نیمه پُر لیوان کرونا

الهام مصدقی راد- روزنامه‌نگار

گاهی اوقات بدترین شرایط هم، با تجربیات ارزشمندی همراه است.وقتی بحران حضور در موقعیتی سخت را تجربه می‌کنیم، بسته به اندازه موقعیت، ساعت‌ها یا روزهای ابتدایی برایمان غریب و آزار‌دهنده است. اگر خلاق و اهل انعطاف باشیم، موقعیت‌های مثبت و تجربه‌های ارزشمند همان شرایط سخت و دردناک را زودتر می‌شناسیم یا خلق می‌کنیم تا هم از فشار وارد آمده کم کنیم هم شرایط را به نفع برآورده کردن نیازها و خواسته‌های طبیعی‌مان تغییر دهیم. نخستین روزهای شیوع کرونا، روزهای سخت و غریبی برای همه‌مان بود. روابط خانوادگی و اجتماعی، محدود و ممنوع شده بود، مدارس، ‌دانشگاه‌ها و بخشی از مشاغل تعطیل شدند، نفس کشیدن مثل یک‌ماه قبلش راحت و بدون مزاحمت نبود و چندین اتفاق دیگر که همه‌شان با بار روانی ترس از ابتلا و از دست دادن و ابهامات و گمانه‌زنی‌های متعدد در حوزه‌های مختلف زندگی همراه بود. در دل همه سختی‌ها تلاش‌هایی برای جایگزین کردن موقعیت‌های از دست داده شکل گرفت تا مهم‌ترین بخش‌های زندگی به روال عادی برگردند و نیازها بدون پاسخ نمانند. جز تلاش‌های اجتماعی برای انطباق با شرایط، همگی‌مان تجربیات فردی و خانوادگی را نیز پشت سرگذاشتیم و «رشد» کردیم. اینها به هیچ عنوان به‌معنای ندیدن سخت‌ترین روزهایی که هر کدام‌مان پشت سرگذاشتیم و درد کشیدیم و داغ دیدیم نیست.

معلم از راه دور
رشد و ارتقای سامانه‌های آموزش مجازی، ‌یکی از مهم‌ترین دستاوردهای کروناست. مدتی بعد از تعطیلی موقت مدارس، ‌دانشگاه‌ها و مؤسسات آموزشی سامانه‌های آموزش در بستر اینترنت بسیار جدی‌تر دنبال شدند.  هر چند در ماه‌های ابتدایی سختی‌هایی برای آموزش‌دهنده و آموزش گیرنده وجود داشت و برخی معلمان و استادان میانسال با دشواری‌هایی روبه‌رو شدند و حتی تلفظ بعضی اصطلاحات برایشان سخت بود اما در نهایت قریب به اتفاق نظام آموزشی دولتی و خصوصی، فعالیت در عرصه مجازی را تجربه کردند. حالا با گذشت 2سال از آغاز کرونا، بخش قابل توجهی از مراکز آموزشی ظرفیت‌های مجازی‌شان را ارتقا داده‌اند و دانش‌آموزان و دانشجویان با این فضا ارتباط گرفته و بر آن تسلط یافته‌اند. اتفاق خوشایندی که حتی با وجود حضوری یا نیمه‌حضوری شدن نظام آموزشی مدارس و دانشگاه‌ها، ‌همچنان به حیات خودش ادامه می‌دهد. حالا دیگر با آلودگی هوا در کلانشهرها، آموزش تعطیل نخواهد شد.  کودکان و نوجوانان نیز با فضای مجازی و مهارت‌های مرتبط با آن آشنا شدند هرچند که این موضوع نگرانی‌هایی نیز به‌دنبال دارد که درآینده به‌طور جداگانه به آن خواهیم پرداخت اما همین نگرانی‌ها، اهمیت آموزش «سواد‌رسانه‌ای» را به والدین و مربیان بیشتر نشان داد و کارگاه‌هایش رونق یافت. جز مدارس و دانشگاه‌ها، ‌دیگر مراکز و مؤسسات آموزشی هم به آموزش‌های مجازی روی آوردند که هم خود را از شکست مالی نجات دادند هم نیاز مخاطبان به دانش‌افزایی را برطرف کردند. همایش‌های تخصصی، نشست‌های خبری مسئولان و وبینارها نیز در همین فضا برگزار شدند و حالا دیگر لازم نیست برای شرکت در یک دوره آموزش یا یک همایش تخصصی، مسافت زیادی در دل شهر یا در دل جاده‌ها طی کرد.  تعدادی از کاربران فضای مجازی هم معتقدند وقتی به‌واسطه این جنس آموزش‌ها مجبور به ارتباط بیشتر با اینترنت شده و امکان حضور در مراکز فرهنگی و کتابفروشی‌ها برایشان محدود شد، ‌بیشتر از گذشته به پادکست‌ها، کتاب‌های صوتی و الکترونیکی روی آوردند.

