گزارش
اینجا خانواده کتاب می‌خواند
محدود کردن فضای مجازی، مطالعه خانوادگی و در دسترس قرار دادن کتاب ازجمله مهم‌ترین پیش‌نیازها برای کتابخوان کردن اهل خانه است
الهام مصدقی‌راد- روزنامه‌نگار
کتاب و کتاب خواندن در بسیاری از خانواده‌ها یک اصل مهم است. کتاب برایشان مهم و محترم است و آن را در سبد مخارج ماهانه خانوار قرار داده و به نوعی مدیریت می‌کنند تا با وجود هزینه بالای خرید کتاب، این اصل مهم چه برای بزرگسالان خانه و چه برای کودکان فراموش نشود. برای کتاب خواندن و کتابخوان شدن، دیر نیست. نداشتن وقت و گرانی کتاب و اینکه نمی‌دانم چه کتابی بخوانم، بهانه‌های خوبی برای کتاب نخواندن نیست. با راهکارهایی ساده می‌توانیم سبک زندگی‌مان را به سمت کتابخوانی هدایت کنیم.
تلویزیون و فضای مجازی را محدود کنید
یکی از بزرگ‌ترین موانع برای کتاب خواندن، وقت گذاشتن بیش از نیاز، پای تلویزیون و فضای مجازی است. فرقی نمی‌کند چند سالمان باشد، رسانه‌های تصویری و فضای مجازی ما را بدجور مقهور خودشان می‌کنند و بارزترین اثر‌گذاری آنها، وقتی است که عمدتا از ما می‌ربایند. برای استفاده کردن از برنامه‌ها یا صفحات مورد‌علاقه و سر زدن به پیام‌رسان‌ها باید برنامه‌ریزی کرد. برای کاهش زمان استفاده کودکان از تلویزیون و ترغیب آنها به کتاب خواندن بهتر است برنامه و زمان‌بندی خاصی برای دیدن تلویزیون درنظر گرفت و به اجرای آن پایبند بود. تجربه برخی والدین نشان داده بعضی مواقع محدود کردن تلویزیون، کمک بزرگی به مدیریت زمان بچه‌ها و پرداختن آنها به فعالیت‌های سازنده، مطالعه کتاب و بازی‌های فکری می‌کند.
کتاب را در دسترس بگذارید
کتابی را که تمایل دارید بخوانید در جلوی چشمتان قرار دهید، دم دست‌تان باشد تا هر زمان که کوچک‌ترین فرصت ایجاد شد آن را مطالعه کنید. گذاشتن کتاب در کتابخانه به امید آنکه هر وقت سرتان خلوت شد به سراغش بروید، معمولا نتیجه نمی‌دهد. بعضی افراد کتاب را کنار تخت قرار می‌دهند تا شب‌ها حتما چند صفحه‌ای بخوانند. برخی خانم‌ها کتاب را در آشپزخانه می‌گذارند تا در میانه کارها، فرصتی برای مطالعه ایجاد کنند. اگر هم به هر دلیل زیاد از خانه بیرون می‌روید یا شاغل هستید، از فرصت نشستن در تاکسی و مترو و اتوبوس و وقتی که در ترافیک هدر می‌رود، به خوبی می‌توانید استفاده کنید. اتاق انتظار پزشکان، مدت زمانی که مقابل کلاس فرزندتان منتظر اتمام کلاس هستید و... همگی مواردی است که می‌توانید کتاب را همراه خود برده و مطالعه کنید.
همیشه لازم نیست کتاب بخرید
کتاب گران‌تر شده است و همیشه امکان خرید آن وجود ندارد یا کمی سخت است. می‌توان در این مواقع کتاب‌های دوستان و آشنایان را امانت گرفت و کتاب‌های خودمان را هم امانت بدهیم یا در کتابخانه‌ای عضو شویم. این از بهترین گزینه‌ها برای کودکان هم محسوب می‌شود؛ چراکه با شرایط و فضای کتابخانه‌ها آشنا شده و می‌آموزند، درست امانتداری کنند. اما برای بزرگسالان، استفاده از کتاب‌های الکترونیک یا کتاب‌های صوتی نیز گزینه‌های مطلوبی هستند. خوبی این نوع کتاب‌ها این است که هر کجا که گوشی موبایل یا تبلت همراهتان باشد، می‌توانید سراغ مطالعه بروید، هزینه‌ای هم که بابت تهیه این نوع کتاب‌ها پرداخت می‌کنید با هزینه خرید کتاب متفاوت است. بهتر است کتاب‌های الکترونیک و صوتی برای کودکان استفاده نشود تا کمتر درگیر فضای مجازی شوند.
