حرکت خزنده اومیکرون به شهرها

 مریم سرخوش- خبرنگار

وضعیت شیوع کرونا در کشور از افزایش موارد بستری و ابتلا به کرونا حکایت دارد. کهگیلویه و بویراحمد، اردبیل، قزوین، تهران، خراسان‌رضوی، بوشهر، سیستان و بلوچستان و خوزستان، استان‌هایی‌اند که در یک هفته اخیر با افزایش موارد بستری مواجه شده‌اند. این افزایش در اردبیل قابل توجه است، به‌طوری‌که میزان بستری در مقایسه با 2هفته اخیر از 66 ابتلا به 83 ابتلا رسیده و در سیستان و بلوچستان هم در 14روز اخیر روند افزایشی بستری کرونا تداوم داشته است. براساس آمارهای رسیده به همشهری، میانگین مرگ در کشور در 2هفته اخیر، 3.74درصد گزارش شده که استان‌های یزد، خراسان شمالی و خراسان جنوبی بیشترین موارد مرگ و استان‌های همدان، قم و بوشهر، کمترین موارد مرگ را داشته‌اند. موارد مرگ در همدان در یک هفته، هر روز صفر بوده است. به استناد این گزارش، با توجه به میانگین 13.66درصد مرگ‌زایی کرونا در بیماران بستری، استان‌های خوزستان، چهارمحال و بختیاری و اصفهان، بیشترین موارد مرگ‌زایی بیماری و استان‌های همدان، ایلام و کهگیلویه و بویراحمد کمترین میزان مرگ‌زایی را داشته‌اند.

پیش از این، با تأیید ورود سویه اومیکرون به کشور، افزایش موارد بستری پیش‌بینی شده بود، هر چند که براساس آخرین اعلام وزارت بهداشت، تاکنون 34مورد قطعی ابتلا به اومیکرون در کشور شناسایی شده اما به‌گفته متخصصان، عدد واقعی بسیار بیشتر است. روز گذشته پیام طبرسی، عضو کمیته علمی کشوری مقابله با کرونای وزارت بهداشت، در این‌باره اعلام کرد که برخی افراد کرونای اومیکرون را با سرماخوردگی اشتباه می‌گیرند و برای انجام تست مراجعه نمی‌کنند، بنابراین نمی‌توان گفت که تنها موارد قطعی ابتلا به اومیکرون، همین تعدادی است که مورد تأیید قرار گرفته است. وضعیت اخیر استان‌های کشور در ابتلا و بستری کرونا، وضعیت نگران‌کننده‌ای ایجاد کرده، هر‌چند که گفته می‌شود موارد مرگ به پیک نمی‌رسد اما احتمال ایجاد پیک جدید را بالا برده است. هم‌اکنون وضعیت آرامی از شیوع کرونا گزارش می‌شود. به‌طوری‌که، نادر توکلی، معاون درمان ستاد مقابله با کرونای استان تهران اعلام کرده که پایتخت چنین شرایطی دارد، اما مراکز درمانی همچنان با مراجعه‌کنندگان سرپایی مواجه است که شامل بیماران مبتلا به کرونا و آنفلوآنزای فصلی هستند؛ به‌طوری‌که روزانه حدود 2هزار تا ۲۵۰۰نفر مراجعه سرپایی دارند که تعداد قابل‌توجهی از آنها مبتلا به آنفلوآنزا هستند. مثبت‌های کرونایی حدود 5درصد از مجموع مراجعه‌ها را تشکیل می‌دهد. حالا سؤال این است که با توجه به افزایش موارد بستری در برخی استان‌ها آیا باید انتظار وقوع پیک دیگری این‌بار از نوع سویه اومیکرون را داشت؟

