آتش، اینترنت را مختل کرد

عمادالدین قاسمی‌پناه- روزنامه‌نگار

صبح روز گذشته، گروهی از کاربران اختلال و قطعی اینترنت را برای ساعاتی تجربه کردند. نخستین اطلاع‌رسانی‌ها، حاکی از وقوع آتش‌سوزی در مرکز LCT خیابان شیخ بهایی بود. این اختلال باعث شد که بعضی از سرویس‌های داخلی مانند اپلیکیشن‌های بانکی، مسیریاب‌ها و وب‌سایت‌ها از دسترس خارج شوند.
سایت نت‌بلاکس که یک پایگاه نظارت بر وضعیت اینترنت است، اعلام کرده ۳ ساعت پس از آغاز این اختلال، بخش زیادی از قطعی‌ها، برطرف شده است. مقام‌های وزارت ارتباطات اختلال در شبکه ارتباطی کشور را روز گذشته در مصاحبه‌های خود با صدا و سیما جزئی دانستند اما اطلاعات نت‌بلاکس افت بیشتر از ۲۰ درصد را در اتصالات کشور به اینترنت نشان می‌دهد.
آنگونه که اعلام شده، مشکل برق در یکی از اتاق‌های مرکز LCT (اتاق باتری یا همان یو‌پی‌اس) باعث وقوع آتش‌سوزی و پس از آن، برای جلوگیری از گسترش آتش‌سوزی، برق مرکز قطع می‌شود. اگرچه مرکز مخابرات امام خمینی جایگزین مرکز LCT شد، اما کارشناسان به‌طور کلی تمرکز تجهیزات در یک یا 2نقطه را مناسب ارزیابی نمی‌کنند.

مشکل تمرکز در تهران
نعیم فرهادیان، کارشناس شبکه در گفت‌وگو با همشهری معتقد است که تمرکز همه تجهیزات شرکت ارتباطات زیرساخت در یک یا 2نقطه به لحاظ امنیتی قابل تامل است و می‌گوید: «یکی از مشکلات اصلی که در زیرساخت وجود دارد، این است که همه‌‌چیز در تهران و ساختمان LCT مستقر است.»
با این حال فرهادیان به‌وجود 2مرکز IXP در تهران اشاره می‌کند. یکی همان مرکز LCT و دیگری مرکز مخابرات امام خمینی است و به همین‌خاطر وقتی اینترنت قطع شد، اپراتورهای موبایل قطع نشدند.
او با اشاره به اتصال ارتباط اپراتورهای موبایل مانند همراه اول و ایرانسل به مرکز امام می‌گوید: «از آنجا که بقیه به این مرکز وصل نبوده‌اند، باز هم قطعی‌ها محسوس بوده است.»
لزوم حضور در هر دو مرکز
این کارشناس شبکه معتقد است که «بعضی از ارائه‌دهندگان صرفا به مرکز LCT وصل هستند و مادامی که همه دیتاسنترها به مرکز امام وصل نباشند، کاربران این اختلال‌ها و قطعی‌ها را تجربه می‌کنند». فرهادیان با تأکید بر اینکه باید همه دیتاسنترها و ارائه دهندگان، هم در مرکز LCT و هم در مرکز امام حضور داشته باشند، می‌گوید: «به این ترتیب اگر چنین مشکلی پیش بیاید، سیستم‌های جایگزین به‌طور خودکار وارد مدار یا اصطلاحا failover می‌شوند.»
کارشناس شبکه به این پرسش که آیا مرکز دوم ظرفیت پذیرش همه دیتاسنترها و ارائه‌دهندگان را دارد، پاسخ مثبت می‌دهد و می‌گوید: «ظرفیت مرکز امام از ظرفیت مرکزLCT بیشتر است، اما در حالت کلی، این دو مرکز باید به‌طور موازی با همدیگر ارتقا پیدا کنند.»
فرهادیان همچنین در پاسخ به این پرسش که هنگام آتش‌سوزی، چه اتفاقی می‌افتد که اینترنت قطع می‌شود، می‌گوید: «کادر فنی مرکز برای جلوگیری از اتفاقات بعدی، برق مرکز را قطع کرده‌اند و همین موضوع باعث قطعی اینترنت شده است.»
این در حالی است که سایت‌ها و پلتفرم‌های داخلی مانند اپلیکیشن‌های بانکی یا مسیریاب‌ها هم چند ساعت از کار افتادند. این کارشناس شبکه در این مورد می‌گوید: «بیشتر اپ‌های داخلی در دیتاسنترها مستقر شده‌اند، مثل دیتاسنترهای شاتل، مبین نت یا آسیاتک. این دیتاسنترها عموما به مرکز LCT وصل هستند. اگر همه دیتاسنترهای ما به‌طور همزمان به هر دو مرکز LCT و امام وصل باشند، علی القاعده نباید مشکلی پیش بیاید.»

چه باید کرد؟
فرهادیان به‌عنوان توصیه به این نکته اشاره می‌کند که «اگر همه دیتاسنترها و ارائه‌دهندگان این امکان را داشتند که تجهیزات خود را به‌صورت یکسان و متقارن در این دو مرکز مستقر کنند، این مشکل پیش نمی‌آمد».
او با اشاره به اینکه بعضی از ارائه‌دهندگان که از تمکن مالی برخوردار بوده اند(مثل همراه اول و ایرانسل)، این کار را انجام داده‌اند، می‌گوید: «کار فنی مناسب این است که وضعیت زیرساخت‌ها بهتر شود و به‌عبارتی نقطه تکی شکست (single point of failure) نباشد.»

مکث
اختلال جزئی یا گسترده؟
وب‌سایت نت‌بلاکس که اختلال اینترنت کشورها را رصد می‌کند، دیروز با انتشار نمودار، از قطعی 3ساعته و گسترده اینترنت ایران خبر داده است. با این حال، حمید فتاحی، مدیرعامل شرکت ارتباطات زیرساخت، طی یک گفت‌وگوی تلویزیونی این اختلال را جزئی اعلام کرد. بعد از چند ساعت از این اتفاق، فتاحی در پاسخ به پرسش شبکه خبر مبنی بر اینکه اکنون اینترنت در چه وضعیتی است، گفت: «۹۰ درصد مشکل قطعی اینترنت به‌دلیل آتش‌سوزی در این شرکت رفع شده است. او گفت: «به محض اینکه این اتفاق افتاد، با همکاری خوب سازمان آتش‌نشانی، در مرحله اول، حریق مهار و رفع اختلال از سامانه‌های برق‌رسانی هم آغاز شد.»