البرز، فرسوده از بار مهاجرت

شهره کیانوش‌راد  - خبرنگار

کرج، چهارمین شهر پرجمعیت ایران و دومین شهر مهاجرپذیر پس از تهران محسوب می‌شود که با نرخ 7/4درصد بالاترین رشد جمعیت را در میان کلانشهرها دارد. تراکم جمعیتی در کرج ۱۹برابر متوسط کشوری است و همه این موارد دست‌به‌دست هم داده تا این شهر نتواند سرانه‌های مورد نیاز فضای سبز و آموزشی را به تناسب افزایش جمعیت فراهم کند. این موضوع محدود به کرج نیست و به‌طور کلی استان جوان البرز با وجود همسایگی پایتخت از داشتن بسیاری از امکانات شهری محروم است. این استان با داشتن 514هزار و 200هکتار مساحت در رتبه 31کشور قرار دارد، اما جمعیت 2میلیون و 712هزار نفری، آن را در رتبه11از این نظر قرار داده است. همه این موارد و در کنار آنها بیش از 2هزار هکتار بافت فرسوده و غیرمقاوم که یک‌سوم جمعیت استان در آنها زندگی می‌کنند، منجر شده البرز و به‌ویژه کلانشهر کرج به اجرای طرح‌های بازآفرینی شهری نیاز داشته باشند؛ طرحی که کمی کندتر از معمول پیش می‌رود.

کرج، در صدر بافت‌های فرسوده البرز
طبق آمار ارائه شده از سوی وزارت راه و شهرسازی، مساحت کل محدوده‌ها و محله‌های هدف در طرح بازآفرینی البرز، 2022.6هکتار است که 4درصد از مساحت شهرهای این استان را در برمی‌گیرد. همچنین جمعیت ساکن در این محدوده‌ها 714هزار و 820نفر است که 26درصد از جمعیت استان را شامل می‌شود. به‌عبارتی می‌توان گفت حدود یک‌چهارم جمعیت شهرهای استان فقط در 5درصد از مساحت شهرها سکونت دارند. در میان شهرستان‌های البرز، کرج با 52درصد بیشترین و ساوجبلاغ و طالقان با یک‌درصد کمترین درصد بافت فرسوده را دارند. همچنین سایر شهرستان‌ها یعنی فردیس 15درصد، اشتهارد 6درصد، نظرآباد 21درصد و چهارباغ 4درصد دیگر از بافت ناکارآمد میانی و سکونتگاه‌های غیررسمی را به‌خود اختصاص داده‌اند. مدیرکل طرح‌های توسعه شهری کرج با تأکید بر اینکه در همه محله‌های این استان بافت فرسوده  وجود دارد به همشهری می‌گوید: املاک بافت فرسوده اسناد قولنامه‌ای دارند و به همین دلیل مردم رغبتی برای نوسازی ندارند. از سوی دیگر، سازنده‌ها نیز تمایلی نشان نمی‌دهند که در املاک فاقد سند سرمایه‌گذاری کنند و نتیجه آن، شهری است که منظر معماری به‌هم‌ریخته و بافتی ناکارآمد دارد. مجید نورمحمدی با بیان اینکه در چنین محله‌هایی زیرساخت‌های لازم برای اجرای طرح‌های شهری پیش‌بینی نشده‌ و سرانه خدمات نیز مطلوب نیست، می‌افزاید: با درنظرگرفتن ضوابط تشویقی برای مالکان به‌دنبال سرعت‌بخشی نوسازی بافت‌های فرسوده هستیم تا املاک با نقشه معماری بهتر و ضمن رعایت آیین‌نامه 2800ساخته و از استحکام بالاتری برخوردار شوند. 90درصد تخفیف عوارض صدور پروانه به شرط تجمیع و یک طبقه اضافه از مواردی است که نورمحمدی به آنها اشاره می‌کند و ادامه می‌دهد: توزیع عادلانه بودجه برای محله‌های کم‌برخوردار هم گامی مهم برای بهبود فضاهای شهری و افزایش سرانه‌های بهداشتی و ورزشی و آموزشی خواهد بود.

