مسافرگیری با ضرب و شتم

مهدی اسماعیل‌پور- روزنامه‌نگار

موضوع مسافرکشی خودروهای شهرستانی در تهران سوژه تازه‌ای نیست. انواع و اقسام اپلیکیشن‌های مسیریاب هم کار این قشر از راننده‌ها را آسان کرده است تا بدون کوچک‌ترین آشنایی با خیابان و بزرگراه‌های پایتخت مسافران تهرانی را جابه‌جا کنند. در چنین شرایطی فعالیت گسترده و پررونق تاکسی‌های اینترنتی هم افراد بیکار و جویای کار شهرها و شهرستان‌های دور و نزدیک را وسوسه می‌کند تا برای مسافرکشی و درآمد چند میلیون تومانی تخته گاز به سمت تهران بیایند و سرباری روی بار همیشه سنگین ترافیک پایتخت بگذارند. درکنار مشکلات و مباحث ترافیکی، بحث آسیب‌های اجتماعی هم مطرح است؛ دوری از خانواده، نداشتن سرپناه و خوابیدن در خودرو، پارک‌ها و دیگر گوشه و کنار شهر و پیدایش شغل‌های کاذبی مانند فروش جای پارک که ازجمله پیامد‌های اجتماعی این موضوع است، که می‌تواند به ظهور و بروز ناهنجاری‌ها و مشکلات و آسیب‌های بزرگ‌تری منجر شود. برای اینکه به میزان رشد مسافرکش‌های شخصی و به‌ویژه خودرو‌های پلاک شهرستان در تهران بهتر پی ببریم در یک نمونه کافی است تعداد رانندگان فعال در یکی از تاکسی‌های اینترنتی پرمخاطب را در سال‌های98و99 با یکدیگر مقایسه کنیم. طبق آمار رسمی ارائه شده از سوی این شرکت، در سال1398 تعداد رانندگان ثبت‌نام شده 2میلیون نفر اعلام شد، اما این تعداد در سال99 با رشد 500هزار نفری به 2میلیون‌و500هزار نفر رسید که اغلب آنها در محدوده تهران و کرج فعالیت می‌کردند. جالب‌تر اینکه فعالیت مسافرکش‌های شهرستانی فقط به کار در تاکسی‌های اینترنتی و سوار کردن مسافران گذری حاشیه خیابان محدود نمی‌شود؛ بررسی‌های میدانی همشهری و پلیس راهور نشان می‌دهد که بسیاری از مسافرکش‌های شخصی پلاک شهرستان که اغلب با هم فامیل یا همشهری هستند، به‌صورت اکیپ‌های 15-10نفره، با توسل به زور و زد و خورد با رانندگان، خطوط و مسیرهای پرمسافر را از تاکسی‌ها گرفته و به‌نفع خودشان مصادره و اشغال کرده‌اند. در این رابطه دست‌کم می‌شود 16نقطه از شهر تهران را مثال زد. محدوده ایستگاه‌های متروی میرداماد، فرهنگسرای اشراق، نعمت‌آباد و شهرری، میدان‌های آزادی، راه‌آهن، رازی، صنعت، قدس و نوبنیاد، چهارراه تهرانپارس، زیر پل سیدخندان، پل مدیریت، پایانه سترگ در منطقه16، سه‌راه آذری و ضلع جنوب میدان بسیج نقاط پرمسافر شهر تهران هستند که به قرق مسافرکش‌های شهرستانی درآمده‌اند.

