بچه بدحالم را کجا ببرم؟

سحر جعفریان

سراسیمه وارد بخش اورژانس می‌شود. نگاهی می‌چرخاند و پرستاری می‌بیند. مستاصل دخترش را که حالا نفس‌هایش هم به شماره افتاده به دست پرستار می‌دهد و گوشه‌ای کز می‌کند. این داستان همه پدران و مادرانی است از شهرهای مختلف ایران و مناطق ۲۲ گانه پایتخت، که بیماری کودک‌شان اغلب با مشکلاتی مانند کمبود فضای تخصصی درمانی گره می‌خورد و رنج و دردشان را افزون می‌کند. درد و رنجی که این روزها با شیوع کووید ۱۹ و سایه سنگین سویه امیکرون بر سر کودکان، به‌عنوان یکی از گروه‌های سنی آسیب‌پذیر، شدت یافته است.

سرانه‌های درمان اندک و توزیع ناعادلانه 

کمبود بیمارستان کودکان، در کلانشهر تهران، از جمله موضوعات مهمی است که متأسفانه مورد بی‌توجهی قرار گرفته است. تا آنجا که ۴ بیمارستان از مجموع ۶ بیمارستان ویژه درمان کودکان یک روزه تا ۱۳ ساله، در مناطق شمالی واقع شده‌ است. البته بیمارستان، درمانگاه و کلینیک‌هایی در شهر پراکنده هستند که بخش اطفال در آنها فعال است، اما امکانات تخصصی ویژه درمان و بستری کودکان مراجعه‌کننده در آنها کافی نیست و همواره والدین نگران و کودکان بیمار از سوی این مراکز به بیمارستان‌های محدود و تخصصی اطفال ارجاع داده می‌شوند.

از سویی دیگر بیمارستان‌های تخصصی کودکان اغلب یا خصوصی هستند و یا در شرایط شیوع کووید ۱۹ و سویه امیکرون، روند پذیرش و بستری در آنها به کندی انجام می‌پذیرد. این را «حمید مسیری» یکی از ساکنان منطقه ۲۰ می‌گوید و می‌افزاید: «در این منطقه چند درمانگاه هست که بخش اطفال دارند، اما بود و نبودشان فایده‌ای ندارد، چراکه اغلب فقط خدمات سرپایی و عمومی ارائه می‌دهند. مانند درمانگاه خیریه ولی‌عصر(عج) که اگر بیماری کودک کمی حاد باشد، باید به مناطق بالا و با هزینه‌های گزاف مراجعه کند که آن هم در شرایط کرونایی و اوج‌گیری پیک جدید، جای خالی در همان مراکز تخصصی هم پیدا نمی‌شود.

یعنی هم بیمارستان برای کودکان کم است و هم پراکندگی آن عادلانه نیست.» «میثم مختاری» شهروند ساکن محله نازی‌آباد می‌گوید: «یک بیمارستان بزرگ تخصصی کودکان حوالی جوادیه در حال ساخت است که از کلنگ‌زنی آن تا به امروز حدود ۵ سال می‌گذرد و هنوز جز گودبرداری و اسکلت‌بندی، خبری در آن نیست. راستش وضعیت مالی بیشتر ساکنان این محدوده طوری نیست که برای یک آزمایش و ویزیت، چیزی در حدود ۵۰۰ هزار تومان هزینه کنند. تازه اگر نیاز به بستری و مراقبت‌های ویژه باشد، باید شبی بیش از یک میلیون برایش در نظر گرفت. این ارقام هم برای بیمارستان‌هایی با تعرفه‌های دولتی و نیمه دولتی است. ما جایی را می‌خواهیم که اندازه جیب‌مان باشد و از طرفی با خیال راحت جان عزیزمان را دست‌شان بسپاریم.».

همه دشواری‌های شرایط پاندمی 

سرپرستار یکی از بیمارستان‌های دولتی تخصصی کودکان در پایتخت می‌گوید: «متوسط پذیرش ما ۵۰۰ بیمار با موارد سرپایی در روز است، اما در شرایط پاندمی کرونا به پذیرش ۷۰۰ بیمار رسیده‌ایم که از مجموع آنها ۲۰۰ کودک کرونایی و غیرکرونایی نیاز به بستری دارند. این یعنی، کمبود تخت و نیروی متخصص که‌گاه حتی امکانات بهداشتی و درمانی کافی مراکز را تحت تأثیر قرار می‌دهند و شرایط اضطرار ایجاد می‌کنند.» کمبود بیمارستان‌های تخصصی مهم‌ترین مسئله در حوزه درمان کودکان و ساختار درمانی و بهداشتی کشور است.

استاندارد بهداشت جهانی از تهیه و وجود یک تخت به ازای هر ۲۰۰ کودک می‌گوید که این آمار با واقعیت تعداد تخت‌های درمانی و بهداشتی کودک در ایران و تهران، فاصله زیادی دارد. ۲۰‌درصد از این استاندارد نیز باید به تخت‌هایی در بخش مراقبت‌های ویژه اختصاص داشته باشد. یکی دیگر ازپرستاران در این ارتباط می‌گوید: «کمبود بیمارستان‌های تخصصی کودکان در روزگاری که کرونا با پیک‌های مختلف جولان می‌دهد، بیشتر از قبل نمود یافته است. طوری که‌گاه مجبور هستیم کودک دارای علائم کرونا را در کنار کودک بدون علائم، ولی با بیماری زمینه‌ای قرار دهیم. آمار پذیرش بیمار از ۳۰۰ کودک به ۵۰۰ کودک رسیده که اغلب هم از شهرهای دیگر مراجعه می‌کنند.

