تیغ توسعه بر گلوی تاریخ شیراز

محمدمهدی کلانتری، دبیر کمیته میراث فرهنگی  اتحادیه انجمن‌های دانشجویی مرمت و معماری ایران 

مطرح شدن دوباره موضوع تخریب بافت تاریخی شیراز از آنجا آغاز شد که در سفر سید ابراهیم رئیسی به استان فارس در مهرماه سال‌جاری، طرح 57هکتاری توسعه در بافت تاریخی شیراز برای چندمین‌بار مطرح شد. این طرح نخستین‌بار در دولت دهم ‌در سال89 در شورای‌عالی معماری و شهرسازی تصویب، و تخریب‌ها و آزادسازی‌ها از همان سال شروع شد. اما با تغییر دولت، در سال1394 طرح توسعه 57هکتاری در بافت تاریخی شیراز به‌دلیل تخلفات و مغایرت با ارزش‌های تاریخی، توسط شورای‌عالی معماری و شهرسازی ‌وقت لغو و طرح تفصیلی این محدوده با رویکرد حفاظت از بافت تاریخی تهیه، تصویب و ابلاغ شد. طرح مصوب جدید اما هیچ‌گاه در دستور کار مدیران استانی قرار نگرفت و تخریب‌های این محدوده به‌صورت غیرقانونی تا سال1396 ادامه یافت. این تخریب‌ها وسعتی به میزان 4هکتار داشت و 10اثر ثبت ملی شده و ده‌ها اثر واجد ارزش ثبت در فهرست آثار ملی را ‌با خاک یکسان کرد. تداوم این رفتار موجب شد تا وزارت میراث‌فرهنگی شکایتی تقدیم مرجع قضایی کند که در سال98 منجر به صدور حکم محکومیت در پرونده تخریب بافت تاریخی شیراز در دادگاه و صدور رأی بازسازی عین به عین 2بنای تاریخی تخریب‌شده شد. البته این حکم هم هیچ‌گاه اجرا نشد. حالا با روی کار آمدن دولت جدید مسئولان استانی به فکر قانونی کردن روند تخریب بافت تاریخی شیراز هستند و در جلسه استانی هیأت دولت در شیراز، مجددا طرح 57هکتاری را مطرح و اجرای این طرح را در دستور کار قرار داده‌اند.
نکته انحرافی این روزها که از زبان متولیان امر شنیده می‌شود این است که تنها بناهای ثبت ملی شده در این طرح حفظ می‌شوند و بناهای ارزشمند حائز ثبت در فهرست آثار ملی و تمامیت بافت تاریخی در اظهارات مطرح‌شده جایگاهی ندارد. نتیجه این تفکر شخم زدن 57هکتار از 360هکتار بافت تاریخی شیراز به نسبت یک‌ششم از کل آن و نگه‌داشتن تنها 30 تا 40بنای ثبت ملی شده در این محدوده است.
 استاندار فارس، موج مخالفت با تخریب بافت تاریخی شیراز را شایعه‌سازی فضای مجازی می‌داندو رئیس پژوهشگاه میراث فرهنگی و مدیر سابق اداره میراث‌فرهنگی استان فارس هم که در دوران تخریب بافت تاریخی شیراز سکوت کرده بود، در مصاحبه‌های خود اعلام می‌کند اخبار فضای مجازی و رسانه‌ها مبنی بر تخریب بناهای تاریخی ارزشمند صحت ندارد. او از سوی وزیر میراث‌فرهنگی به‌عنوان نماینده بررسی طرح 57هکتاری توسعه بافت تاریخی شیراز انتخاب شده است. این انتخاب نگرانی‌های فعالان میراث فرهنگی را برانگیخته است و با آنکه ظاهرا مواضع خود را  تغییر داده، اما هنوز نتیجه اصلی بررسی طرح در شورای‌عالی معماری و شهرسازی در هاله‌ای از ابهام مانده است.