پیش‌بینی افزایش موارد بستری
چه زمانی باید نگران شروع پیک جدید کرونا در کشور شد؟ این سؤالی است که حمید سوری، استاد اپیدمولوژی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی در گفت‌وگو با همشهری به آن پاسخ می‌دهد. به‌گفته او، این اتفاق وابسته به معیارهایی است که درنظر گرفته می‌شود؛ یعنی ابتلا، مرگ و بستری: «درباره اومیکرون پیک ابتلا را خواهیم داشت اما با پیک مرگ مواجه نمی‌شویم. البته پیک بستری را هم می‌توان به‌دلیل افزایش موارد ابتلا پیش‌بینی کرد.» سوری درباره شرایط شیوع در هفته‌های آینده هم توضیح می‌دهد و می‌گوید:« اگر سویه در حال چرخش را اومیکرون تصور کنیم، در هفته‌های آینده این چرخش ویروس افزایش پیدا می‌کند. البته با اینکه میزان مرگ‌زایی و شدت این سویه نسبت به سایر سویه‌ها پایین‌تر است، اما با توجه به افزایش موارد ابتلا، افزایش موارد بستری هم رقم خواهد خورد و این انتظار وجود دارد که تعداد استان‌هایی با این وضعیت در روزهای آینده بیشتر هم شود.» البته به‌گفته سوری، این مسئله تأیید شدت بیماری نیست و تنها تعیین‌کننده افزایش چرخش ویروس در مناطقی است که با افزایش موارد ابتلا و بستری مواجه شده‌اند. او درباره افزایش موارد ابتلا و بستری در برخی استان‌ها هم می‌گوید:« اگر در برخی استان‌ها، با افزایش ابتلا و بستری مواجه‌اند به این معنی است که سویه جدید به سرعت در حال چرخش است، بنابراین پس از 2هفته می‌توان درباره وضعیت یک منطقه براساس میانگین عددی که به‌دست می‌آید در مقایسه با عدد 2هفته قبل، تصمیم‌گیری کرد.» او درباره احتمال تغییر رنگ‌بندی شهرها با توجه به‌شدت کمتر ابتلا و کشندگی این ویروس نسبت به‌سویه قبلی، توضیح می‌دهد:«در این‌باره شاخص‌های متفاوتی وجود دارد که می‌توان برای سنجش سطح خطر مناطق مختلف از آن استفاده کرد. در برخی کشورها 21متغیر را درنظر می‌گیرند و شهرها را در وضعیت ترتیب خطر قرار می‌دهند. در کشور ما درباره اومیکرون باید بدانیم که چرخش و سرعت آن چقدر است و در این‌باره متغیرهایی ازجمله میزان انتقال ویروس وجود دارد که به‌عنوان یک متغیر پیش‌بینی‌کننده مطرح است و مشخص می‌کند در 2هفته آینده وضعیت کشور چگونه خواهد بود. اما اندازه‌گیری میزان انتقال ویروس باید به شکل سیستماتیک و منظم انجام شود تا بتواند قابل تعمیم به تمام استان‌ها باشد وگرنه با بررسی چند مورد کوچک نمی‌توان به چنین دستاوردی رسید.» این متخصص اپیدمیولوژی، میزان رعایت پروتکل‌ها را در وضعیت آینده چرخش ویروس مؤثر می‌داند و می‌گوید:« در کنار میزان سرایت ویروس، سنجش سطح ایمنی جامعه، شناسایی کانون‌های آلودگی، محدودیت‌ در تجمعات و رعایت پروتکل‌ها هم جزو دیگر شاخص‌ها هستند. اما نکته مهم اینجاست که باید شاخص‌های تعیین‌کننده برای درنظر گرفتن ترتیب خطر یا رنگ‌بندی‌ها در شهرها به‌صورت درست انجام شود و از نظر علمی هم انجام‌پذیر باشد چرا که ممکن است برخی شاخص‌های جهانی در کشور ما قابل سنجش نباشد و شاید همین مسئله هم باعث شد که رنگ‌بندی‌های اولیه براساس میزان بستری‌ها درنظر گرفته شود که یک عدد ساده و کوچک بود اما دقیق نبود.»

مقابله با کرونا یکسویه نیست
به‌گفته سوری یکی از مهم‌ترین اقدامات درباره اومیکرون کاهش تراکم تجمعات است: «این کاهش تراکم باید برای محیط‌های سربسته تا 50درصد و در محیط‌های باز تا 25درصد درنظر گرفته شود. مثلا در مراکز آموزش ازجمله مدرسه و دانشگاه، تراکم تجمعات باید تا 50درصد کاهش یابد تا شانس گردش ویروس را کاهش دهد. اگر چنین مسئله‌ای نباشد، ما با افزایش موارد ابتلا و در نتیجه بستری مواجه خواهیم شد.» او البته معتقد است که از این پس مقابله با کرونا یکسویه نخواهد بود و مدیران کنترل اپیدمی و مردم باید به موازات هم و به‌صورت مکمل در این زمینه پیش روند: «مردم نباید شرایط را عادی تصور کنند چرا که با موارد افزایشی قابل توجه ابتلا مواجه خواهیم شد. سیاستگذاری مدیران هم مسئله مهمی است، آنها باید بدانند که در شرایط فعلی چه تصمیمی بگیرند. ما با زنجیره‌ای از تصمیم‌گیری درباره وضعیت بومی کشور و ایجاد تغییرات مناسب در وضعیت رنگ‌بندی‌ها مواجهیم، اما مشاهده می‌شود که حتی در کمیته علمی مقابله با کرونای وزارت بهداشت هم مجموعه مطالعات لازم و ضروری وجود ندارد و فاصله بین کمیته‌های علمی و مراجع سیاستگذاری کلان هم پر نشده است. کمیته علمی اگر چیدمان درستی داشته باشد، حلقه واسطه‌ای از زنجیره تولید مستندات علمی تا سیاستگذاری ازجمله تولید علم بومی، سیاست‌سازی و... خواهد بود. بدون رعایت مقدمات و موخرات این زنجیره، نظرات کمیته علمی نه‌تنها کمک‌کننده نیست بلکه می‌تواند گمراه‌کننده باشد. این موضوع اجتناب از خطای تصمیم‌گیری در مدیریت کرونا بسیار مهم است و امیدوارم دوستان وزارت بهداشت به این موارد توجه کنند.» به‌گفته او، با هر پیش‌بینی و وضعیت شیوعی در کشور، اکنون تزریق واکسن و رعایت پروتکل‌های بهداشتی مانند ماسک، فاصله‌گذاری اجتماعی و شستن دست‌ها همچنان مؤثرترین راه مقابله با اومیکرون است.