مشکل کمبود زمین در البرز
مهاجرپذیر بودن و وجود زندان‌های متعدد در حاشیه کرج یکی از دلایل افزایش جمعیت به‌ویژه در بافت‌های فرسوده البرز است به‌طوری که اکنون امکانات موجود شهری در این محله‌ها پاسخگوی جمعیت نیست.
مدیرکل راه و شهرسازی البرز با بیان اینکه 42محله کم‌برخوردار در ستاد بازآفرینی شهری شناسایی شده است به همشهری می‌گوید: طی سال‌های 96و 97، 15محله در اولویت طرح‌های بازآفرینی قرار گرفته‌اند.
مشارکت همه نهادها و دستگاه‌های دولتی و بخش خصوصی برای تسریع در اجرای طرح‌های بازآفرینی موضوعی است که رضا خالقی بر آن تأکید می‌کند و می‌افزاید: پیشنهاد می‌کنیم همه نهادها و مؤسسات با اختصاص زمین یا تخصیص بخشی از اعتبار در ساخت پروژه‌های شهری همکاری کنند و شهرداری هم با ارائه تخفیف و تشویق مالکان براساس مصوبات اقدام کند.
وی با بیان اینکه 6پروژه در 6محله با بافت فرسوده به بهره‌برداری رسیده و هم‌اکنون 8پروژه دیگر در دست اقدام است که با تأمین اعتبار تا 2سال آینده بهره‌برداری می‌شوند، ادامه می‌دهد: اختصاص تسهیلات بافت فرسوده در قالب طرح ملی مسکن ابلاغ شده و برای البرز حدود 15هزار سهمیه اختصاص یافته است. معاون بهسازی سازمان عمران و بازآفرینی فضای شهری شهرداری کرج هم اقدامات انجام شده در این عرصه‌ها را از سال97می‌‌داند و به همشهری می‌گوید: کمبود فضاهای خالی شهری موضوعی است که ساخت فضاهای آموزشی، مراکز درمانی و بهداشتی و... را با مشکل مواجه کرده که با باز زنده‌سازی فضاهای موجود و استفاده از فضاهایی که در اختیار دستگاه‌های مختلف قرار دارد، می‌توان بخشی از این مشکل را حل کرد. بهزاد عراقی معتقد است اگر دستگاه‌های دیگر پای کار بیایند و فضاها و زمین‌هایی که در اختیار دارند را برای ساخت مدرسه، مرکز بهداشتی، خدماتی یا تفریحی و... اختصاص دهند می‌توان کمبود سرانه در محله‌های کم‌برخوردار را جبران کرد.

جان مردم در خطر است
البرز بیش از ۴۰۰کیلومتر گسل زلزله دارد و درصورت وقوع زلزله، بافت‌های فرسوده در معرض خطر بیشتری قرار خواهند گرفت. محمد آیینی، معاون وزیر راه و شهرسازی و مدیرعامل شرکت بازآفرینی شهری ایران هم وضعیت این محله‌ها را بسیار نامناسب دانسته و گفته بود که جان مردم در خانه‌هایی با بافت فرسوده در خطر است و این موضوع لزوم مشارکت همه دستگاه‌ها و نهادها برای اجرای طرح‌های نوسازی در این محله‌ها را بیشتر می‌کند.

  برای تکمیل پروژه‌های اجرایی چون ساخت مدرسه، مرکز بهداشت درمانی، ساختمان کلانتری، مرکز آموزش و فرهنگی و مشارکت در ساخت شبکه فاضلاب در کرج، محمدشهر، چهارباغ و نظرآباد به 324000میلیون ریال اعتبار نیاز است. 88000میلیون ریال اعتبار ابلاغ شده در سال1400بوده است.

مکث
‌بازسازی 142محله در طرح بازآفرینی
قرار است 142محله فرسوده و سکونتگاه غیررسمی در البرز طی مدت 5سال بازآفرینی و بهسازی شود. پیشبرد حوزه بازآفرینی نیازمند یک‌سری امکانات است که در ستادهای شهرستانی و در نهایت استانی مصوب می‌شود.