گزارش
مدیریت شهری به‌دنبال اجرای طرح‌هایی نو برای احیا و معرفی جاذبه‌های گردشگری تهران است
طرح نو برای رونق گردشگری تهران
نشست علمی تأثیر الگوی توسعه گردشگری شهر تهران بر محور ارتقای کیفیت زندگی ساکنان آن و نقش رسانه‌ها برگزار شد
خدیجه نوروزی- خبر‌نگار
مدیریت شهری جدید تهران به‌دنبال توسعه گردشگری و شناسایی هرچه بیشتر ظرفیت‌های این حوزه است؛ بر همین اساس، کمیته گردشگری و میراث فرهنگی شورای شهر تهران همراه ستاد گردشگری شهرداری در حال تدوین طرحی هستند تا با اجرای آن، از یک‌سو گردشگری در نقاط تاریخی و مذهبی بیش از پیش فعال شود و از سوی دیگر چرخ اقتصادی محله‌ای در مناطق کم‌برخوردار شهر به‌ویژه مناطق جنوبی به حرکت درآید. در این صورت هم مردم مناطق محروم شهر از اشتغال و کسب‌وکارهای خرد محله‌ای بهره‌مند می‌شوند و هم شهرداری می‌تواند از طریق درآمدهای پایدار، سرانه‌های خدماتی این محله‌ها را بهبود بخشد؛ کاری که در شهرهای توسعه‌یافته جهان نیز رخ می‌دهد و از آن با عنوان «اقتصاد‌شهری مبتنی بر گردشگری محله‌ای» یاد می‌کنند. در همین ارتباط رئیس کمیته گردشگری شورای شهر تهران گفت: «از متخصصان دعوت کرده‌ایم تا برای تحقق اهداف گردشگری در تهران به شورا بیایند.» سیداحمد علوی با بیان اینکه پیشنهاد کمیته گردشگری، سامان‌دادن مدیریت بخش‌های مربوط به شهرداری در این حوزه است، افزود: «پس از این باید سراغ دستگاه‌های دیگر برویم؛ به همین‌خاطر، شناسایی پروژه‌های نیمه‌تمام، در حال انجام یا معطل مانده حوزه شهری در موضوع میراث فرهنگی و گردشگری تهران را در اولویت قرار داده‌ایم. پیگیری احیا و معرفی جاذبه‌ها و پتانسیل‌های گردشگری و دیدنی تهران با بهره‌گیری از نرم‌افزارهای تخصصی این عرصه، به‌عنوان راهنمای تهرانگردی توسط مجموعه‌های مربوطه در شهرداری تهران از برنامه‌های کوتاه‌مدت و جاری این کمیته است.» به‌گفته او، توجه ویژه به مقوله زیباسازی شهری، مرمت و نگهداری میراث فرهنگی، خانه مشاهیر، موزه‌ها، کاخ‌ها و سایر بناهای دارای ارزش تاریخی و فرهنگی از دیگر برنامه‌های مدنظر برای شهر تهران به‌عنوان یک شهر هدف گردشگری محسوب می‌شود. علوی افزود: «افزایش تولید ناخالص داخلی، جذب سرمایه خارجی، کاهش بیکاری و فقر و کمک به توزیع درآمد ازجمله مزایای اقتصادی رونق گردشگری شهری است.» او تأکید کرد: «توجه به این موضوعات در رفع و کاهش مشکلات بسیار حائز اهمیت است. همچنین یکپارچه‌کردن تابلوی راهنمای بناهای گردشگری و یکپارچه کردن نرخ بلیت موزه‌های شهرداری تهران از دیگر اقدامات کمیته گردشگری به شمار می‌آید که باید در این دوره پیگیری و تصویب شود تا بتوان به کسب درآمد پایدار از صنعت گردشگری دست یافت.» به هر ترتیب با توجه به گستردگی کلانشهر تهران، بهره‌گیری از جاذبه‌های توریستی می‌تواند نقش مهمی را در معرفی پایتخت به‌عنوان یک جاذبه گردشگری جهانی ایفا کند. ضرورت این مهم موجب شد تا نشست علمی «تأثیر الگوی توسعه گردشگری شهر تهران بر ارتقای کیفیت زندگی ساکنان آن و نقش رسانه‌ها» در محل موزه نقشه تهران برگزار شود.
نخستین سخنران این نشست، بتول دشتی، کارشناس‌ارشد ژئومرفولوژی و پژوهشگر حوزه گردشگری بود. او گفت: «شهر تهران که در زمره بزرگ‌ترین شهرها در سطح جهان محسوب می‌شود، واجد ظرفیت‌ها و پتانسیل‌های گردشگری ملی و بین‌المللی است که با وجود حجم زیاد سفر در این شهر، مغفول مانده و مورد استفاده قرار نگرفته؛ درحالی‌که رشد فعالیت‌های گردشگری می‌تواند کیفیت زندگی ساکنان شهر تهران را ارتقا بخشد.»
