مسافران عزیز این قطار راننده ندارد!

     مهدیا گل‌محمدی

  سال93 بود که خبرگزاری‌های داخلی و خارجی خبری از آینده‌ای 10تا 15ساله دادند که طی آن قطار‌هایی به متروهای جهان می‌آیند که راننده ندارند و طراحی آنها نیز تغییراتی خواهد داشت. هنوز آن 10سال کامل طی نشده که مسافران لندن سوار این قطار‌ها شدند. برای نمونه متروی لندن طی یک برنامه فشرده و یک میلیارد پوندی برای ارتقای سطح تکنولوژی مترو قطار‌های بدون راننده و خودکار را وارد ریل‌ها کرد. قطار‌های جدید درهای عریض‌تری دارند و از تراکم مسافر هنگام ورود به قطار می‌کاهند. در ایستگاه‌ها هم به جای تبلیغات دیواری تابلوهای دیجیتال نصب شده‌اند که به‌صورت خودکار برنامه‌ها و ساعات حرکت قطار‌ها را اعلام می‌کنند. ظرفیت قطار‌های جدید تا 30درصد بیش از قطار‌های پیشین است و تقریبا در هر ساعت 12هزار مسافر بیش از سال‌های گذشته جابه‌جا خواهند شد. هزینه راه‌اندازی قطار‌های خودکار متروی لندن بخشی از طرحی یک میلیون پوندی بود.

خداحافظی با کاپیتان   کشتی‌های زیرزمینی
در سامانه‌های حساس نقل و انتقال مانند هواپیما و کشتی، کاپیتان شخصی است که به نوعی اجازه خروج از وسیله نقلیه را تا زمان بازگشت ایمنی مسافر‌ها ندارد. یعنی هواپیما اگر فرود اضطراری داشته باشد خلبان آخرین کسی است که از هواپیما پیاده می‌شود. تمام کشتی‌ها هم مطابق قانون نانوشته‌ای چنانچه دچار حادثه شوند کاپیتان حق فرار اضطراری پیش از مسافران را به‌خود نمی‌دهد. برای نمونه کاپیتان کشتی تفریحی تایتانیک با وجود امکان فرار ترجیح داد در کنار مسافر‌های جامانده غرق شود. این قانون در مورد راننده‌ها یا همان راهبر‌های قطار مترو هم مصداق دارد. با یادآوری این مقدمه بهتر است حالا که قرار است اندک اندک با راننده‌های قطار‌های مترو خداحافظی کنیم با حساسیت کار آنها بیشتر آشنا شویم. برای نمونه بد نیست بدانیم در خطوط متروی کشور خودمان هم راننده‌ها به محض بروز مشکل فنی در قطار گاهی نخستین و آخرین نفری هستند که باید از پس برطرف کردن نقص فنی قطار برآیند.

درصورت بروز نقص فنی در قطار مترو، راننده برای رفع آن 5دقیقه فرصت دارد
 آنها برای این منظور حدود 5دقیقه وقت دارند. اگر مسئول فنی حاضر در ایستگاه با آنها در تماس باشد نکات فنی را برای آنها بازگو می‌کند و آنها تنها شخصی هستند که باید در عمل از پس قطار در راه مانده بر آیند. در متروهای شهرهایی مانند لندن و دوبی این وظیفه به‌عهده رایانه است و راننده قطار فقط بر عملکرد آن نظارت می‌کند. راننده‌ها همچنین فشار روانی بالایی را برای حفظ سلامت مسافر‌ها تحمل می‌کنند. اینکه مسافری لای در‌ها نماند یا خیلی اتفاقی و بدون قصد خاصی خود را جلوی قطار نیندازد. یکی از راننده‌های قطار‌های مترو تعریف می‌کند که کسی از مسافر‌هایی که وارد تونل‌های قطار می‌شوند تا به حال چیزی نگفته است. حال آنکه ما راننده‌های قطار هر‌ازگاهی با مسافرانی روبه‌رو می‌شویم که منتظر رسیدن قطار نمی‌شوند. آنها با یک حساب سرانگشتی به این نتیجه می‌رسند که مسافتی را که قطار طی یک دقیقه به ایستگاه بعدی می‌رسد می‌توانند طی نهایتا 5دقیقه طی کنند. آنها به تونل می‌روند و اگر زنده بمانند تا 10دقیقه به موازات ریل‌ها راه می‌روند و در نهایت کابوس‌های شبانه ما را تا مدت‌ها کارگردانی می‌کنند.

مسافرانی که وارد تونل‌ها می‌شوند کارگردان بزرگ‌ترین کابوس‌های راننده‌های قطار مترو هستند
مطالعه درباره شغل راننده‌های قطار در دنیا صحبت‌های آنها را تأیید می‌کند. برای نمونه در کشوری مانند کانادا راهبر‌های لوکوموتیو‌ها و قطارها با 10تا 12سال کار بازنشسته می‌شوند. این مهم به‌دلیل سخت و زیان‌آور‌بودن کار آنها و فشار روانی‌ای است که طی کار باید تحمل کنند.
راننده‌ها در برخی کشور‌های جهان از کانال ارتباط با راننده معمولا حرف‌هایی می‌شنوند که سزاوار آن نیستند. مسافران خشمگین و عصبانی از بروز نقص فنی در قطار یا خاموش شدن تهویه‌ها گاهی فقط یک کار را خوب بلدند؛ دکمه قرمز را فشار می‌دهند و فحش و ناسزا می‌دهند. حالا که اندک‌اندک با راننده‌ها خداحافظی می‌کنیم به‌احتمال زیاد اگر قطاری خودکار در تونل تاریک مترو به‌دلیل نقص فنی توقف کرد و دستمان به‌عنوان مسافر به جایی بند نبود یاد آنها را به خیر می‌کنیم که دست‌کم گوشی برای شنیدن شکایت‌ها و دلگرمی‌ای برای مسافران قطار هستند.