غربی‌ها مجبورند به خواست پوتین تن بدهند

محمد بیاتی، روزنامه‌نگار

علی بیگدلی معتقد است که پوتین هنوز وارد جنگ تمام‌عیار در اوکراین نشده و کار به اینجا هم نخواهد رسید؛ چرا که به‌نظر می‌رسد غرب و آمریکا چاره‌ای جز پذیرفتن خواست پوتین ندارند.

علت اصلی تنش بین روسیه و اوکراین چیست؟ آیا موضع‌گیری همه جانبه کشورهای غربی می‌تواند باعث عقب‌نشینی روسیه از مواضعش در برابر اوکراین شود؟
رابطه بین اوکراین و مسکو رابطه‌ای بسیار دیرینه است و هیچ‌کدام از کشورهای پیمان ورشو به اندازه اوکراین روسی‌مآب نبودند. اصلا مدتی پایتخت غربی روسیه کی‌یف بوده است. روس‌ها همیشه آرزوی دسترسی به آب‌های آزاد را داشته‌اند و اوکراین می‌توانست از طریق دریای سیاه دسترسی به آب‌های آزاد را برای روس‌ها امکانپذیر کند. بنابراین اوکراین همیشه برای روسیه اهمیت بسیار زیادی داشته است. از طرفی غربی‌ها در سال ۲۰۱۴ انقلابی مخملی در اوکراین به راه انداختند. آنها با دو استراتژی تلاش کردند روسیه را مهار کنند؛ یکی گسترش اتحادیه اروپا بود که تقریبا همه کشورهای اطراف غربی روسیه را دربرگرفت و دیگری پیوستن اوکراین به ناتو.
روس‌ها از همان موقع در برابر این اقدامات مقاومت کردند اما اکنون با تلاش غربی‌ها برای گسترش بیش از حد ناتو و افزودن اوکراین به ناتو در واقع روی رگ حیاتی روسیه دست گذاشتند؛ موضوعی که برای روس‌ها و پوتین غیرقابل‌قبول بود و درنهایت باعث شد روس‌ها دست به اقدام نظامی برای جلوگیری از این اتفاق بزنند.
دو منطقه دونتسک و لوهانسک مدت‌هاست که منتظرند عضو روسیه شوند و به رسمیت شناختن استقلال این دو منطقه نیز اهمیت دوچندانی برای پوتین دارد. هرچند براساس قراردادی که در سال ۲۰۱۴ شکل گرفت قرار شد دولت اوکراین به دو منطقه دونتسک و لوهانسک یک نوع خودمختاری داخلی دهد، اما با آمدن آقای زلینسکی به‌عنوان رئیس‌جمهور اوکراین که تمایلات شدید به غرب دارد این استقلال داخلی در عمل انجام نشد و رفتار تحقیرآمیزی با اهالی این دو منطقه شد.
با این همه، غربی‌ها هرگز جواب این همه تمایل زلینسکی به غرب را ندادند و انتظارات او را برآورده نکردند. آن انتظاری که برای مردم اوکراین ایجاد کرده بودند برآورده نشد و تورم و بیکاری رو به افزایش گذاشت. در واقع، غربی‌ها خیلی توجهی به خواسته‌های اوکراین نکردند و همکاری سخاوتمندانه‌ای با اوکراین نداشتند. تا جایی که یکی از مقامات برجسته فرانسوی اخیرا گفته است که ما هیچ وقت به‌خاطر اوکراین خودمان را با پوتین درگیر نمی‌کنیم. به این دلیل زلینسکی همیشه از غربی‌ها گله مند است.
به‌نظر شما غربی‌ها اکنون چگونه می‌توانند جلوی عمیق‌ترشدن این بحران را بگیرند؟
غربی‌ها الان باید نوعی دیپلماسی پنهانی را عملی کنند؛ چرا که پوتین هزاران سرباز در اوکراین پیاده کرده و دیگر نمی‌تواند دست خالی برگردد و به اهداف خود در اوکراین نرسد. از نظر افکار عمومی هم پذیرفتنی نیست که او دست خالی از اوکراین برگردد. غربی‌ها هم با تحریم نمی‌توانند جلوی پوتین را بگیرند چرا که با آن تحریم‌ها هیچ وقت روسیه به ورشکستگی اقتصادی نمی‌رسد. با ادامه این روند، پوتین تا یک ماه آینده کل اوکراین را می‌تواند در اختیار بگیرد.
منظور از دیپلماسی پنهانی دقیقا چیست؟
توجه کنیم که پوتین هنوز دست به جنگ تمام عیار نزده وگرنه اوضاع الان به‌گونه‌ای دیگر بود. منظور این است که غرب و آمریکا باید تعهد بدهند که اوکراین هیچ وقت به ناتو نخواهد پیوست. این امتیازی است که غرب باید در یک سیاست‌ورزی پنهان به روسیه و پوتین بدهد، چرا که پوتین به چیزی کمتر از این قانع نخواهد شد. بنابراین حالا وقت آن است که غربی‌ها تغییر سیاست بدهند.
پوتین به جز واکنشی که انجام داد یعنی درگیری نظامی، آیا راه‌حل دیگری می‌توانست داشته باشد تا بتواند جلوی نفوذ غرب را بگیرد؟
پوتین تنها راهش همین بود و کار دیگری نمی‌توانست بکند تا بتواند جلوی غربی‌ها را بگیرد. خصوصا اینکه غرب نه توقعاتی که برای اوکراینی‌ها به‌وجود آورده بود را برآورده کرد نه حالا جز تحریم روسیه کار دیگری می‌تواند برای اوکراین بکند.
نظرتان راجع به موضع‌گیری ایران در این مناقشه چیست؟ 
ببینید با توجه به اینکه ایران دل خوشی از غربی‌ها ندارد و با روسیه هم ارتباط خوبی دارد بنابراین این موضع‌گیری از طرف ایران طبیعی است. مسئله مهم‌تر این است که با شکست غرب و خصوصا آمریکا در ماجرای روسیه و اوکراین، فضا کاملا به نفع ایران خواهد چرخید. به هر حال منافع کشورها موضوع مهمی است. همانطور که دیدید چین هم خیلی هوشمندانه و زیرکانه از اقدام پوتین حمایت کرد چرا که پیروزی روسیه بر اوکراین منجر به پیروزی چین بر تایوان خواهد شد. ایران اصلا نمی‌توانست موضع دیگری داشته باشد. چه بسا حتی نمی‌توانست بی‌تفاوت از کنار موضوع بگذرد.