چراکه شهرستان‌ها، حداقل امکانات و تجهیزات ویژه کودکان را دارند. تقریباً می‌توان گفت که از هر ۵۰۰ پذیرش روزانه فعلی، ۲۰۰ مراجعه از شهرهای دیگر داریم. تخصص در درمان کودکان از مهارت پزشک گرفته تا تجهیزات کاربردی، نیاز به کمیتی مطلوب دارد که استاندارد آن حتی در پایتخت هم با چالش مواجه است.»

هم بیمارستان کودک کم است هم پرستار و پزشک

«نرگس پناهی» از ساکنان منطقه ۹ تهران است که علاوه بر کمبود بیمارستان‌های تخصصی کودکان در بسیاری از مناطق جنوبی و غربی، از نحوه رسیدگی به فضای داخلی آنها نیز گلایه‌مند است و می‌گوید: «کودکان از محیط‌هایی مانند بیمارستان و مطب، ترس دارند که می‌توان این ترس را با رنگ، نور و نصب تابلونقاشی‌های مناسب خنثی کرد، موضوعی که حداقل در مراکز همجوار ما به آن توجه کافی نمی‌شود. می‌گویند چون دولتی هستند، بودجه محدودی دارند که بهتر است صرف تجهیزات شود. در حالی که توجه به این مسئله مهم از دردسر والدین می‌کاهد و آستانه تحمل کودک را افزایش می‌دهد. گاهی پیش می‌آید کودکان، ساعت‌ها یا حتی روزها را در فضاهای بیمارستانی سپری کنند، بنابراین باید نمای بصری، تزیینات و چیدمان وسایل آنها متناسب با شرایط سنی و روان‌شناختی بچه‌ها شکل بگیرد.

این مسئله به خوبی در بیمارستان‌های خصوصی رعایت می‌شود. بیمارستان‌هایی که با پذیرش سریع، امکانات عالی، رسیدگی‌های کافی و خدمات جانبی فراوان، فقط فاصله طبقاتی اقتصادی را یادآوری می‌کنند.» «کریم قاسم‌زاده» از دیگر شهروندان منطقه ۹، صحبت‌های هم‌محله‌ای‌اش را تأیید می‌کند و می‌گوید: «خدای نکرده اگر گذرتان به بیمارستان‌های دولتی کودکان بیفتد باید ساعت‌ها در صف انتظار باشید، حتی اگر حال کودکت اورژانسی باشد هم باید از ۲ ساعت تا ۱۲ ساعت انتظار بکشی.

این تجربه چندین باره من برای فرزند اولم است که خیلی هم دردناک بود. با این تعداد اندک بیمارستان‌هایی که خدمات مناسب به کودکان ارائه می‌دهند، طبیعی است که اگر مشکلی برای فرزند کسی پیش بیاید، باید راهی همین چند بیمارستان شود. در مورد این مشکل، مسئولان بارها اظهار کرده‌اند و برخی هم هشدار داده‌اند، اما حتی حالا که اومیکرون بلای جان کودکان شده، اتفاق اثرگذاری نیفتاده است. تا امروز بیمارستان تخصصی و تخت برای کودکان کم داشتیم، حالا دیگر پزشک و پرستار هم کم داریم.»

۵ درمانگاه و کلینیک تخصصی کودکان در پایتخت فعال است

۶ بیمارستان تخصصی کودک در پایتخت فعال است

%۶ بیمارستان‌های تخصصی کودکان در تهران، به‌صورت خصوصی اداره می‌شوند و هزینه‌های آزاد دریافت می‌کنند.  

%۷۰ بیمارستان‌های تهران، دارای بخش یا گروه کودکان به‌صورت مجزا هستند

مهم‌ترین بیمارستان‌های تخصصی کودکان در تهران 

منطقه ۳ 

بیمارستان دانشگاهی و درمانی حضرت علی‌اصغر(ع)

 سال تأسیس: ۱۳۵۵
 ظرفیت: ۱۸۰ تخت
 آدرس: بزرگراه آیت‌الله مدرس، خیابان شهید دستگردی(ظفر)

منطقه ۶

مرکز آموزشی، درمانی و پژوهشی طبی کودکان

 سال تأسیس:۱۳۴۶
 ظرفیت:۲۹۰ تخت
 آدرس: انتهای بلوار کشاورز، خیابان محمد قریب، جنب بیمارستان امام خمینی(ره)، پلاک ۶۲

منطقه ۱۱

بیمارستان شهید فهمیده

 سال تأسیس: ۱۳۳۳
 ظرفیت: ۲۵۰ تخت
 آدرس: خیابان هلال‌احمر، تقاطع بزرگراه نواب صفوی و خیابان عباسی

منطقه ۳

بیمارستان آموزشی، پزشکی، درمانی و تحقیقاتی مفید

 سال تأسیس: ۱۳۵۳
 ظرفیت: ۲۶۱ تخت
 آدرس: بالاتر از حسینیه ارشاد، نرسیده به میرداماد

منطقه ۶

بیمارستان کودکان تهران

 سال تأسیس: ۱۳۴۶
 ظرفیت: ۵۰ تخت
 آدرس: تقاطع خیابان ولی‌عصر(عج) و خیابان طالقانی، روبه‌روی جهاد سازندگی، پلاک ۴۵۴

منطقه ۷

بیمارستان بهرامی

 سال تأسیس: ۱۳۳۷
 ظرفیت: ۱۲۱ تخت
 آدرس: میدان امام حسین(ع)، خیابان دماوند، خیابان شهید کیانی، ایستگاه قاسم‌آباد