، ورودی اسلام‌آباد غرب که یک جاده به سمت مهران و یک جاده به سمت خسروی دارد، سرپل‌ذهاب و قصر شیرین، شاهد ترافیک شدید حتی تا 30کیلومتر هستیم.
به‌گفته عبدالله الماسی، زائران به‌تدریج از مرز عبور داده می‌شوند، اما برای کنترل جمعیت فعلا در ورودی کرمانشاه محدودیت ترافیک اعمال شده است.
روز گذشته با توجه به دیدار استاندار کرمانشاه با استاندار دیالی عراق، 100اتوبوس از کرمانشاه برای حمل‌ونقل زائران به عراق اعزام شد و این استان آمادگی ارسال اتوبوس‌های بیشتر را  هم دارد.

انبوه جمعیت در مرزهای دوگانه خوزستان
با توجه به کمبود امکانات اسکان و حمل‌ونقل در عراق، هم‌اکنون گذرنامه ویژه اربعین صادر نخواهد شد و بلیت‌های فروخته‌شده برای اتوبوس‌ها هم لغو شده است. با اینکه از ابتدای شهریور تا‌کنون یک میلیون و 400هزار تردد در محورهای اربعینی کشور ثبت شده، اما هنوز وضعیت ادامه این سفرها روشن نیست.
استاندار خوزستان هم در گفت‌وگو با همشهری با توجه به حضور انبوهی از زائران در مرزهای شلمچه و چذابه این استان از زائران خواست به این مناطق مراجعه نکنند.
از ابتدای شهریور تا روز پنجشنبه (17شهریور) ۸۱۰هزار و ۲۱۹ زائر اربعین از پایانه‌های مرزی شلمچه و چذابه تردد داشتند، اما صادق خلیلیان با اشاره به نبود وسایل حمل‌ونقل در مرز عراق و به منظورجلوگیری ازسرگردانی زائران تأکید می‌کند: این مرزها فعلا مسدود هستند. 
او با بیان اینکه مرزها از 2روز گذشته با این مشکل مواجه شده‌اند در پاسخ به خبرنگار همشهری می‌گوید:‌ پنجشنبه از مرز شلمچه در عراق وجمعه از مرز چذابه در عراق بازدید و با مسئولان عراقی هم مذاکره‌هایی داشتم تا هم آنها با افزایش تعداد وسایل حمل‌ونقل به تسهیل حمل‌ونقل مسافران کمک کنند و هم بگذارند ما اتوبوس‌های بیشتری برای انتقال زائران تا شهر العماره، نزدیکترین شهر به کربلا به این کشور بفرستیم.
 به‌گفته خلیلیان، با مذاکره‌های انجام شده فعلا 200 اتوبوس از خوزستان به عراق ارسال شده و قرار است اتوبوس‌های بیشتری هم اختصاص یابد. مشاهده‌های میدانی نشان می‌دهد شلوغی و انبوه جمعیت در این 2مرز به قدری است که زائران 2شب گذشته را روی زمین استراحت کردند تا بلکه امکان خروج از مرز برایشان مهیا شود.
یکی از حاضران در این مرز به همشهری توضیح می‌دهد: شلمچه و چذابه مملو از جمعیت هستند و گرمای هوا هم شرایط را برای زائران سخت کرده است؛ هرچند در این مدت موکب‌ها در مرزهای ایران فعال هستند و با همه توان با امکاناتی چون آب، غذا و سرویس‌های بهداشتی و حمام به زائران خدمت‌رسانی می‌کنند، اما در آن سوی مرز اوضاع مناسب نیست و هیچ وسیله‌ای برای تردد وجود ندارد.
این زائر اربعین تأکید می‌کند که زائران حتی اگر امکان خروج از مرز را داشته باشند، در عراق دچار سرگردانی می‌شوند و به همین دلیل بهتر است تا بهبود شرایط به سمت مرزها نیایند.

تمرچین هم بسته شد
با وجود اینکه بخش زیادی از تردد زائران اربعین به‌ترتیب از مرز مهران، شلمچه و چذابه و بعد از 3مرز دیگر کشور انجام می‌شود، اما در روزهای گذشته بسته بودن پایانه‌های مرزی در ایلام، خوزستان و کرمانشاه، بسیاری از زائران را به سمت مرز تمرچین در آذربایجان‌غربی هدایت کرده بود.
روز گذشته رضا پناهی مقدم، فرمانده پلیس راه آذربایجان‌غربی در ساعت‌های ابتدایی جمعه (18شهریور) با وجود حجم بالای مراجعه به این مرز، تردد در مسیرهای منتهی به تمرچین را روان توصیف کرده و توضیح داده بود که مینی‌بوس‌هایی در پارکینگ‌ها تدارک دیده شده تا زائران بعد از پارک خودروهای خود با مینی‌بوس به مرز منتقل شوند و از بروز ترافیک خودداری شود.
با وجود این تنها ساعتی بعد، استاندار آذربایجان‌غربی از بسته شدن این مرز خبر داد و گفته بود که با توجه به تصمیم ستاد مرکزی اربعین به‌علت نبود امکانات در کشور عراق، تا اطلاع ثانوی در مرز تمرچین عبور و مرور متوقف است. محمدصادق معتمدیان با بیان اینکه در مرز  تمرچین عبور و مرور بدون مشکل در حال انجام بود، تأکید کرده است استان منتظر اطلاعیه‌های بعدی ستاد مرکزی اربعین است.
امسال برای نخستین‌بار امکان تردد زائران کربلای معلی از طریق مرز زمینی تمرچین پیرانشهر و مسیر اربیل به عراق و امکان اسکان زائران در موکب «شهدای بارزان» اربیل عراق فراهم شده است و روزانه 2تا 3هزار نفر از این مسیر عبور می‌کنند. تردد از مرز تمرچین از ۱۴ شهریورامسال آغاز شده است و عملیات رفت و برگشت زائران تا ۳۱ شهریور نیز ادامه دارد. در این مرز، همه زیرساخت‌های رفاهی برای تردد امن و ارزان زائران به سمت بغداد و کربلا فراهم است.
جلیل جباری، مدیرکل میراث فرهنگی آذربایجان‌غربی پیش‌بینی می‌کند در طول مراسم پیاده‌روی اربعین ۵۰۰هزار زائر از مرز تمرچین پیرانشهر راهی عتبات عالیات شوند.

