جاری شدن ۱۷میلیارد مترمکعب رواناب در 300روز

سیدمحمد فخار، روزنامه‌نگار


  مدیریت رواناب‌های کشور یکی از اصول سیاست حفظ آب در دوران خشکسالی است. از میانه دهه 70ایران با خشکسالی مواجه شده و طی دهه90این وضع به شدیدترین وضع ممکن موجب خسارت به منابع آبی سطحی و زیرزمینی کشور شده است.
از سوی دیگر تغییر اقلیم موجب شده الگوی بارش‌های کشور که پیش از این در طول یک سال آبی پراکنده بود، طی کمتر از 3ماه به‌صورت فشرده و با حجم بالا ایجاد شود. این در حالی است که رقم فرسایش خاک نیز در کشور بسیار بالاست و با جاری شدن هر رواناب پس از یک بارش شدید، شرایط برای وقوع سیل مهیا شود. بارش‌های امسال تا ابتدای بهمن سال‌جاری ۱۷میلیارد مترمکعب رواناب در سطح کشور ایران ایجاد کرده است؛ رقمی که اگر می‌شد آن را مدیریت کرد، مشکلات آبی کشور را تا حد مؤثری دست‌کم تا 2ماه حل می‌کرد. از سویی این رقم یعنی به‌طور میانگین روزی 56میلیون متر‌مکعب رواناب در ایران جاری می‌شود. این رقم معادل حجم آب 8دریاچه خلیج‌فارس است. این یعنی امسال رقمی معادل 2900حجم دریاچه چیتگر آب در کشور جاری شده که از این مقدار تنها 6درصد آن ذخیره شده است.
گزارش پیش‌رو به لزوم مدیریت رواناب در کشور می‌پردازد. اطلاعات این گزارش حاصل مصاحبه روزنامه همشهری با پرویز گرشاسبی، معاون آبخیزداری، مراتع و امور بیابان سازمان جنگل‌هاست.

وسعت اقدامات آبخیز
تاکنون اقدامات آبخیزداری در سطح 4میلیون هکتار از مساحت شهری کشور صورت گرفته و برای بقیه این مساحت از حوضه آبخیز شهری نیز باید با اثرگذاری و قوت بالا اقدامات لازم صورت گیرد. وضعیت سازه‌های تحت مسئولیت سازمان جنگل‌ها در سطح کشور باید در مواجهه با سیلاب‌های احتمالی بعدی حتی در استان‌های خشک به‌طور ضروری مدیریت، کنترل و آماده برای کارایی مؤثر شوند تا هیچ‌گونه خساراتی در این حوزه ایجاد نشود.

اهمیت آبخیزداری
آبخیزداری تنها احداث سازه نیست و ما باید به سمتی حرکت کنیم که علاوه بر نگهداری و مرمت پروژه‌های اجرا شده سنوات قبل به سایر فعالیت‌های آبخیزداری ازجمله پروژه‌های بیولوژیک و بیومکانیک نظیر درختکاری، بذرپاشی، بذرکاری، کپه‌کاری، تراس‌بندی، بانک‌بندی و قرق مراتع توجه ویژه داشته باشیم. امروز مردم اثرات مثبت آبخیزداری را می‌دانند و باید به سمت نظام‌مند شدن و بهتر شدن فعالیت‌های آبخیزداری حرکت کنیم. برای پیشگیری از وارد آمدن خسارت سیل و کنترل سیلاب‌ها و رواناب‌ها، اجرای طرح‌های آبخیزداری و آبخوانداری امری کاملاً لازم و ضروری است. مردم و مسئولان مناطق سیل‌زده به اثربخشی طرح‌های آبخیزداری واقف بوده و از قبل در اجرای سازه‌های آبخیزداری و آبخوانداری در مراحل وقوع سیل و در مواقع خشکسالی همکاری و مشارکت قابل توجهی داشته‌اند. اجرای پروژه سیل‌بند و آبخیزداری امروز به مطالبه مردم و مسئولان تبدیل شده و مردم بیش از همه خواستار اقدامات آبخیزداری برای مهار و کنترل سیل در منطقه هستند.

رویکرد مثبت دولت به آبخیزداری
با توجه به وسعت وقوع تغییر اقلیم در ایران، دولت توجه ویژه‌ای به آبخیزداری و آبخوانداری داشته و دارد. دوم بهمن بود که سیدابراهیم رئیسی برای سومین بار در یک‌ماه اخیر بر احداث سیل‌‌بند تأکید کرد. رئیس‌جمهور در این‌باره گفت: چیزی که مهم است انجام پیش‌بینی و پیشگیری لازم قبل از وقوع سیل است و احداث سیل‌‌بند برای حفظ وضعیت کشاورزی مردم لازم است که باید انجام شود. رئیس‌جمهور با اشاره به اینکه مسئله آبخیزداری و آبخوانداری در منطقه بسیار اهمیت دارد و در میان‌مدت باید انجام شود ادامه داد: یک کار بلندمدتی که باید در منطقه انجام شود، احداث کامل سیل‌بند نیازمند تخصیص اعتبارات دولت است تا سیل‌‌بند تکمیل شده و شهرها در برابر سیل ایمن شوند.