به‌گفته پژوهشگر حوزه گردشگری، تهران 4فصل است و در هر فصلی جذابیت‌های خاصی برای گردشگران دارد؛ «برای آنهایی که اهل پرسه زدن‌های شبانه هستند، خیابان‌ها و کوچه پس‌کوچه‌های تهران حال و هوای دیگری دارد. جاذبه‌های طبیعی به‌ویژه تاریخی آن هم خارج از حد تصور است. ولیعصر 18کیلومتری سال‌هاست لقب طولانی‌ترین خیابان تهران و خاورمیانه را به خود اختصاص داده و خاطرات طهران تا تهران را به تماشا نشسته است. نظم و ترتیب میان 18هزار چناری که در دوطرف ولیعصر کاشته شده، نخستین چیزی است که عابران را حیرت‌زده می‌کند.»
تهران را نمی‌شناسیم
نصرالله حدادی، پژوهشگر و تهران‌شناس که اشراف کاملی بر موقعیت مکانی طهران قدیم و تهران کنونی دارد، اما گفته‌های خانم دشتی در مورد جاذبه‌های طبیعی و تاریخی را کمی آرمان‌گرایانه توصیف کرد و گفت: «خیلی دوست داشتم که خیابان ولیعصر اکنون 18هزار چنار داشته باشد، اما متأسفانه باید بگویم که بخش عمده چنارهای خیابان ولیصر به‌خاطر منفعت‌طلبی انسان‌ها و تجارت‌های عجیب و غریب نابوده شده و از بین رفته است. بافت تاریخی تهران ویران شده، بافت کوچه‌های تنگ و باریک آن به‌علت اینکه خودروهای امروزی امکان ورود به محله‌ها را ندارند در حال نابودی است. درحالی‌که هیچ کجای دنیا اینطور نیست و شما اگر بخواهید فیلم بینوایان را بسازید، همان کوچه هنوز هم هست؛ فقط شخصیت‌های ژان والژان و کوزت آن فرق می‌کند.»
او درخصوص موانع موجود بر سر راه توسعه گردشگری شهر تهران گفت: «گردشگری در کشور ما بسیار سخت است و برای تردد در شهر و بازدید از مکان‌های گردشگری باید هزینه‌های گزافی را پرداخت. شهر تهران دارای جاذبه‌های خاص است؛ به شرط اینکه آن را در درجه اول بشناسیم و در مرحله بعد آن را صادقانه به شهروندان بشناسانیم و سعی کنیم سیطره و نگاه سیاسی را از روی گردشگری شهر تهران برداریم. بسیاری از بناهای قدیمی در تهران وجود دارد که تاریخ آن‌را نمی‌دانیم و همین ناآگاهی موجب شده تا این بناهای ارزشمند به مرور زمان تخریب شده و از دست بروند. تعدد مراکز تصمیم‌گیری در حوزه گردشگری در تهران و موازی‌کاری برخی سازمان‌ها در مناطق شهری یکی از موانعی است که موجب شده نتوانیم شناخت درستی از شهر تهران داشته باشیم. گردشگری تهران فقط نشان دادن موزه‌ها، کاخ‌ها و بوستان‌ها نیست و ما باید به‌دنبال معرفی و شناساندن هویت تاریخی در لابه‌لای کوچه پس‌کوچه‌هایی باشیم که فراموش شده‌اند. باید فضایی توأم با تعامل فراهم شود که گردشگران بتوانند به‌راحتی به تمام مکان‌های تاریخی شهر مانند مسجد باشکوه سپهسالار دسترسی داشته باشند. فقر اطلاعات، فقر رسانه‌ای، سایه‌افکنی مسائل سیاسی و تعدد مراکز تصمیم‌گیری موجب شده تا گردشگری شهر تهران نتواند آنچنان که باید و شاید جان بگیرد؛ گرچه با وجود تمام این موانع و مشکلات حق ناامیدی و پشت کردن به این شهر را نداریم.»