خدمات‌رسانی موکب‌های باشماق به زائران 
مرز باشماق در شهرستان مریوان استان کردستان هم امسال برای نخستین بار در کنار مرز تمرچین در آذربایجان‌غربی به جمع گذرگاه‌های زائران اربعین پیوست.
مدیریت گذرگاه مرزی باشماق عراق با بیان اینکه این گذرگاه از روز 14شهریور آماده استقبال از زائران ایرانی بود، اعلام کرده است براساس توافق میان ایران و عراق روزانه بیش از 3هزار زائر از این مرز عبور خواهند کرد که این رقم تا 5هزار نفر هم قابل افزایش است. طبق آمار مسئولان استانی کردستان، از ۱۴شهریور تاکنون 7787زائر از این مرز برای عزیمت به عتبات عالیات استفاده کرده‌اند.
اما این مرز هم مانند 5مرز دیگر اربعینی کشور روز گذشته موقتا بسته شد. فرماندار مریوان با بیان اینکه تردد زائران از مرز باشماق فعلا ممکن نیست، تأکید می‌کند که تردد از این مرز تا صبح جمعه برقرار بود، اما کمبود امکانات در اقلیم کردستان عراق و حجم بالای تردد زائران، موجب شد امکان خروج زائران فراهم نباشد.
اسماعیل احمدی از زائران می‌خواهد در محل‌های اسکان در شهر مریوان حضور داشته باشند و به مرز باشماق مراجعه نکنند، زیرا به‌محض رفع مشکل از جانب طرف عراقی، تردد و پذیرش زائران انجام خواهد شد.
به‌گفته وی، ۱۰ نقطه به‌عنوان پارکینگ در مریوان تعبیه و حدود ۷۰ دستگاه اتوبوس و مینی‌بوس هم برای جابه‌جایی زائران از شهر مریوان به مرز باشماق درنظر گرفته شده است. ۱۵ موکب در شهرستان مریوان برای ارائه خدمت به زائران مستقر شده‌اند که 8مورد آن فقط در مرز باشماق است و به‌گفته مسئولان استان کردستان این عدد در حال افزایش است.
زائران اربعین حاضر در مریوان و پایانه مرزی باشماق از سوی موکب‌ها پذیرایی می‌شوند و امکانات لازم برای تردد و اسکان آنها فراهم است، اما مسئولان این استان مانند سایر استان‌های هم‌مرز با عراق از مردم می‌خواهند از شهرهای مبدا به مرزهای غربی مراجعه نکنند.

هدایت زائران به شهرهای خنک ایلام 
و اما مرز مهران در استان ایلام به عنوان مهم‌ترین گذرگاه مرزی در ایام اربعین با حدود ۲۳۰ کیلومتر فاصله با بغداد نزدیک‌ترین شهر مرزی کشورمان به پایتخت عراق و عتبات عالیات این کشور است که حدود 60درصد ترددها را به خود اختصاص داده است. 
در حال حاضر بیش از 220هزار نفر در پایانه مرزی، پل زائر و شهر مهران استان ایلام حاضر هستند و خروج آن‌ها از مرز به تدریج در حال انجام است. 
معاون امور عمرانی استاندار ایلام در این باره به همشهری می‌گوید:‌ در حال حاضر طرف عراقی امکانات مناسب برای برگزاری با شکوه این کنگره دینی را در اختیار ندارد، اما با وجود این همکاری و همراهی لازم ‌با ایران انجام می‌شود. 
سعید هژبری با بیان اینکه‌ زائران در گیت‌های ورودی کشور عراق معطل می‌شوند، می‌افزاید: تدابیری اندیشیده شده است که در شهر مهران و دیگر شهرهای استان با توجه به گرمای هوا با سیستم مه‌پاش هوا مطبوع و همچنین با توزیع آب خنک از گرمازدگی زائران جلوگیری شود. 
به گفته وی، ترافیک در ورودی ایلام و شهر مهران بالاست و به همین دلیل زائران در شهر و پایانه به شهرهای خنک‌تر در ورودی استان و همچنین فضاهای آموزشی، ورزشی و مساجد که از قبل پیش‌بینی شده بود هدایت می‌شوند. 
هژبری با اشاره به دیدارهای چند باره استاندار ایلام با طرف‌های عراقی در چند ماه گذشته و به ویژه طی روزهای گذشته از تردد بیش از 180هزار زائر در روز جمعه خبر می‌دهد و اظهار می‌کند:‌ با توجه به رایزنی‌های صورت گرفته آمادگی داریم به تعداد مورد نیاز اتوبوس برای حمل و نقل زائران به عراق اعزام کنیم.
طبق اعلام استان‌ها همه سفرهای اتوبوسی به سمت مرزهای غربی لغو شده و هزینه بلیت‌های اتوبوس به زائران برگردانده می‌شود. ستاد مرکزی اربعین اعلام کرده است که پس از تخلیه پایانه‌های مرزی، شرایط بازگشایی مرزها بررسی و تصمیم‌گیری‌ها به مردم اطلاع‌رسانی می‌شود.