رانندگان تاکسی و مسافران، امنیت جانی ندارند
در سال‌های اخیر ممنوعیت‌ها و محدودیت‌هایی برای فعالیت مسافر‌کش‌های شخصی از سوی وزارت کشور و پلیس راهور درنظر گرفته شده است؛ مجازات‌هایی مانند جریمه 30هزار تومانی برای توقف در ایستگاه وسایل حمل‌ونقل عمومی و پایانه‌ها و همچنین جریمه 30هزار تومانی دیگر برای مسافرگیری این خودرو‌ها اعلام شد؛ مجازات‌هایی که به زعم رانندگان تاکسی در اغلب موارد اجرا نمی‌شوند یا دست‌کم اگر بپذیریم اجرا می‌شوند، بازدارنده و کافی نیستند. سیدامیر هنجن، معاون نظارت و امور مناطق سازمان تاکسیرانی شهر تهران در این مورد به همشهری می‌گوید: «حضور گسترده مسافرکش‌های شخصی یکی از معضل‌های شهر تهران در حوزه حمل‌ونقل است که سازمان تاکسیرانی به‌تنهایی نمی‌تواند آن را حل و فصل کند و نیاز به‌کار جمعی با پلیس راهور و نیروی انتظامی دارد. آنچه مشخص است اینکه تاکسی‌ها و تمام خودروهایی که مسافر جابه‌جا می‌کنند باید زیرنظر شهرداری آن شهر فعالیت داشته باشند. متأسفانه خودروهای مسافرکش شخصی پلاک شهرستان به‌صورت گروهی و اکیپی برخی از نقاط و خطوط شلوغ و پرمسافر را به قرق خودشان درآورده‌اند. آنها با توسل به زور و با ایجاد درگیری نه‌تنها فضا را در چند نقطه شهر از تاکسی‌ها گرفته‌اند که حتی اجازه مسافرگیری به آنها نمی‌دهند. در چند مورد هم درگیری‌هایی رخ داده و رانندگان تاکسی به‌شدت مورد ضرب و شتم قرار گرفته‌اند. حتی یکی، دو مورد با چاقو مصدوم شده بودند. در چنین شرایطی نه‌تنها رانندگان تاکسی امنیت جانی ندارند که حتی امنیت مردم و مسافران در خطر است. به‌هرحال از این مسافرکش‌های شخصی هیچ اطلاعاتی در دست نیست و اغلب در داخل خودرو یا جاهای دیگر می‌خوابند و آدرس مشخصی ندارند و حتی شماره تلفنی از آنها در دسترس نیست. رانندگان تاکسی آزمون‌های مختلفی مانند عدم‌سوء‌پیشینه، عدم‌اعتیاد و امتحان شهر‌شناسی را پشت سر می‌گذارند و آدرس و تلفن آنها ثبت شده و در سازمان تاکسیرانی پرونده دارند و اگر تخلفی داشته باشند با آنها برخورد انضباطی می‌شود. اگر مسافرکش شخصی تمایل دارد کار کند می‌تواند به سازمان تاکسیرانی مراجعه کرده و با احراز شرایط ازجمله نداشتن اعتیاد و عدم‌سوء‌پیشینه و دریافت مجوز به‌صورت قانونی فعالیت کند. یکی از دلایلی که برخی از مسافربران شخصی تمایلی برای دریافت مجوز ندارند همین موضوع است.» به‌گفته او، البته پلیس راهور همکاری خوبی دارد و طرح‌های مشترکی را هم در این زمینه به اجرا درآمده، اما بازدارنده نبوده است. هنجن گفت: «متأسفانه در برخی موارد رانندگان متخلف مقابل پلیس راهور هم می‌ایستند و لازم است تا نیروی انتظامی هم به موضوع ورود کند.»

مکث
اینترنتی‌های غیرمجاز
در سال98 با ابلاغیه رسمی وزارت‌های صمت و کشور، فعالیت مسافربرهای اینترنتی غیربومی در تهران ممنوع شد؛ یعنی در پایتخت تنها پلاک‌های مربوط به تهران می‌توانند در قالب مسافرکش اینترنتی فعال باشند. این موضوع اما فقط مدت کوتاهی مورد توجه پلتفرم‌هایی مانند اسنپ و تپسی قرار گرفت تا امسال باز موضوع دوباره مطرح شود؛ تا جایی که مجدد اعلام شد پایان آذرماه، پایان کار خودروهای شهرستانی و غیربومی در تهران است. با این حال مشاهدات همشهری نشان می‌دهد که همچنان خودروهای فراوانی با پلاک شهرستان در تهران مشغول مسافرکشی اینترنتی هستند.