مکث
مشتریان  برخط
محدودیت در تردد و عدم‌تمایل بسیاری از مردم به حضور در بیرون از خانه، خرید و فروش و ارائه خدمات اینترنتی را در دوران کرونا رونق داد. کسانی‌که تا پیش از این چنین تجربه‌ای نداشتند حالا به مشتری‌های ثابت فروشگاه‌ها و خدمات‌رسان‌های اینترنتی تبدیل شده‌اند.این شرایط، بسیاری از فروشگاه‌ها و تولید‌کنندگان را نیز به ورود به عرصه فروش مجازی ترغیب کرد تا از محدودیت‌های ایجاد شده، فرصت بسازند. بسیاری از فروشندگان، به جای پرداخت اجاره‌بها، پول آب و برق و گاز و مالیات مغازه، فروش آنلاین را انتخاب کردند و از خانه یا انبار کالاهای خود را در ویترین صفحات مجازی ‌چیدند. اتفاق خوب دیگر، برخط کردن برخی اقدامات و پیگیری‌های اداری است. ارائه بعضی خدمات بانکی و بیمه که در کنار صرفه‌جویی زمان، هزینه رفت‌وآمد و میزان زیادی کاغذ، بر روند کارهم سرعت بخشیده است.

به کام  عروس و دامادها
با بسته شدن تالارهای پذیرایی و برحذر کردن خانواده‌ها از برگزاری مهمانی‌‌، مراسم ازدواج بسیاری از زوج‌های جوان لغو شد و خانواده‌ها در انتظار شرایط بهتر در روزهای آینده ماندند. اما طولانی‌تر شدن محدودیت‌ها و اوج‌گیری‌های چندباره کرونا به ناچار منجر به برگزاری مراسم ازدواج کوچک و مختصر شد. همین محدودیت‌های ایجاد شده و کاهش قابل توجه هزینه‌های برگزاری مراسم ازدواج رغبت بسیاری از جوان‌ها را برای رفتن به زیر یک سقف افزایش داد. براساس آمار منتشر شده توسط سازمان ثبت احوال کشور، سال99 در کل کشور 4.42درصد افزایش آمار ازدواج در مقایسه با سال98 رخ داده است که این میزان در برخی استان‌ها از جمله اردبیل، لرستان، سیستان و بلوچستان، خراسان جنوبی، کردستان،
خراسان‌شمالی و کهگیلویه و بویراحمد با بیشترین نرخ ثبت شده است.

مکث
فرصت مادری
دورکاری با همه شغل‌ها سازگار نیست اما اینکه شما در فضای خانه، چند ساعتی به امور شغلی‌تان رسیدگی می‌کنید، ‌در همان حال بوی غذا هم از آشپزخانه بلند شده و می‌توانید به سؤالات فرزند کوچک‌تان هم پاسخ دهید، اتفاقی است که در دوران پیش از کرونا، کمتر تجربه‌اش کرده‌ایم.
تجربه حضور بیشتر در خانه، تجربه‌ای نو برای زنان و مادران شاغل بوده و هست؛ هرچند در کنار هم قرارگرفتن همزمان نقش‌ها در یک زمان و مکان، کار را کمی دشوار می‌کند و نیازمند مدیریت درست است اما بعضی زنان شاغل همین فرصت دورکاری را برای‌ آموختن مجازی مهارت‌های مورد علاقه‌شان انتخاب کردند؛ امکانی که تا پیش از این به‌خاطر حضور تمام وقت در محل کار کمرنگ بود.