«از 22اسفند‌ماه سال 1164تا امروز هر کسی در این شهر یک لیوان آب خورده است به آن بدهکار است»؛ استاد حدادی با اعتقاد به این گفته در مورد علت اینکه چرا مردم به این شهر احساس تعلق ندارند و برای گردشگری راهی شهرهای دیگر می‌شوند، گفت: «تهرانی‌ها هنوز کسی را پیدا نکرده‌اند که شهر را به آنها بشناساند. شهروندان چقدر تهرانی را که در سال 933شمسی دارای برج و بارو می‌شود و با گذشت زمان بسیاری از فرهنگ‌ها را می‌آفریند، می‌شناسند؟ شهری که زبانی می‌آفریند که امروز تمام شهرستانی‌ها به آن زبان، یعنی زبان تهرانی‌ها صحبت می‌کنند. معتقدم بدهی‌ای که به تهران داریم، موجب می‌شود تا با عشق و علاقه تمام این نواقص را برطرف کنیم. تهران موسیقی و تئاتر مخصوص به‌خود را دارد که باید با حمایت‌هایی که می‌کنیم، مهره‌های ارزشمند فعال در این حوزه را حفظ کنیم. باید به این نکته توجه کرد که احساس تعلق به تهران موجب توسعه گردشگری در این شهر می‌شود که لازمه آن آگاهی یافتن از دارایی‌هایی است که دارد. فرهنگ تهران، مذهبش، سنت‌ها و آیین‌هایش، غذاهایش، لباس‌هایش، در و دیوارش و کوچه‌هایش ده‌ها ساعت حرف برای گفتن دارند. همه ما به این شهر بدهکاریم. باید به آن احترام بگذاریم و آن را دوست داشته باشیم.»
کمک فناوری به گردشگری
سینا علی‌محمدی، روزنامه‌نگار و فعال رسانه‌ای و مشاور مدیرعامل و مدیر حوزه ریاست سازمان فناوری اطلاعات و ارتباطات شهرداری تهران هم در این نشست درخصوص نقش رسانه‌ها در زمینه توسعه گردشگری شهر تهران صحبت کرد. او گفت: «رسانه‌ها در تصویرسازی از مکان‌های دیدنی شهر تهران و در شکل‌دهی به تصورات جغرافیایی افراد اهمیت زیادی دارند که می‌بینیم اپلیکیشنی مانند اینستاگرام چقدر توانسته در این زمینه موفق عمل کند. گرچه سفرنامه‌ها، کتاب‌ها، روزنامه‌ها، رادیو، ماهواره، سینما و تلویزیون هم می‌توانند در این زمینه مؤثر باشند، اما امروز پیوند رسانه با فناوری به کمک آمده و موجب شده تا تحول عمیق و گسترده‌ای در حوزه گردشگری ایجاد شود؛ معرفی از طریق اپلیکیشن‌هایی که امروزه تمام مردم به آن دسترسی دارند. سرتاسر سفرنامه‌ها و کتاب‌هایی که برای تهران نوشته شده رسانه‌ای است که می‌تواند به کمک گردشگری تهران بیاید.»
نگاه
زهرا شمس‌احسان، عضو شورای شهر تهران: باید به گردشگری طبیعی شهر تهران بیشتر توجه شود. به‌طور نمونه می‌توان علاوه بر رفع مشکلات موجود روددره فرحزاد، این نقطه را به یکی از بهترین فرصت‌های گردشگری برای خانواده‌ها تبدیل کرد. برنامه‌ریزی و تهیه طرح ساماندهی روددره فرحزاد باید با درنظر گرفتن واقعیت‌های موجود انجام شود و در این طرح، حفظ محیط طبیعی روددره همراه با ساماندهی آسیب‌های اجتماعی بسیار حائز اهمیت است. در مطالعات ساماندهی روددره فرحزاد، علاوه بر پیوست‌های فنی و زیست‌محیطی، باید پیوست فرهنگی و اجتماعی نیز تهیه شود.
سیدابوالقاسم نوروزی، مسئول حوزه فرهنگی متروی تهران: متروی تهران ظرفیت بزرگی برای توسعه گردشگری محسوب می‌شود، اما شناختی نسبت به آن وجود ندارد و مغفول مانده است. تجریش عمیق‌ترین تونل خاورمیانه، آفتاب بزرگ‌ترین ایستگاه و پانزده خرداد و امام خمینی شلوغ‌ترین ایستگاه‌های مترو می‌توانند جاذبه‌های توریستی هیجان‌انگیزی برای علاقه‌مندان محسوب شوند.
مهسا کاظم‌خواه، مسئول ستاد گردشگری شهرداری منطقه یک تهران: ظرفیت گردشگری خوراک و گردشگری بازار در شهر تهران باید جدی‌تر گرفته شود که نیازمند تقویت ارتباط و اعتمادسازی بین شهرداری و بخش خصوصی و استقبال از ایده‌های استارت‌آپی است.
مرضیه رحیم‌طرقی، تور لیدر: برنامه کاملی برای گروه گردشگران، طرز برخورد و قیمت‌گذاری وجود ندارد. برای توسعه اقتصاد گردشگری باید قیمت‌گذاری مناسبی برای گردشگران خارجی درنظر گرفت. متأسفانه گردشگری برای توریست‌های خارجی بسیار ارزان است. این ارزان‌فروشی به اقتصاد کشور ضربه می‌زند.
فاطمه دولتی، استاد و مربی گردشگری سازمان فنی و حرفه‌ای استان تهران: برای توسعه گردشگری تهران باید ابتدا فکری برای زیرساخت‌ها کرد. سرویس بهداشتی‌های موجود در شهر حتی پاسخگوی نیازهای کنونی نیست.
