یادداشت
306روستا و 57شهر اصفهان در تنش آبی
مدیرکل بحران این استان معتقد است احیای زاینده‌رود، مهم‌ترین اولویت اصفهان است
ستاره حجتی- خبرنگار
آنچه از گردشگری و صنعت اصفهان می‌شناسیم، شمایل آن را در کسوت استانی برخوردار نشان می‌دهد. با وجود این، اصفهان سال‌هاست در تأمین اصل نخست آبادانی و توسعه یعنی آب، مانده است. گرچه ماجرای خشکی زاینده‌رود دیگر بر کمتر شهروندی در ایران پنهان مانده، اما عمق خشکسالی در این استان فراتر از مرگ رودخانه پیش رفته است.
تنش آبی در 300روستا
بنابر اعلام شرکت آب و فاضلاب این استان بیش از 300روستا در کنار همه شهرهای اصفهان با تنش و بحران آب مواجه هستند و بنابر آنچه سازمان جهادکشاورزی استان نیز تأیید می‌کند خشکسالی فزاینده حتی به اراضی و باغات کشاورزی نیز خسارت وارد کرده است.
در بخش آب آشامیدنی استان نیز هم‌اکنون 185روستا در نائین، 161روستا در اردستان، 85روستا در کوهپایه، 63روستا در چادگان، 60روستا در براآن و کراج، 64روستا در نطنز، 33روستا در بویین و میاندشت، 28روستا در فریدن، 23روستا در شهررضا، 21روستا در خور و بیابانک، 7روستا در شاهین‌شهر و 21روستا در جرقویه دچار مشکلات گسترده در حوزه آبرسانی هستند که آبرسانی 306روستا از این تعداد سیار است.
کوچ روستاییان
مهدی از اهالی روستای انالوجه چادگان می‌گوید: آبرسانی به روستای ما با تانکر و کاملا منظم است، اما دیگر از این روال خسته شده‌ایم. اگر مردها در روستا نباشند زنان و کودکان باید ظرف‌های آب را حمل کنند. واقعا شانه‌هایشان توان هر روزه این کار را ندارد. خسته‌ایم. متأسفانه امیدی هم نداریم چون می‌دانیم پاییز و زمستان هم اوضاع اینطور خواهد بود.
زهرا یکی از اهالی روستای چیمه است؛ جایی در دامنه کوه کرکس نطنز. زهرا می‌گوید: بسیاری از روزها همسایه مانند ما لوله‌کشی دارند، اما آب در آنها جریان ندارد.
او با بیان اینکه چاه‌ها و قنات‌ها خشک هستند و بنابراین ناچارند برای ما آب با تانکر بیاورند، می‌گوید: نمی‌دانم تا کی اوضاع اینطور می‌ماند. هر سال شرایط سخت‌تر از قبل می‌شود. خیلی از مردم ترجیح می‌دهند به شهر کوچ کنند، اما فامیل‌های ما که در شهر هستند می‌گویند شهرها هم تعریفی ندارند و مدام با قطعی آب مواجه می‌شوند. اما من فکر می‌کنم باز هم بهتر از این است که هر روز دبه دبه آب حمل کنیم.
تنها راه نجات
مدیرکل بحران استانداری اصفهان وضعیت تامین آب این استان در همه حوزه‌های آشامیدنی، کشاورزی، صنعت و حتی محیط‌زیست را بحرانی می‌داند. منصور شیشه‌فروش می‌گوید: با کاهش 50درصدی بارش‌ها نسبت به بلندمدت مواجه هستیم و خشکسالی بر 85درصد مساحت استان اثر منفی گذاشته است.
او با بیان اینکه 2درجه افزایش دما و اثرات تبخیری آن نیز بر منابع آبی استان مؤثر بوده است، می‌افزاید: سد زاینده‌رود فقط 20درصد ذخیره دارد و رودخانه کاملا خشک است. در این شرایط 57شهر و 306روستا در شرایط آبی بدی هستند که برای این تعداد روستا و مناطق حفاظت شده و 20هزار هکتار از باغات با 326تانکر آبرسانی سیار انجام می‌شود. در حوزه‌های منابع طبیعی نیز متحمل خسارت و دچار خزان زودتر و برگریز پیش از موعد شده‌ایم. آبرسانی به 44هزار گونه جانوری مانند قوچ و میش در 2میلیون هکتار مناطق حفاظت شده نیز ضروری بوده و هست که نمی‌توانستیم از آن چشم‌پوشی کنیم. شیشه‌فروش می‌گوید: در کنار همه این مشکلات، تشدید کانون گردوغبار در 100هزار هکتار اراضی‌ای که به‌دلیل بی‌آبی زیرکشت نرفتند، فرونشست زمین در دشت‌های استان، افزایش آفات مانند حمله ملخ‌ها که تابستان آن را تجربه کردیم و بسیاری مشکلات دیگر که پیامد این خشکسالی‌هاست را هم درنظر بگیرید. آلودگی هوا یکی دیگر از این پیامدهاست و امسال ما 45روز آلودگی را ثبت کرده‌ایم. او تنها راه نجات اصفهان از این شرایط را بازگشت زندگی به زاینده‌رود و گاوخونی می‌داند و می‌گوید: به آسمان که نمی‌توان چشم امید داشت، اما باید اقدام عاجلی برای احیای زاینده‌رود و گاوخونی انجام شود تا اثرات این خشکی‌ها کاهش یابد. این اوجب واجبات است.
***
مسئله خشکی زاینده‌رود و روش‌های احیای آن به‌عنوان یکی از شریان‌های حیاتی مرکز کشور در حالی چند سالی است به محل بحث کارشناسان و مسئولان بدل شده است که سال 1398شرکت آب منطقه‌ای اصفهان رسما اعلام کرد بخش اندکی از خشکی زاینده‌رود و چالش‌هایی که برای این حوضه آبریز رخ داده به عوامل اقلیمی مانند تغییر در الگوی زمان و نوع بارش‌ها بازمی‌گردد و عمده آن متوجه عوامل انسانی است؛ بارگذاری غیراصولی و بیش از اندازه بر این رودخانه و طرح‌های انتقال آب به یزد، کاشان و مانند آن. از سوی دیگر، برداشت بی‌رویه سالانه آب در بالادست رودخانه در محدوده سد تا پل کله توسط پمپاژ، استقرار صنایع بزرگ، پالایشگاه، نیروگاه‌ها در کنار رودخانه از دیگر عواملی است که بنا به گفته کارشناسان و مسئولان محلی بر شرایط بحرانی زاینده‌رود دامن زده است.