ساعت مشخصی خانوادگی کتاب بخوانید
مانند حضور اعضای خانواده بر سر میز یا سفره غذا، یا خواندن نماز جماعت در بعضی خانه‌ها، برای مطالعه کتاب نیز می‌توان زمان مشخصی قرار داد تا همه اعضای خانه با هم آن را اجرا کنند. در آن زمان بهتر است هیچ‌یک از اعضا به فعالیت دیگری نپردازد و همگی در محیطی آرام و بدون تلویزیون و تلفن همراه، مشغول مطالعه شوند. برای پربارتر کردن این مطالعه دسته‌جمعی می‌توان خلاقیت نیز به خرج داد؛ مثلا از بچه‌ها بخواهید در مورد کتابی که مطالعه می‌کنند توضیح بدهند و نظراتشان را بگویند. ما هم با توجه به سن و سال کودک می‌توانیم توضیح مختصری از کتاب‌مان ارائه دهیم. گاهی اوقات نیز کتابخوانی دسته‌جمعی را می‌توان به خواندن یک کتاب به‌صورت خانوادگی و با صدای بلند اختصاص داد؛ کتابی که برای همه اعضای خانواده قابل‌فهم باشد. شاهنامه‌خوانی، حافظ یا گلستان‌خوانی و یا خواندن یکی از کتاب‌های فرزندمان؛ یک مرتبه ما کتاب او را بخوانیم و بار دیگر او با صدای بلند کتاب را برای همه بخواند.
مکث
پیش‌نیازهایی برای کتابخوان شدن
هدی روحانی، مروج کتابخوانی درخصوص توجه به کتاب خواندن در خانواده می‌گوید: «برای اینکه بخواهیم کتاب در خانواده به یک جریان متداول و به یک فرهنگ و عادت تبدیل شده و نقش پررنگ و روتینی داشته باشد، باید خودمان هم به‌عنوان والد، سهم مهمی در جریان مطالعه داشته و از خودمان شروع کنیم؛ مطمئن باشید بچه‌ها می‌بینند و یاد می‌گیرند. خانواده کتابخوان، پیش‌نیازهایی لازم دارد؛ یکی از مهم‌ترین آنها قرار داشتن کتابخانه در خانه است. فرقی نمی‌کند خانه ما بزرگ باشد یا کوچک، مهم این است که همه اعضا و البته کودکان بدانند جایی برای کتاب در این خانه وجود دارد. باید در سبد خانواده، بخشی را برای تهیه کتاب قرار داد و بودجه آن را کنار گذاشت. گاهی اوقات کتابی که قصد خرید آن را داریم مبلغ بالایی دارد اما اگر در سبد مخارج خانواده برای خرید آن جایی درنظر گرفته باشیم، می‌توانیم یکی از نیازهایمان را منتفی کرده و خرید آن را به زمان دیگری موکول کنیم تا امکان خرید کتاب مورد‌نظر فراهم شود؛ در واقع با مدیریت منابع مالی می‌توان کتاب را همچنان در سبد خانواده حفظ کرد. یک خانواده کتابخوان یا خانواده‌ای که قصد دارد کتابخوانی را به یک فرهنگ خانوادگی تبدیل کند، باید برای خرید دسته جمعی کتاب ترتیبی دهد. این خرید می‌تواند خانوادگی باشد، یا کودکان به همراه یکی از والدین و یا والدین با یکدیگر. برای خرید نیز به اطلاعاتی در مورد کتاب‌ها نیازمندیم تا خرید خوب و قابل‌قبولی داشته باشیم. تازه‌های نشر، کتاب‌های پرفروش در زمینه مورد‌علاقه ما، کمک خواستن از کتابخوان‌های حرفه‌ای و... ازجمله راه‌های پاسخ دادن به سؤال «چه چیزی بخریم؟» است. برای کودکان نیز می‌توان به فهرست معتبر مراجع امن کتاب مانند «لاک‌پشت پرنده» یا «شورای کتاب کودک» مراجعه کرد. بعد از آن باید به مطالعه روزانه پایبند باشیم، و آن را تنها منوط به آخر شب و قبل از خواب نکنیم. موضوعات مختلف را به کتاب مربوط کنیم؛ مثلا اگر کودک به حشرات علاقه‌مند است او را تشویق کنید که با هم در کتابفروشی یا کتابخانه دنبال کتابی با موضوع حشرات باشید، با این کار کودک می‌آموزد که کتاب خواندن فقط خواندن داستان نیست و او می‌تواند پاسخ سؤالات علمی، سرگرمی‌ها و علاقه‌مندی‌هایش را نیز در کتاب پیدا کند».